Το déjà vu του Grexit και η απάντηση στον Σόιμπλε

Οι δηλώσεις του Γερμανού ΥΠΟΙΚ που επανέφεραν ουσιαστικά τη συζήτηση για τη χρησιμότητα ή όχι εξόδου της Ελλάδος από την ΟΝΕ, είναι μία αφορμή για να συζητήσουμε σοβαρά στη χώρα το κατά πόσο ένα εθνικό νόμισμα θα βοηθούσε ή όχι την Ελλάδα.

«Είναι δύσκολο για την Ελλάδα να λύσει τα προβλήματα της οικονομίας της, χωρίς το εργαλείο της υποτίμησης του νομίσματος», τόνισε ο κ. Σόιμπλε και πρόσθεσε: «Η έξοδος από το ευρώ θα έπληττε τη χώρα άπαξ και θα είχε αποφευχθεί η ατελείωτη διαδικασία των σκληρών μέτρων για τους Έλληνες πολίτες».

Η εκτίμησή μας, όμως, είναι διαφορετική.

Η συσχέτιση του Grexit με την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας και η επίκληση της νομισματικής υποτίμησης για αυτό είναι ατυχής. Από τα γεγονότα του Σεπτεμβρίου του 2011 που επικαλέσθηκε ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έως και σήμερα η σωρευτική απώλεια ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας με βάση το σχετικό κόστος εργασίας μηδενίσθηκε, λόγω των μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας και της παρατεταμένης ύφεσης.

Η ελληνική οικονομία την περίοδο 2000-2009 είχε σωρευτική απώλεια ανταγωνιστικότητας κατά 21,7%.

Σύμφωνα µε τον ευρύτερο δείκτη πραγματικής σταθμισμένης συναλλαγματικής ισοτιμίας µε βάση το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος της Τράπεζας της Ελλάδος, η σωρευτική απώλεια ανταγωνιστικότητας έναντι των κύριων εμπορικών εταίρων της Ελλάδος έχει πλέον εξαλειφθεί.

Είναι δε χαρακτηριστικό πως η Ελλάδα έχει πλέον την τέταρτη καλύτερη επίδοση μετά τη Γερμανία, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία στην εξέλιξη της ανταγωνιστικότητας κόστους εργασίας μετά το 2000.

Αλλά και από την πλευρά της νομισματικής υποτίμησης, οι συνθήκες σήμερα είναι εντελώς διαφορετικές από εκείνες του 2011. Τον Σεπτέμβριο του 2011 η ισοτιμία ευρώ - δολαρίου ήταν περίπου στο 1,35, ενώ σήμερα είναι περίπου στο 1,10. Αυτό αυτομάτως καθιστά τα ελληνικά προϊόντα σήμερα 25% πιο φθηνά από ό,τι πριν πέντε χρόνια και το ελληνικό τουριστικό προϊόν πιο προσιτό σε σχέση με το 2011, που η ισοτιμία ευρώ - δολαρίου είχε σκαρφαλώσει ακόμη και στο 1,48!

Αυτό που δεν είπε ο κ. Σόιμπλε είναι πως το ύψος του ελληνικού χρέους (318 δισ. ευρώ) -το οποίο κατά 96% είναι σε ευρώ- αποτελεί το μεγαλύτερο εμπόδιο στην οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδος και στην προσέλκυση επενδύσεων που θα καταστήσουν ακόμη πιο ανταγωνιστική την ελληνική οικονομία.

Ίσως το σενάριο του Γερμανού ΥΠΟΙΚ να είχε κάποιες πιθανότητες ευόδωσης, αν δεν συνοδευόταν από ανθρωπιστική βοήθεια πολλών δισεκατομμυρίων, αλλά από ένα κούρεμα χρέους πολλών δισεκατομμυρίων. Αυτό θα συνιστούσε πραγματική βοήθεια.

Τα σενάρια αυτά το μόνο που καταφέρνουν είναι να δαιμονοποιούν την Ελλάδα ως το «μαύρο πρόβατο» της ΕΕ. Η υποτίμηση που προτείνει ο κ. Σόιμπλε, μέσω της εμμονής του σε ένα έστω προσωρινό Grexit -αν υποτεθεί ότι υφίσταται η δυνατότητα αυτή-, καταδεικνύει είτε μια απουσία κατανόησης των πραγματικών προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας, είτε μια προσχηματική στάση.

Πέραν της χαώδους οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης που θα συνόδευε μια ενδεχόμενη νομισματική αλλαγή, σε περίπτωση που δεν πραγματοποιούνταν συντεταγμένα και με σημαντικό μεταβατικό χρονικό διάστημα -κάτι εξ ορισμού δυσχερές-, αυτή θα συνεισέφερε πρόσκαιρο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στις ελληνικές εξαγωγές, που σύντομα θα χανόταν.

Αντιμέτωπη με ισχυρές πληθωριστικές πιέσεις, η Ελλάδα θα αναγκαζόταν να προχωρήσει και σε νέες υποτιμήσεις αλλά και να παρατείνει τους κεφαλαιακούς περιορισμούς για μακρύ χρονικό διάστημα, έως ότου σταθεροποιηθεί η οικονομία.

Σε κάθε περίπτωση, καμία χρήση νομισματικής πολιτικής δεν μπορεί να βοηθήσει επί μακρόν μία οικονομία με διαρθρωτικά προβλήματα, όπως η ελληνική. Αλλού είναι το πρόβλημα. Στις μεταρρυθμίσεις της παραγωγικής δομής και στο περιβάλλον προσέλκυσης επενδύσεων.

Ταυτόχρονα, όμως, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν ο τρόπος υποδοχής και ο βαθμός αποδοχής των απόψεων του Γερμανού υπουργού Οικονομικών από «ριζοσπαστικές» φωνές μερίδας στελεχών της εκ των (πανταχόθεν) άκρων αντιπολίτευσης, τη στιγμή που πριν από μερικές... μέρες δεν ήθελαν καν να εκφέρουν το όνομά του.

Οι αντιδράσεις τους στην πρόταση Σόιμπλε προκαλούν συνειρμούς και συμπεράσματα ιδιαίτερα ανησυχητικά, τόσο ως προς την αντανάκλαση τέτοιων δηλώσεων στην εγχώρια πολιτική κατάσταση όσο και ως προς το ζοφερό ενδεχόμενο δημιουργίας ανορθόδοξων συγκοινωνούντων δοχείων.

* Από το δελτίο πολιτικής ανάλυσης του Δικτύου για τη Μεταρρύθμιση