Γιατί δεν πέφτει ο Μαδούρο

Λέγεται συνήθως ότι η κυβέρνηση Μαδούρο στην Βενεζουέλα διατηρείται στην εξουσία επειδή την υποστηρίζει ο στρατός. Η απάντηση αυτή δεν αρκεί. Σε μία χώρα όπου σύμφωνα με πρόσφατη πανεπιστημιακή έρευνα το 80% του πληθυσμού βρίσκεται στα όρια της φτώχειας, δηλαδή δεν έχει τίποτα να χάσει, μια γενικευμένη εξέγερση θα είχε προ πολλού λάβει χώρα.

Κάτι τέτοιο, όμως, μέχρι σήμερα δεν έχει συμβεί. Σύμφωνα με την Datanalysis ένα 20% του πληθυσμού υποστηρίζει την κυβέρνηση ενώ μπορεί κανείς εύκολα να υπολογίσει ότι ένα άλλο 20% με 40% την αποδέχεται παθητικά δηλαδή δεν πρόκειται να βγει ποτέ στους δρόμους για να την ανατρέψει.

Ομως γιατί υπάρχει μια τέτοια σχετικά ευρεία αποδοχή για ένα καθεστώς πού οδήγησε την χώρα σε μία οικονομική καταστροφή χειρότερη;

Η απάντηση βρίσκεται σε μεγάλο βαθμό στον έλεγχο της πρόσβασης στα τρόφιμα. Η κυβέρνηση ελέγχει την πρόσβαση στην τροφή για ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού γεγονός που την κάνει αποδεκτή.

Η κυβέρνηση ελέγχει την πρόσβαση με τα περίφημα επιδοτούμενα «Κιβώτια τροφίμων» (Caja de comida) που παρέχει σε ευρεία τμήματα του πληθυσμού μία ή δυο φορές μηνιαίως. Κάθε Caja περιέχει αλεύρι, ρύζι, λάδι, πάστα, γάλα κ.λπ. Καμιά φορά περιέχουν και κονσέρβες τόνου.

Πολλοί άνθρωποι έχουν ως μοναδική πηγή επιβίωσης αυτά τα βοηθήματα. Υπολογίζεται ότι 6 στους 10 πολίτες έχουν λάβει αυτά τα βοηθήματα. Κάθε τέτοια υπερεπιδοτούμενη caja κοστίζει στον αποδέκτη 150 μπολιβαρες (περίπου 5 σεντς του δολαρίου) δηλαδή μια τιμή που στην αγορά δεν φτάνει ούτε για το χαρτόνι των cajas.

Tην διανομή αναλαμβάνουν οι επίσης περίφημες Comité Local de Abastecimiento y Producción, γνωστές ως CLAP. Οι επιτροπές αυτές εδρεύουν σε κάθε γειτονιά και βρίσκονται ιδεολογικά και οργανωτικά κοντά στην κυβέρνηση. Αυτές συντάσσουν τους καταλόγους των αποδεκτών της βοήθειας και επιβλέπουν την διανομή τους.

Τα κριτήρια επιλογής των αποδεκτών της βοήθειας σύμφωνα με τις επίσημες πηγές αφορούν το βαθμό φτώχειας του αποδέκτη, τις ανάγκες του κ.λπ. Ομως σύμφωνα με τους επικριτές το κυριότερο στοιχείο είναι η πολιτική τοποθέτηση των αποδεκτών αν δηλαδή υποστηρίζουν την κυβέρνηση.

Είναι δύσκολο στις σημερινές συνθήκες να δει κανείς πού βρίσκεται η αλήθεια.

Ομως μετά από συζητήσεις που είχα με πολλούς Βενεζουελάνους πρόσφυγες κατέληξα στο εξής συμπέρασμα: Oλοι δυνητικά είναι αποδέκτες των cajas στο βαθμό που δεν είναι ενεργητικοί πολέμιοι του καθεστώτος (δεν συμμετέχουν σε αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, δεν γράφουν άρθρα εναντίον του καθεστώτος κ.λπ.).

Οπως δείχνουν και πρόσφατες δηλώσεις στην εφημερίδα El Nacional ενός ιθύνοντος στελέχους των CLAP: «Αν φτάνει το φαγητό για όλους έχει καλώς. Ομως αν χρειάζεται να ιεραρχήσουμε θα το κάνουμε. Δεν πρόκειται να αφήσω να μην δοθεί σε ένα επαναστάτη για να το δώσω σε κάποιον που μετά θα βρίζει την κυβέρνηση».

Αυτή η οικονομική βοήθεια εξηγεί την υποστήριξη έως παθητική αποδοχή από ευρεία τμήματα του πληθυσμού της κυβέρνησης Μαδούρο. Σε μία κατάσταση εκρηκτικού πληθωρισμού και έλλειψης θέσεων εργασίας η πρόσβαση σε φτηνά (λόγων επιδότησης) τρόφιμα είναι για πολλούς ανθρώπου το μοναδικό σωσίβιο. Το οποίο φυσικά με κανένα τρόπο δεν θέλουν να χάσουν.

Οπως δηλώνει στην εφημερίδα Εxtension η Μαριάνα μια οικιακή βοηθός: «Εγώ όπως και άλλες γυναίκες που ξέρω, ψηφίσαμε τον Μαδούρο γιατί μας υποσχέθηκε ότι οι CLAP θα συνεχίσουν να μας βοηθούν κάτι που διευκολύνει κάπως την ζωή μας. Οταν κερδίζεις τον βασικό μισθό που δεν φθάνει επειδή τα πάντα είναι πανάκριβα, η caja βοηθάει».

Να σημειωθεί ότι ο βασικός μισθός σήμερα δεν φτάνει ούτε για ένα κιλό κρέας.

Για αυτό λοιπόν ο Μαδούρο τονίζει ότι οι cajas είναι «το πιο ισχυρό όπλο» για την καταπολέμηση αυτού που ονομάζει «οικονομικό πόλεμο» των αντιπάλων του που επιχειρούν να ανατρέψουν την κυβέρνηση.

Ομως αυτό δείχνει επίσης και πόσο αντιπαραγωγική είναι η πολιτική των οικονομικών μποϊκοτάζ που εφαρμόζει η κυβέρνηση των ΗΠΑ. Οσο χειροτερεύει οικονομικά η κατάσταση της χώρας τόσο αυξάνεται η εξάρτηση των πολιτών της Βενεζουέλας από το καθεστώς και τόσο λιγότερα κίνητρα έχουν να αντισταθούν σε αυτό.