Τι είναι και πώς λειτουργεί το social spillover

Οι μεγάλοι εξορκιστές της παγκοσμιοποίησης, αρκετά θα μπορούσαν να μάθουν από το φαινόμενο του social spillover, αν βέβαια τους ενδιαφέρει κάτι τέτοιο. Διότι το περίφημο αγγλιστί spillover effect αναφέρεται στον αντίκτυπο που μπορούν να έχουν φαινομενικά άσχετα γεγονότα στη ζωή και στις οικονομίες άλλων εθνών.

Παρά και τις θετικές προεκτάσεις που μπορεί να έχει όρος, η μέχρι σήμερα εμπειρία μας διδάσκει ότι χρησιμοποιείται κυρίως σε περιπτώσεις κρίσεων αρχής γενομένης το 2008. Τότε, η χρηματοπιστωτική κρίση που έπληξε τις Η.Π.Α. και εξαπλώθηκε αμέσως, απέδειξε ότι τοπικά γεγονότα μπορούν πολύ γρήγορα να πάρουν πλανητικές διαστάσεις.

Στο πλαίσιο αυτό, η παγκοσμιοποίηση και η επίδρασή της στο εμπόριο και τις χρηματιστηριακές αγορές ενέτεινε τη χρήση του όρου, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για οικονομίες που επιδρούν και δημιουργούν εξαρτήσεις μεταξύ των χωρών, όπως είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα, οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες διεθνώς.

Τα έθνη και οι αγορές έχει αποδειχθεί στον πέρασμα των χρόνων ότι επηρεάζονται σημαντικά από τους ηγέτες της παγκόσμιας οικονομίας και τις αναταραχές που συμβαίνουν από οποιοδήποτε γεγονός. Βέβαια, o αντίκτυπος του φαινομένου spillover είναι πιο έντονος όταν πρόκειται για εξαρτώμενες χώρες - κράτη.

Επιπτώσεις spillover προκλήθηκαν από τη Μεγάλη ύφεση του 2008, χρηματιστηριακής φύσεως, και από μακροοικονομικά γεγονότα που δεν μπορούν να προβλεφθούν όπως η καταστροφή της Φουκουσίμα το 2011.

Η οικονομική κρίση που προκλήθηκε από την πανδημία Covid-19 είναι πολύ διαφορετική από τις προηγούμενες. Πράγματι, σε αντίθεση με τις προηγούμενες, η χρηματοοικονομική ύφεση που σχετίζεται με την πανδημία ξεκίνησε εκτός της οικονομίας και του χρηματοπιστωτικού συστήματος, οδήγησε όμως σε ταυτόχρονες διαταραχές προσφοράς και ζήτησης σε πολλές περιοχές και έπληξε τις μεγαλύτερες οικονομίες.

Η κοινωνική διάσταση

Εντούτοις, αν και μέχρι πρότινος η συζήτηση περιστρεφόταν γύρω από τον οικονομικό αντίκτυπο, πλέον έχει αναδειχθεί η κοινωνική προέκτασή του η οποία δεν μπορεί να αμεληθεί. Μεταβαίνοντας στην εποχή που διανύουμε και στο πώς έχει επηρεαστεί η κανονικότητα μας λόγω της πανδημικής κρίσης, ο όρος social spillover αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, instagram αλλά και Linkedin) λειτούργησαν ως «σύμμαχοι» στην αντιμετώπιση της κοινωνικής αποστασιοποίησης που βιώνουν οι άνθρωποι, οι «φίλοι» στα κοινωνικά δίκτυα τείνουν να επιδρούν στις ενέργειές μας.

Οι συμπεριφορές των ανθρώπων επηρεάζονται όχι μόνο από εκείνους που βρίσκονται κοντά, αλλά και από εκείνους με τους οποίους συνδεόμαστε μέσω κινητών τηλεφώνων, εξ αποστάσεως συναντήσεων και κοινωνικών μέσων. Όπως διαπιστώθηκε σε σχετική έρευνα που διεξήχθη, μέσω της χαρτογράφησης των κοινωνικών συνδέσεων και καταγράφοντας τη δραστηριότητα σε διαφορετικές περιοχές, οι άνθρωποι που ζούσαν στη Φλόριντα επηρεάστηκαν ιδιαίτερα από τη συμπεριφορά των Νεοϋορκέζων.

Μάλιστα, λόγω του μεγέθους και της κοινωνικής επιρροής, η Καλιφόρνια, το Τέξας, η Φλόριντα και η Νέα Υόρκη παρουσίασαν τον πιο υψηλό κοινωνικό αντίκτυπο προς άλλες πολιτείες. Αυτό αποδεικνύει πώς οι πολιτικές που ακολουθούνται σε άλλα μέρη/ κράτη, παρότι την όποια απόσταση, μπορεί να έχουν κοινωνικό αντίκτυπο σε άλλες ομάδες -πληθυσμούς και να επηρεάσουν δυναμικά τις συμπεριφορές των ατόμων σε κάθε πτυχή της ζωής τους.

Και αυτό φάνηκε ξεκάθαρα στην περίπτωση της πανδημίας Covid-19. Το ίδιο ισχύει όμως και με τις σημερινές διαστάσεις της γεωπολιτικής κρίσης (Ουκρανία, Γάζα), η οποία επειδή ακριβώς εξελίσσεται μέσω αντιπροσώπων, έχει σαφέστατα spillover χαρακτήρα.

Και αυτή την τελευταία διάσταση, πέρα από τις διάφορες ηγεσίες και τοπικές ελίτ, καλό θα ήταν να την συνειδητοποιήσει και το ευρύ κοινό, που όλο και περισσότερο βάλλεται από παραπληροφόρηση και οργανωμένη ανοησία.