Πώς «παντρεύονται» διαχείριση κινδύνων και βιώσιμη ανάπτυξη

Οι διεθνείς τάσεις που δίνουν έμφαση στα θέματα βιώσιμης ανάπτυξης και στο νέο πλαίσιο ESG (Environmental, Social, and Governance) αναδεικνύουν επιτακτικά την ανάγκη συστηματικής Διαχείρισης των Κινδύνων.

Ειδικότερα, τα νέα πρότυπα Εκθέσεων Βιωσιμότητας ESRS (European Sustainability Reporting Standard) που πρέπει να εφαρμόζονται, βάσει της οδηγίας για την υποβολή εκθέσεων εταιρικής βιωσιμότητας (CSRD), αποτελούν τον κεντρικό άξονα αυτής της αλλαγής. Τα νέα αυτά πρότυπα απαιτούν την ενσωμάτωση βιώσιμων πρακτικών και τη συστηματική διαχείριση κινδύνων στο στρατηγικό πλάνο των εταιρειών.

ESRS και «Διαχείριση Κινδύνων»

Βάσει των ESRS, καθίσταται υποχρεωτικό από τις εταιρείες να παρέχουν αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τις επιδράσεις που έχουν οι δραστηριότητές τους στον άνθρωπο, την κοινωνία, και το περιβάλλον. Επιπλέον τα ESRS απαιτούν από τις εταιρείες να εντοπίζουν και να αξιολογούν κινδύνους που σχετίζονται με τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές τους επιπτώσεις.

Αυτό σημαίνει ότι οι εταιρείες πρέπει να ενσωματώσουν τη διαχείριση των κινδύνων στη χάραξη των στρατηγικών τους σχεδίων. Για παράδειγμα, μια εταιρεία που εφαρμόζει τα πρότυπα ESRS πρέπει να αναλύσει τους κινδύνους που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, όπως είναι οι επιπτώσεις των ακραίων καιρικών φαινομένων στις υποδομές της.

Η ανάπτυξη πλάνου για την αντιμετώπιση των αναγνωρισμένων κινδύνων, την ενσωμάτωσή τους στα σχέδια της εταιρείας και την ανάπτυξη πλάνων μετριασμού τους, αποτελούν βασικά ζητούμενα των νέων προτύπων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση εταιρείας παραγωγής βιομηχανικών μηχανημάτων που χρησιμοποιεί υλικά με υψηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, η οποία θα οδηγηθεί να αναπτύξει στρατηγική ανακύκλωσης ή αντικατάστασης των υλικών αυτών, στοχεύοντας στην ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και κινδύνων.

Τα ESRS επισημαίνουν τη σημασία της συνεχούς παρακολούθησης και της διαφάνειας καθώς οι εταιρείες οφείλουν να δημιουργήσουν μηχανισμούς για την τακτική παρακολούθηση των κινδύνων και των επιπτώσεων τους, καθώς και να αναφέρουν τις ενέργειες που έχουν αναληφθεί για την αντιμετώπισή τους.

Η σημασία της αποτελεσματικής διαχείρισης

Η αποτελεσματική διαχείριση κινδύνων είναι κρίσιμη για την επιτυχία των εταιρειών στο νέο πλαίσιο βιωσιμότητας και ESG για αρκετούς λόγους, όπως οι ακόλουθοι:

• Ελαχιστοποίηση αρνητικών επιδράσεων: Η αποτελεσματική διαχείριση κινδύνων βοηθά στη μείωση των επιπτώσεων που μπορεί να προκύψουν από μια εταιρική δραστηριότητα. Για παράδειγμα, οι εταιρείες που δεν λαμβάνουν υπόψη τους περιβαλλοντικούς κινδύνους μπορεί να βρεθούν αντιμέτωπες με ρυθμιστικές κυρώσεις ή αντιδράσεις από την κοινή γνώμη, οι οποίες μπορούν να βλάψουν τη φήμη τους και να οδηγήσουν σε οικονομικές απώλειες.
• Ευθυγράμμιση με Κανονιστικά Πλαίσια: Η συμμόρφωση με τα πρότυπα ESRS και τις αρχές ESG απαιτεί τη δημιουργία ενός ισχυρού πλαισίου διαχείρισης των κινδύνων. Η μη συμμόρφωση μπορεί να επιφέρει αρνητικές συνέπειες, όπως πρόστιμα. Εν αντιθέσει, η αποτελεσματική διαχείριση κινδύνων διασφαλίζει ότι οι εταιρείες είναι έτοιμες να ανταπεξέλθουν σε αυτές τις απαιτήσεις.
• Ενίσχυση Ανταγωνιστικού Πλεονεκτήματος: Οι εταιρείες που ενσωματώνουν βέλτιστες πρακτικές αποτελεσματικής διαχείρισης κινδύνων μπορούν να αποκτήσουν και να ενισχύσουν το στρατηγικό τους πλεονέκτημα. Η ικανότητα να εντοπίζουν και να διαχειρίζονται τους κινδύνους αποτελεσματικά τους δίνει τη δυνατότητα να ανταποκρίνονται ή/και να προσαρμόζονται στις αλλαγές της αγοράς και να αξιοποιούν τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται.
• Δημιουργία Αξίας: Η ολιστική διαχείριση των κινδύνων συνεισφέρει στη δημιουργία μακροπρόθεσμης αξίας για τους μετόχους και τα υπόλοιπα ενδιαφερόμενα μέρη (stakeholders). Εταιρείες που υιοθετούν πρακτικές βιωσιμότητας επιτυγχάνουν βελτίωση της εικόνας τους, δέσμευση των πελατών και πρόσβαση σε νέα κεφάλαια και αγορές.

