Οι μειώσεις στον ΕΝΦΙΑ, η προπαγάνδα και η πραγματικότητα

Ψηφίστηκαν οι μειώσεις του πιο μισητού φόρου στην Ελλάδα. Ο περίφημος ΕΝΦΙΑ εξακολουθεί να επηρεάζει τις πολιτικές εξελίξεις. Ουδέποτε όμως έγινε σοβαρή συζήτηση για το πόσο επηρεάζει ο φόρος ακίνητης περιουσίας την οικονομία της χώρας και ποια θα έπρεπε να είναι η δομή του, καθώς οι συνεχείς αλλαγές της σχετικής νομοθεσίας υπαγορεύονται αποκλειστικά από εκλογικές σκοπιμότητες.

Μπλέξανε τις εξαγγελίες

Η Νέα Δημοκρατία είχε υποσχεθεί 30% μείωση του ΕΝΦΙΑ σταδιακά σε δύο δόσεις. Έλα όμως που πρόλαβε ο ΣΥΡΙΖΑ και νομοθέτησε την τελευταία στιγμή μειώσεις 30% για την πλειοψηφία (93,5%) των φορολογούμενων (για περιουσίες μέχρι 60.000 ευρώ και για περιουσίες μέχρι 200 χιλ. μέχρι 100 ευρώ). Αν δεν ερχόταν γρήγορα φορολογικό νομοσχέδιο, τότε τον φετινό Αύγουστο θα εκδίδονταν τα εκκαθαριστικά του ΕΝΦΙΑ με μειωμένο φόρο και ο ΣΥΡΙΖΑ θα ισχυριζόταν ότι όλο το όφελος ήταν δικό του μέτρο.

Η καινούργια κυβέρνηση θα έπρεπε να περιμένει μέχρι το φθινόπωρο του 2020, για να δουν οι ψηφοφόροι μειώσεις, χώρια που θα δημιουργούντο επιπρόσθετες τρύπες στους δημοσιονομικούς στόχους (μειώσεις πάνω σε μειώσεις) και θα έπρεπε να εγκριθούν από ξένους τεχνοκράτες, που δεν μετέχουν σε εκλογικά επικοινωνιακά παιχνίδια.

Έτσι η νέα κυβέρνηση ακύρωσε τις μειώσεις (που σαν αντιπολίτευση είχε ψηφίσει!) και περήφανα δήλωσε ότι έκανε ανάποδη κωλοτούμπα, επισπεύδοντας τη μείωση ένα χρόνο νωρίτερα. Τα περί οριζόντιας μείωσης ξεχάστηκαν γιατί δεν έβγαινε ο λογαριασμός (αυτό δεν είναι ανάποδη κωλοτούμπα;).

Μετά από υπολογισμούς ψηφίστηκαν πέντε κλιμάκια (μειώσεις 30% για ακίνητα μέχρι 60 χιλ. ευρώ, 27% για ακίνητα μέχρι 70 χιλ., 25% για ακίνητα μέχρι 80.000, 20% για ακίνητα μέχρι 1 εκατομμύριο και 10% για πάνω από 1 εκατομμύριο). Σημειώνεται ότι το πρώτο κλιμάκιο (μέχρι 60 χιλ.) αφορά το 67,2% των φορολογούμενων και είναι ίδιο όπως και προεκλογικά.

Όλοι είναι ευχαριστημένοι -η κυβέρνηση περηφανεύεται για τις μειώσεις, ενώ η αξιωματική αντιπολίτευση θεωρεί ότι είναι δικές της και οι επιπλέον απαλλαγές για περιουσίες άνω των 200 χιλ. ευρώ αποδεικνύουν «ταξική μεροληψία» και «εύνοια στους πλούσιους».

Οι επιχειρήσεις ξεχάστηκαν

Από τις μειώσεις εξαιρούνται οι επιχειρήσεις, οι οποίες θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι δεν θα δουν καμία ελάφρυνση ΕΝΦΙΑ, ούτε φέτος ούτε του χρόνου. Οι 58 χιλ. επιχειρήσεις που πληρώνουν φόρο περιουσίας δεν έχουν εκλογικό μητρώο και είναι ελάχιστες μπροστά στα 7,3 εκατομμύρια φορολογούμενων του ΕΝΦΙΑ. Δεν μετράει ότι αποτελούν την καρδιά της οικονομίας, ούτε ότι πληρώνουν το 15% του συνολικού φόρου, ούτε το 40% του συμπληρωματικού. Δεν είναι πολλοί ψηφοφόροι, ούτε για δεξιά ούτε για αριστερά.

Καμία μείωση δεν θα δουν οι επιχειρήσεις, που πληρώνουν κύριο αλλά και συμπληρωματικό φόρο 0,1% της αντικειμενικής (και χωρίς αφορολόγητο) για ακίνητα που χρησιμοποιούν παραγωγικά. Καμία ελάφρυνση δεν προβλέπεται για τις επιχειρήσεις που εκμεταλλεύονται ακίνητα και πληρώνουν συμπληρωματικό φόρο 0,55% της αντικειμενικής αξίας (!) ακόμη και αν είναι υπό ανάπτυξη ή κενά.

Δεν διορθώνεται η αδικία για τις ΑΕΕΑΠ που φορολογούνται διπλά για τις επενδύσεις τους και δεν μπορούν να εκπέσουν τον ΕΝΦΙΑ σαν έξοδο από τα έσοδά τους.

