Επιστρέφει ο «δαίμονας» του αυξανόμενου εμπορικού ελλείμματος

Τάσεις σαφούς επιδείνωσης παρουσίασε το πρώτο τρίμηνο του 2024 το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της χώρας, με την εικόνα ανάλογη αυτής που καταγράφηκε και τον Μάρτιο.

Το α' τρίμηνο του 2024, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε κατά 255,3 εκατ. ευρώ σε σχέση με το α' τρίμηνο του 2023 και διαμορφώθηκε σε 4,2 δισ. ευρώ.

Η επιδείνωση -σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Τράπεζα της Ελλάδος- πρέπει να αποδοθεί κατά κύριο λόγο στην αύξηση του εμπορικού ελλείμματος καθώς υπήρξε μείωση των εξαγωγών αγαθών κατά 11,4% σε τρέχουσες και κατά 14,9% σε σταθερές τιμές.

Μόνο εν μέρει η πτώση των εξαγωγών ελληνικών προϊόντων αντισταθμίστηκε από την υποχώρηση των εισαγωγών ξένων προϊόντων στην Ελλάδα. Ειδικότερα οι εισαγωγές μειώθηκαν κατά 7,4% σε τρέχουσες και κατά 5,3% σε σταθερές τιμές.

Αν αφαιρεθούν τα καύσιμα από το ισοζύγιο (κάτι που αντανακλά ακριβέστερα την εικόνα του εμπορικού ισοζυγίου και τις τάσεις-δυνατότητες της ελληνικής πρωτογενούς και δευτερογενούς παραγωγής αλλά και τις καταναλωτικές τάσεις στην Ελλάδα), η επιδείνωση είναι μεγαλύτερη.

Οι εξαγωγές αγαθών χωρίς καύσιμα μειώθηκαν κατά 16,4% σε τρέχουσες και κατά 18,8% σε σταθερές τιμές, ενώ οι εισαγωγές αγαθών χωρίς καύσιμα παρουσίασαν πτώση κατά 2% σε τρέχουσες και κατά 1,2% σε σταθερές.

Πού οφείλεται

Η μείωση της ζήτησης πολλών κατηγοριών καταναλωτικών αγαθών λόγω του πληθωρισμού είναι η βασική αιτία της μείωσης των εξαγωγών (η μείωση της ζήτησης στις ευρωπαϊκές αγορές στις οποίες κατευθύνονται κυρίως τα ελληνικά προϊόντα είναι συνακόλουθη των υφεσιακών τάσεων που εκδηλώνονται στην ευρωπαϊκή οικονομία), για αυτό και η πτώση -σε σταθερές τιμές κατά 18,8% εν σχέσει με το α' τρίμηνο του 2023.

Η ακρίβεια (πληθωρισμός) είναι επίσης η αιτία της (μικρής όμως) κάμψης των εισαγωγών κατά 1,2% στο πρώτο τρίμηνο του 2024 ως προς το αντίστοιχο του 2023.

Βεβαίως η μείωσης της κατανάλωσης είναι επιδιωκόμενη από τις Κεντρικές Τράπεζες και μία από τις παρενέργειες της πολιτικής των υψηλών επιτοκίων.

Ο τουρισμός σώζει

Από την άλλη πλευρά, οι αυξημένες τουριστικές εισροές για ένα ακόμη τρίμηνο «σώζουν την παρτίδα». Όπως προκύπτει από τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η ΤτΕ, εν σχέσει με το α' τρίμηνο του 2023, οι αφίξεις μη κατοίκων ταξιδιωτών αυξήθηκαν κατά 24,5% και οι σχετικές εισπράξεις κατά 28,2%. Εξέλιξη που καλύπτει εν μέρει την «τρύπα» του εμπορικού ισοζυγίου.

Ως προς τα επιμέρους ισοζύγια-κίνησης κεφαλαίων υπάρχουν διαφοροποιήσεις ως προς το 2023, όμως η εποχικότητα κάποιων στοιχείων δεν αφήνει περιθώρια για ασφαλή συμπεράσματα.

Συνέπειες

Σε μια ανοιχτή οικονομία, οι εξαγωγές και η διαφορά μεταξύ εξαγωγών - εισαγωγών αποτελεί βασικό αναπτυξιακό πυλώνα. Εν πολλοίς μάλιστα η θετική πορεία του ΑΕΠ κατά το 2023 οφείλεται στη θεαματική αύξηση των εξαγωγών αγαθών και τη μείωση του εμπορικού ελλείμματος.

Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού του 2024:

«Την περίοδο Ιανουαρίου - Αυγούστου 2023 το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών μειώθηκε κατά 4,2 δισ. ευρώ σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2022 και διαμορφώθηκε σε 6,9 δισ. ευρώ. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται κυρίως στη μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών. Η μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών κατά 4,1 δισ. ευρώ οφείλεται στο γεγονός ότι οι εισαγωγές μειώθηκαν με ρυθμό 10,1%, ο οποίος ήταν ταχύτερος από τον ρυθμό μείωσης των εξαγωγών (σε 5,7%)».

Όταν γραφόταν η εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού 2024, δεν υπήρχαν στοιχεία για όλο το 2023, όμως η τάση του 9μήνου που περιγράφεται πιο πάνω διατηρήθηκε. Και η μεγάλη αύξηση των εξαγωγών και η μείωση του εμπορικού ελλείμματος στήριξαν την αύξηση του ΑΕΠ. Τώρα η τάση αυτή αντιστρέφεται. Και το εμπορικό έλλειμμα διευρύνεται και πάλι. Με τις εξαγωγές να μειώνονται ταχύτερα των εισαγωγών.

Το πώς θα επηρεαστεί εντέλει το ΑΕΠ θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες και κυρίως από τον τουρισμό. Υπάρχουν εξάλλου τρία τρίμηνα ακόμη μέχρι το τέλος του 2024…