25 Ιανουαρίου 2015: Η ανάληψη της εξουσίας από τον ΣΥΡΙΖΑ και το κρατικό ταμείο

25 Ιανουαρίου 2015: Οι εκλογές δίνουν το προβάδισμα σε μια άλλη κυβέρνηση, που επιδιώκει τη μεγάλη αλλαγή στις σχέσεις της με τους δανειστές της χώρας.

H κυβέρνηση Σαμαρά που πάσχιζε να κλείσει το νέο της Μνημόνιο μέσα από τις προτάσεις του mail Χαρδούβελη, χάνει την εξουσία. Σημειώνεται βέβαια ότι το mail Χαρδούβελη χαρακτηρίστηκε ως mail «μέτρων Μίκυ Μάους» από τον εκπρόσωπο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, τον Πολ Τόμσεν. Ήταν αδύνατον με τις προϋποθέσεις εκείνης της εποχής, να κλείσει η συμφωνία κυβέρνησης-τρόικας παρά τις χρόνιες άκαρπες διαπραγματεύσεις.

O μύθος του success story του 2014 καταρρέει και μάλιστα με κρότο. Ουδεμία θετική πρόβλεψη για το 2014 επαληθεύεται. Έτσι, η προβλεπόμενη αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,5% καταλήγει στην πενιχρή αύξηση του 0,7% ενώ η υπεραισιόδοξη αύξηση των επενδύσεων κατά 10,3% καταλήγει σε μείωση της τάξης του 2,8%. Η ανεργία εκτινάσσεται στο 24,9% από πρόβλεψη 16,7%!

Όσα άτομα, υπέρμαχοι της πολιτικής Σαμαρά γνώριζαν τους μηχανισμούς λειτουργίας της οικονομίας, ανακουφίστηκαν βλέποντας τα αποτελέσματα της 25ης Ιανουαρίου υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ οι βαθείς γνώστες της ΝΔ των μυστικών της αγοράς και των δημοσίων οικονομικών άναψαν ένα λιανοκέρι στο πρώτο παρεκκλήσι που βρήκαν στο δρόμο τους, γιατί απαλλάχθηκαν από μια πολιτική χωρίς προοπτική και φυσικά αδιέξοδη.
Τρίτο Μνημόνιο με την ίδια κυβέρνηση και με μια οικονομία υπό κατάρρευση, θα έβγαζε όλον τον κόσμο στους δρόμους!

Μπαίνοντας στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους (ΓΛΚ), ως τότε Αν. Υπουργός Οικονομικών, κατά την ώρα της παράδοσης-παραλαβής ο αποχωρών Υπουργός ο κ. Σταϊκούρας ανακοίνωνε ότι άφηνε Ταμείο με 2,8 δισ. ευρώ!

Παραλαμβάνοντας τους πίνακες των χρηματορροών την ίδια ημέρα, διαπιστώσαμε με έκπληξη ότι το Ταμείο που παραδόθηκε ήταν στα 1,6 δισ. ευρώ, ενώ οι μηνιαίες πληρωμές του Φεβρουαρίου ανέρχονταν σε 5,5 δισ. ευρώ. Έχοντας υπόψη και τα έσοδα του μήνα, διαπιστώναμε την ύπαρξη ταμειακού κενού της τάξης περίπου των 500 περίπου εκατ. ευρώ λίγες ημέρες πριν τις πολλές πληρωμές του τέλους του Φεβρουαρίου. Με αριστουργηματικό τρόπο θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι παρέδωσε η ΝΔ την καυτή πατάτα της εξουσίας στον ΣΥΡΙΖΑ τότε.

Όλη η διαπραγμάτευση κρεμόταν από το ΓΛΚ και την ικανότητα μας να πληρώνουμε τις πιεστικές δαπάνες κατά την περίοδο πριν την υπογραφή της νέας Συμφωνίας. Οι «Θεσμοί» δε βιάζονταν γιατί, εκτός των άλλων, θεωρούσαν ότι το κρατικό ταμείο δε θα άντεχε, ποντάροντας έτσι στη χρεοκοπία της χώρας. Δυστυχώς και ο Γιάνης ο Βαρουφάκης δεν βιαζόταν ακολουθώντας τη δική του στρατηγική, η οποία δε λάμβανε όμως όπως όφειλε, τους τρομακτικούς περιορισμούς του Δημόσιου Ταμείου.

Αν και υπήρχαν αρκετά χρήματα σε Δημόσια Ταμεία και Οργανισμούς, ικανά να εξυπηρετήσουν τον βραχυχρόνιο δανεισμό του κράτους, οι Διοικήσεις της προηγούμενης κυβέρνησης δεν έδειχναν την απαραίτητη προθυμία για να συμβάλουν στην προσπάθεια εύρεσης πόρων στο ΓΛΚ. Και παρά το γεγονός ότι η Τράπεζα της Ελλάδας (ΤτΕ) πρόσφερε υψηλότερα επιτόκια, η δυστοκία δανεισμού του κράτους εκ μέρους τους ήταν ορατή. Το κράτος δανειζόταν χρήματα μέσω των λογαριασμών τους στην ΤτΕ.

Και η μάχη για ολοκλήρωση των πιεστικών πληρωμών και υποχρεώσεων του κράτους τόσο στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) όσο και στο εσωτερικό της χώρας συνεχίστηκε με σχετική επιτυχία, ως την υπογραφή της νέας Συμφωνίας. Μη πληρωμή των υποχρεώσεων μας έγκαιρα στο ΔΝΤ θα άνοιγε τον ασκό του Αιόλου με άγνωστες τις τότε μελλοντικές εξελίξεις.

Έτσι αρχίσαμε και πορευθήκαμε, ενώ προς απογοήτευση πολλών, που υπολόγιζαν στην άνευ όρων παράδοση της χώρας στις επιλογές των «Θεσμών», όλα εξελίχθηκαν κατά τον προβλεπόμενο τρόπο!

Η κυβέρνηση τότε πέτυχε πολλά κάτω από τις ισχυρές πιέσεις της έλλειψης πόρων. Η οικονομία σταθεροποιήθηκε, η χώρα κέρδισε δυο επενδυτικές βαθμίδες, η φτώχεια πήρε την κατιούσα, η ανεργία μειώθηκε, το σύστημα Υγείας κρατήθηκε στα πόδια του, οι δημόσιες επενδύσεις κρατήθηκαν σε ένα σχετικά ικανοποιητικό επίπεδο, ο προϋπολογισμός γνώρισε υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα και τόσα άλλα.

Οι επιλογές και το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ όπως δόθηκε από την τότε αρχηγική ομάδα τόσο το 2019, όσο και το 2023 μαζί με την ανεπαρκή προβολή των θετικών αποτελεσμάτων της διακυβέρνησης του, δεν προκάλεσαν την περιέργεια, τον ενδιαφέρον και δεν έπεισαν τον κόσμο.

Η συνέχιση μετά το 2019 και η μη έγκαιρη απομάκρυνση της ομάδας αυτής, που δε δέχθηκε την απαραίτητη κριτική-αυτοκριτική, οδήγησαν στο οδυνηρό σημερινό αποτέλεσμα της πολυδιάσπασης εντός των κόλπων του ΣΥΡΙΖΑ.

Και οι εξελίξεις αυτές δυστυχώς με τη σειρά τους συνέβαλαν στην απαξίωση των θετικών αποτελεσμάτων της περιόδου 2015-19.

* Καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών ΑΠΘ και π. Αναπληρωτής Υπουργός Οικονομικών με αρμοδιότητα το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους (2015).