Πότε δημιούργησε ο Θεός τους... δεινόσαυρους!

Ο αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος έθεσε τρεις αδιαπραγμάτευτες «κόκκινες γραμμές» της Εκκλησίας σε ό,τι αφορά στο μάθημα των Θρησκευτικών, που είναι η υποχρεωτικότητα του μαθήματος, ο ορθόδοξος χαρακτήρας του και η τήρηση των ωρών διδασκαλίας με βάση το ωρολόγιο πρόγραμμα.

Μπορεί να μοιάζει μικρό θέμα μέσα στην κρίση που ζούμε, όμως τα όρια στα οποία λειτουργεί η Εκκλησία (και κατ' επέκταση η θρησκεία) δεν περιορίζονται στην εκπαίδευση αλλά επηρεάζουν από την οικονομία μέχρι και την ποιότητα του πολιτεύματος και έχουν άμεσες επιπτώσεις στη ζωή των πολιτών ενός κράτους.

Η υποχρεωτικότητα είναι ο θεμέλιος λίθος της οποιασδήποτε επιβολής, γι' αυτό και η απαλλαγή από τη διδασκαλία των θρησκευτικών προϋποθέτει απαράδεκτες δηλώσεις. Τι και αν ο Συνήγορος του Πολίτη σημειώνει ότι «δεν είναι συνταγματικώς θεμιτό η απαλλαγή για λόγους συνείδησης να εξαρτάται από οποιασδήποτε μορφής -θετική ή αρνητική- δήλωση θρησκεύματος».

Πριν λίγα χρόνια, ο μεγαλύτερος γιος μου κατά τη διδασκαλία των θρησκευτικών στο Γυμνάσιο ρώτησε στο κεφάλαιο της Δημιουργίας ποια μέρα ο Θεός έφτιαξε τους δεινόσαυρους. Η τιμωρία που του επέβαλε η θεολόγος ήταν να γράψει 100 φορές το πιστεύω! Την ίδια στιγμή, στο εκπαιδευτικό μας σύστημα η διδασκαλία του Δαρβίνου είναι εκτός ύλης, όταν «τίποτα δεν έχει νόημα στη Βιολογία παρά μόνο υπό το φως της εξέλιξης» σύμφωνα με το διάσημο ρητό του Τ. Dobzhansky. Όσοι οικονομολόγοι υποστηρίζουν (ορθώς) ότι «η παιδεία είναι η επένδυση με τον μεγαλύτερο πολλαπλασιαστή στην ανάπτυξη» δεν είναι δυνατόν να κοιτούν αλλού όταν έρχεται η στιγμή να πάρουν θέση. Παρομοίως όσοι δηλώνουν πολιτικά φιλελεύθεροι δεν μπορεί να προσδοκούν την αίγλη του τίτλου αλλά να μην παίρνουν θέση στο ζήτημα του διαχωρισμού του Κράτους από την Εκκλησία.

Πολλοί αντιπολιτευόμενοι πολιτικοί έχουν υποσχεθεί αναθεώρηση των σχέσεων Κράτους και Εκκλησίας (ώστε να κατοχυρωθεί η ανεξαρτησία του ενός απέναντι στον άλλο) και έχουν δεσμευτεί ότι θα επανεξεταστούν οι ειδικές φορολογικές ρυθμίσεις της Εκκλησίας. Μέχρι να ξεχάσουν αυτές τις βλάσφημες σκέψεις, όταν φτάνουν στην κυβέρνηση.

Υπάρχει μία διαχρονική υποκρισία της πλειοψηφίας των κυβερνητικών αλλά και των αντιπολιτευτικών κομμάτων στα θέματα θρησκείας. Οι πολιτικοί μας γνωρίζουν ότι το 83,5% των Ελλήνων πιστεύει ή μάλλον πιστεύει στον Θεό έναντι μόλις 15,5% που δεν πιστεύει (έρευνα γνώμης της διαNEOσις, Νοέμβριος 2015). Ο Α. Σαμαράς νόμιζε ότι θα σωθεί υπερασπιζόμενος προεκλογικά τις εικόνες οι οποίες «δεν θα κατέβαιναν ποτέ», όμως ο Τσίπρας σε ένα ρεσιτάλ ιδεολογικού αμοραλισμού ακύρωσε το κόστος με μία επιδέξια θρησκευτική ντρίπλα, όταν «συνομίλησε» δέκα λεπτά ιδιαιτέρως με την εικόνα του Άξιον Εστί στο Άγιο Όρος. Το γεγονός καταγράφτηκε σε τηλεοπτικές εικόνες για να το μάθουν και οι θνητοί ψηφοφόροι (καθώς ο Θεός φαντάζομαι δεν έχει την ανάγκη της τηλεόρασης για να ενημερώνεται). Και έτσι οι εικόνες των Αγίων παραμένουν στα σχολεία, στα δικαστήρια, στον στρατό.

Ο όρκος παραμένει, παρότι όπως εύστοχα αναφέρει ο μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως Άνθιμος «είναι φοβερό πράγμα για όποιον πιστεύει ενώ για όποιον δεν πιστεύει είναι παρωδία» και ζητά «να καταργηθεί, λοιπόν, και από τα δικαστήρια και από την ανάληψη των καθηκόντων των αιρετών ή των υπαλλήλων», αποδεικνύοντας ότι υπάρχουν σοβαρότατες φωνές εντός της Εκκλησίας.

Η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων συμφωνεί με τον διαχωρισμό Εκκλησίας - κράτους, αν και αμφιβάλλω για το τι έχει ο καθένας στο μυαλό του όταν απαντάει σε τέτοιες δημοσκοπήσεις (74,5% στη δημοσκόπηση της Kappa Research Απρ. 2015 - 53% στη δημοσκόπηση της Bridging Europe Οκτ. 2015). Υποψιάζομαι ότι οι περισσότεροι θέλουν να προφυλάξουν την τσέπη τους (ρισκάροντας το αμάρτημα) καθώς (το 78% Kappa Research - 73% στην έρευνα της διαNEOσις) είναι υπέρ της πληρωμής των κληρικών από την Εκκλησία και όχι από τον κρατικό προϋπολογισμό. (Όσοι ενδιαφέρονται να εμβαθύνουν για το πόσο μας κοστίζει η Εκκλησία παραπέμπω σε μία εξαιρετική μελέτη What price salvation στο blog του E.Schizas).

Τα φορολογικά προνόμια δεν είναι δυνατόν να έχουν θρησκευτική βάση. Η ίδια η Ελληνορθόδοξη Εκκλησία υποτιμάει την υπόστασή της, όταν είναι αναγκασμένη να ζητάει εξαίρεση για να προσλάβει ιερείς καθώς εμπίπτουν στους περιορισμούς των μνημονίων περί προσλήψεων δημοσίων υπαλλήλων. Ας αποδοθεί η εκκλησιαστική ακίνητη περιουσία (χωρίς γελοίες αναγωγές στο Βυζάντιο) που «της ανήκει» για να επιχειρεί η Εκκλησία οικονομικά αλλά με φορολογία χωρίς ιερές εξαιρέσεις και χωρίς να μπερδεύεται ο ΕΝΦΙΑ με τα ΑΜΦΙΑ.

Ο διαχωρισμός Εκκλησίας - κράτους παίζει σημαντικό ρόλο στη λειτουργία του κράτους. Δεν είναι τυχαία η οικονομική υπανάπτυξη όσων κρατών (καθ)οδηγούνται από τη θρησκεία. Για αυτό και οι σοφοί ιδρυτές των ΗΠΑ προστάτευσαν το κράτος από τη θρησκεία και οι Ευρωπαίοι περιόρισαν τον ρόλο της παρά τον ιστορικό ρόλο των τοπικών Εκκλησιών. Η Ελλάδα μετεωρίζεται και σε αυτό το θέμα ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή. Διαθέτουμε ένα κοσμικό αλλά βαθιά θρησκευόμενο κράτος, αν σκεφτούμε ότι αποδίδει τιμές αρχηγού κράτους στο φως ενός κεριού ή στα λείψανα μιας αγίας.

Η ποινική απαγόρευση της βλασφημίας είναι μια ρύθμιση που ισχύει με το ίδιο σκεπτικό (αλλά ευτυχώς με πολύ διαφορετικό τρόπο) από την Τεχεράνη μέχρι την Αθήνα. Όμως σε ένα κοσμικό κράτος, το δικαίωμα να πιστεύει κάποιος είναι ιερό αλλά αυτά που πιστεύει δεν τυγχάνουν καμίας προστασίας, ενώ προστατεύεται το δικαίωμα της απεριόριστης κριτικής και της άσεμνης αμφισβήτησης.

Έχει πάντως δίκιο ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, όταν λέει ότι δεν θέλει να τελέσει εξόδιο όταν επιλέγει κάποιος την καύση, αλλά πρέπει ταυτόχρονα να σταματήσει τις ενέργειες που οδηγούν ακόμα και σήμερα πολλούς συμπολίτες μας στη Βουλγαρία που δεν μπορούν να εκτελέσουν την τελευταία επιθυμία στη χώρα τους (μαζί με τους εν ζωή Ελληνες επιχειρηματίες που προσπαθούν να προστατευτούν από την εχθρότητα του ελληνικού κράτους στις ιδιωτικές επιχειρήσεις).

Ο εκσυγχρονισμός του άρρωστου κράτους μας (που είναι βασική προϋπόθεση εξόδου από την κρίση) περιλαμβάνει και την Εκκλησία και τον διαχωρισμό των κρατικών λειτουργιών από θεόπνευστες εμπνεύσεις και επιρροές ,από την παιδεία μέχρι τη φορολογία και τα δικαιώματα έκφρασης. Αλλιώς θα ψάχνουμε τη σωτηρία από τον ουρανό.

* Ο κ. Κωνσταντίνος Μαρκάζος είναι οικονομολόγος