Όμως αν δεν διευκολυνθούν οι επιχειρήσεις, ανάπτυξη δεν θα υπάρξει. Τα επόμενα φορολογικά νομοσχέδια θα πρέπει να καταργήσουν τα μεγάλα φορολογικά αγκάθια που πληγώνουν τις επιχειρήσεις. 

Τα σχεδιαστικά λάθη παραμένουν

Οι τελευταίες αλλαγές στον ΕΝΦΙΑ δεν διόρθωσαν τα δομικά προβλήματα του συγκεκριμένου φόρου. Είναι θετική η μείωση, αλλά η επιβάρυνση της ακίνητης περιουσίας με φόρο κατοχής είναι υπερβολική, ειδικά για τα απρόσοδα ακίνητα, ενώ συνεχίζονται οι τερατώδεις διαφορές ανάμεσα στα εντός και εκτός σχεδίου οικόπεδα.

Ο παραλογισμός του συμπληρωματικού ΕΝΦΙΑ παραμένει. Πρόκειται για φόρο περιουσίας (σε όσες χώρες έχει εφαρμοστεί, έχει αποτύχει), που είναι κρυμμένος μέσα στον ΕΝΦΙΑ και δεν περιλαμβάνει άλλα περιουσιακά στοιχεία εκτός των ακινήτων. Όσοι πιστεύουν ότι έτσι «φορολογούνται οι πλούσιοι», ας αναλογιστούν ότι το ποσοστό των ακινήτων στο σύνολο των περιουσιακών στοιχείων είναι μεγαλύτερο στους φτωχούς και στα μεσαία στρώματα και μικρότερο στις μεγαλύτερες περιουσίες. Οι τελευταίοι έχουν τη δυνατότητα απλώς να αποφεύγουν τις επενδύσεις σε ακίνητα, επιλέγοντας άλλου τύπου τοποθετήσεις. Δομημένα χρηματοοικονομικά προϊόντα σε τράπεζες του εξωτερικού δεν έχουν οι φτωχοί.

Πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ προβλέπει αύξηση του ΑΕΠ 0,6% και δημιουργία 30 χιλ. νέων θέσεων εργασίας σε περίπτωση κατάργησης του συμπληρωματικού φόρου. Δεν μπορεί να δεχόμαστε τις μελέτες επιλεκτικά, όποτε μας βολεύουν. Τέλος, η εξαγγελία μεταφοράς του ΕΝΦΙΑ στην ευθύνη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι ένα σωστό μέτρο, όμως είναι εντελώς ασύμβατο με τον συμπληρωματικό φόρο.

Η ανάπτυξη έχει προϋποθέσεις

Επειδή πολύς λόγος γίνεται περί ανάπτυξης, ας γνωρίζουν όλοι ότι οι φόροι ακίνητης περιουσίας επηρεάζουν λιγότερο αρνητικά την ανάπτυξη, σε αντίθεση με τους φόρους στην εργασία, στις επιχειρήσεις ή στην κατανάλωση. Με βάση όσα προαναφέρθηκαν, η μείωση του ΕΝΦΙΑ (που κόστισε 465 εκατομμύρια) ήταν αναγκαία, αλλά έγινε με λάθος τρόπο και σε λάθος αντικείμενα και υποκείμενα.

Αν επιθυμούμε να πετύχουμε ρυθμούς ανάπτυξης που θα μας απελευθερώσουν από το βάρος του δημόσιου (αλλά και ιδιωτικού) χρέους, τα φορολογικά μέτρα πρέπει να είναι στοχευμένα στις υπέρογκες επιβαρύνσεις (φορολογικές και ασφαλιστικές) της εργασίας και στα κόστη και τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις.

Δεν είναι δυνατόν να διατηρούμε το αφορολόγητο, με αποτέλεσμα 7 στους 10 Έλληνες να απαλλάσσονται ή να πληρώνουν φόρο εισοδήματος μέχρι 100 ευρώ ετησίως και παράλληλα να μοιράζουμε 1 δισ. πρόσθετες συντάξεις σαν μποναμάδες κάθε Χριστούγεννα και Πάσχα. Πολύ σύντομα η κυβέρνηση θα αναγκαστεί να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα και τότε καμία επικοινωνία δεν θα βοηθάει.

H κάλυψη

Η δημοσιογραφική κάλυψη των οικονομικών ειδήσεων από τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης είναι άθλια. Πουθενά δεν αναφέρθηκε ότι οι επιχειρήσεις δεν θα έχουν καμία μείωση του ΕΝΦΙΑ. Πολλές «ειδήσεις» (όπως περί καταβολής εκατομμυρίων εισφορών -που είναι φόροι υπέρ τρίτων- για συντάξεις 23 χιλ. ευρώ που δεν ξέρουμε αν εκδόθηκαν και σε ποιους) αναπαράγονται από δημοσιογράφους χωρίς να ελέγχονται.

Δεν βοηθάει τη νέα κυβέρνηση το λιβάνι από θυμιατά, ούτε αξίζει μια δημοσιογραφία η οποία απλώς αναπαράγει τα δελτία Τύπου των υπουργείων (τα οποία φρόντισαν να έχουν από 2 δημοσιογράφους για επικοινωνία/προπαγάνδα). Προφανώς η οικονομία επηρεάζεται από την ψυχολογία, αλλά αυτή δεν είναι ο βασικός παράγοντας ανάπτυξης, ούτε αλλάζει την πραγματικότητα.

* Ο Κώστας Μαρκάζος είναι οικονομολόγος, συγγραφέας του βιβλίου «ΑΝΤΙΠΑΛΟΙ ΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΑΣ» (εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη)