Τα μπόνους στο δημόσιο και το λάθος timing

Φίλτατοι, καλή σας ημέρα!

Η παροχή κινήτρων για την εξασφάλιση στόχων είναι, κατ’ αρχάς, «θεάρεστη» πράξη. Ο καπιταλισμός εδράζεται επ’ αυτού του σκεπτικού, το οποίο έχει αποδείξει την αξία του στο μήκος του χρόνου.

Υπ’ αυτό το πρίσμα, το νομοθέτημα που προανήγγειλε χθες ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ότι θα συμπεριλαμβάνεται, σήμερα, στην ατζέντα του υπουργικού συμβουλίου σχετικά με το νέο σύστημα παροχής κινήτρων και ανταμοιβής των δημοσίων υπαλλήλων, αποτελεί μία θετική εξέλιξη. Οποιοδήποτε μέτρο, δυνητικά, θα αύξανε την αποτελεσματικότητα του δημόσιου τομέα είναι εξ ορισμού σε θετική κατεύθυνση.

Ούτως ή άλλως, η σχετική νομοθεσία για την παροχή τέτοιων κινήτρων υφίσταται από το 2022, με πιλοτική εφαρμογή στους υπαλλήλους του Υπουργείου Οικονομικών και σε άλλους που σχετίζονται με την επίτευξη δημοσιονομικών στόχων, ενεργοποιήθηκε πέρυσι για 50.000 υπαλλήλους, και πλέον, κατά τα φαινόμενα, η κυβέρνηση κρίνει ότι πρέπει να επεκταθεί σε ολόκληρο τον δημόσιο τομέα, όμως και πάλι επιλεκτικά.

Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, στο νέο σύστημα των πριμ στο δημόσιο θα θεσπίζονται τρεις κατηγορίες στόχων ως μέτρο απονομής πριμ στους δημόσιους υπαλλήλους. Πρώτον, εκείνοι που αφορούν στα ετήσια σχέδια δράσης των υπουργείων, δεύτερον, εκείνοι που θα αποφασιστούν ως επιπρόσθετοι στόχοι από τον εκάστοτε υπουργό και τρίτον, εκείνοι οι στόχοι που θα θέσει στους υφισταμένους του ο γενικός διευθυντής της κάθε εμπλεκόμενης υπηρεσίας.

Η απονομή των μπόνους δεν θα είναι οριζόντια, αλλά θα σχετίζεται με τους στόχους που έχουν τεθεί και αφορούν κατά μείζονα λόγο το Σχέδιο Ανάκαμψης και θα γίνεται με την επίτευξη του στόχου του υπουργείου, ενώ θα κατανέμεται από τον κάθε προϊστάμενο της υπηρεσίας.

Σε πρώτη ανάγνωση, όλα αυτά εμφανίζονται συμπαθή και εάν όντως συμβάλλουν στην αύξηση της αποτελεσματικότητας του δημόσιου τομέα, είναι, προφανώς, ευπρόσδεκτα.

Ωστόσο, πώς είναι δυνατόν να εφαρμοστούν κατά τρόπο αξιοκρατικό και δίκαιο, σε έναν δημόσιο τομέα ο οποίος έχει εναντιωθεί σε οποιαδήποτε έννοια αξιολόγησης; Ποια είναι τα εχέγγυα εκείνα τα οποία διασφαλίζουν ότι τα μπόνους θα πάνε στα σωστά χέρια αντί σε εκείνα των εκάστοτε ημετέρων;

Αντίστοιχα, δεδομένου ότι οι στόχοι βάσει των οποίων θα απονέμονται τα μπόνους θα σχετίζονται με το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ποια είναι τα κίνητρα που δίδονται για τη μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας όσων δημόσιων υπαλλήλων δεν εμπλέκονται με αυτά; Για παράδειγμα, ένας πιλότος μαχητικού αεροσκάφους της Πολεμικής Αεροπορίας, η ζωή του οποίου κρίνεται κατά την άσκηση των καθηκόντων του καθημερινά, δεν θα δικαιούται να λάβει μπόνους αυτού του είδους; Οι υπάλληλοι των Δασικών υπηρεσιών ή οι εκπαιδευτικοί σε ακριτικά σημεία θα εξαιρούνται από παροχές αυτού του είδους, όταν και εφόσον αυτές θεσπιστούν;

Υπ’ αυτό το πρίσμα, αντί για τη θέσπιση επιμέρους κινήτρων για ζητήματα, η υλοποίηση των οποίων «ενδιαφέρει» την κυβέρνηση, για προεκλογικούς ή άλλους λόγους, θα ήταν ενδεχομένως προτιμότερο να προηγηθεί η θέσπιση ενός αξιοκρατικού και διαφανούς συστήματος αξιολόγησης για ολόκληρο τον δημόσιο τομέα, συμπεριλαμβανομένων βεβαίως και των εκπαιδευτικών, ώστε να διαπιστωθεί εάν όντως κερδίζουν τα χρήματα με τα οποία ήδη αμείβονται και δεύτερον, εάν δικαιούνται και επιπρόσθετης αμοιβής.

Το υφιστάμενο σύστημα ξεκάθαρα δεν λειτουργεί και δεν αποδίδει τα «συμπεφωνημένα».

Έτσι, λοιπόν, όσο «συμπαθής» κι αν είναι η θέσπιση κινήτρων για τους συγκεκριμένους τομείς, πρώτον, συνιστά μία αποσπασματική προσπάθεια και δεύτερον, δεν συνοδεύεται από τα αναγκαία εχέγγυα διαφάνειας. Κινδυνεύει, δε, ως εκ τούτου, να «αξιοποιηθεί» και δη προεκλογικά για τους λάθος λόγους…