Παραδείγματα αποτελεσματικής εφαρμογής των αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης που συνδέονται με την ολιστική διαχείριση των κινδύνων, παρουσιάζονται κατά βάση από τους πρωτοπόρους του εκάστοτε κλάδου.

Για παράδειγμα, μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες ενέργειας παγκοσμίως με έδρα την Ιταλία, έχει ενσωματώσει τις αρχές ESG στη στρατηγική της με στόχο τη μείωση των εκπομπών CO2 και τη μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Παράλληλα, η διαχείριση κινδύνων που εφαρμόζει, περιλαμβάνει την ανάλυση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στις δραστηριότητές της, καθώς και την ανάπτυξη πλάνου δράσεων για τον μετριασμό τους.

Άλλο αντίστοιχο παράδειγμα αποτελεί η Google η οποία επικεντρώνεται στη διαχείριση κινδύνων που σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα και την προστασία της ιδιωτικότητας και των προσωπικών δεδομένων. Η εταιρεία έχει αναπτύξει πολιτικές και προγράμματα για την προστασία των προσωπικών δεδομένων των χρηστών και την ενσωμάτωση αυτών στις επιχειρηματικές της προτεραιότητες.

Συμπερασματικά, η επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης και η ενσωμάτωση των ESRS, προσφέρουν ένα νέο πλαίσιο για τη διαχείριση κινδύνων, απαιτώντας από τις εταιρείες να προσαρμόσουν τις διαδικασίες τους για αποδοτική και υπεύθυνη διαχείριση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών τους επιδράσεων. Η αποτελεσματική διαχείριση κινδύνων είναι απαραίτητη για τη συμμόρφωση με τα νέα κανονιστικά πλαίσια, τη δημιουργία μακροπρόθεσμης αξίας και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας.

Οι εταιρείες που υιοθετούν και εφαρμόζουν τις βέλτιστες πρακτικές διαχείρισης κινδύνων θα είναι καλύτερα προετοιμασμένες να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις και να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες του νέου πλαισίου ESG, συμβάλλοντας στην κοινή προσπάθεια για ένα βιώσιμο μέλλον, όπως αποτυπώνεται και στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) του ΟΗΕ.

Το ΕΚΠΑ ως ένα από τα πρωτοπόρα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ελλάδας, ενστερνίζεται τις αρχές της Αειφόρου Ανάπτυξης, το νομοθετικό πλαίσιο των Διεθνών Συμβάσεων, τα αποτελέσματα των Διεθνών διασκέψεων και δεσμεύεται για την ανάπτυξη και ενσωμάτωση των αρχών της βιωσιμότητας σε όλες τις λειτουργίες του Πανεπιστημίου.

Για τον σκοπό αυτό, αναπτύσσει προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών, δια βίου μάθησης και μαθήματα που εστιάζουν στην βιώσιμη ανάπτυξη, στην ένταξη της βιωσιμότητας στην έρευνα και τη διδασκαλία και στην διαχείριση περιβαλλοντικών και άλλων κινδύνων από επιχειρήσεις και οργανισμούς, όπως για παράδειγμα το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Εσωτερικός Έλεγχος, Διαχείριση Κινδύνων & Κανονιστική Συμμόρφωση», και το πρόγραμμα δια βίου μάθησης «Διαχείριση Κινδύνων».

* Ο Δημήτριος Καινούργιος (φωτ. δεξιά) είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικής, Μέλος του Συμβουλίου Διοίκησης του ΕΚΠΑ, Διευθυντής του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Εσωτερικός Έλεγχος, Διαχείριση Κινδύνων & Κανονιστική Συμμόρφωση» και Διευθυντής του Κέντρου Μελετών & Εκπαίδευσης Χρηματοοικονομικής.

** Η Κατερίνα Κατσούλη είναι ESG & Sustainability Principal στην Grant Thornton, με εξειδίκευση στα θέματα βιώσιμης ανάπτυξης και εταιρικής υπευθυνότητας, μέλος ΔΣ του Ελληνικού Δικτύου Global Compact Network Greece, μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του EFRAG (2022-24).

*** Ο Δημήτρης Βραχωρίτης (φωτ. αριστερά) είναι Risk Management, Senior Manager στην Grant Thornton, με εξειδίκευση στα θέματα Διαχείρισης Κινδύνων στο πλαίσιο της Βιώσιμης Ανάπτυξης.