Ρουμπινί: Η διάλυση της ΕΕ μεγαλύτερη απειλή του 2016

Μπαίνουμε σε μια χρονιά με πολλαπλάσια γεωπολιτικά και γεωοικονομικά ρίσκα, υπογραμμίζει ο Nouriel Roubini σε άρθρο του στο Project Syndicate, στο οποίο καταθέτει τις προβλέψεις του για το νέο έτος.

Οπως επισημαίνει, η Μέση Ανατολή έχει «πάρει φωτιά», αυξάνοντας τα σενάρια για επικείμενο πόλεμο σουνιτών - σιιτών (τον οποίο παρομοιάζει με τον τριακονταετή πόλεμο καθολικών και προτεσταντών στην Ευρώπη). 

Την ίδια στιγμή, η άνοδος της Κίνας θέτει προκλήσεις για τις ΗΠΑ ενώ η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία θα μπορούσε να προκαλέσει νέα επεισόδια ανά πάσα στιγμή.

Ο συγγραφέας, επονομαζόμενος και Dr Doom, υπογραμμίζει ακόμη ότι υπάρχουν πιθανότητες μιας νέας επιδημίας όπως ο SARS και ο MERS, για έξαρση του κυβερνοπολέμου αλλά και για το σκηνικό χάους που δημιουργεί η δράση μη κρατικών ομάδων στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. 

Ωστόσο, όπως αναφέρει, η Ευρώπη ενδέχεται να αποτελέσει το «σημείο μηδέν» των γεωπολιτικών εξελίξεων το 2016. 

Κατ' αρχάς, η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ έχει απλώς αναβληθεί, δεν έχει εξαφανιστεί ως ενδεχόμενο, καθώς το ασφαλιστικό και άλλες δομικές μεταρρυθμίσεις θέτουν τη χώρα σε τροχιά σύγκρουσης με την Ευρώπη. Ενα Grexit θα μπορούσε να αποτελέσει την αρχή του τέλους για το ευρώ και τη νομισματική ένωση, καθώς οι επενδυτές θα αρχίσουν να αναζητούν ποια χώρα μέλος -ακόμη και εντός του «πυρήνα» όπως η Φινλανδία- θα είναι η επόμενη που θα εγκαταλείψει την ένωση.

Εάν υπάρξει Grexit, μια έξοδος της Βρετανίας από την ΕΕ θα καταστεί πιο πιθανή. Σε σχέση με έναν χρόνο πριν, η πιθανότητα Brexit έχει αυξηθεί για διάφορους λόγους. Οι πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ευρώπη αλλά και η προσφυγική κρίση έχουν αυξήσει τις τάσεις αυτονόμησης στη Βρετανία. Για πολλούς στη χώρα, η ΕΕ δείχνει σαν ένα πλοίο που βυθίζεται. 

Εάν υπάρξει Brexit, θα πέσουν και άλλα κομμάτια του ντόμινο. Η Σκωτία ενδέχεται να αποφασίσει να αποχωρήσει από το Ηνωμένο Βασίλειο, κάτι που ενδέχεται να ενθαρρύνει και άλλες αποσχιστικές κινήσεις, για παράδειγμα στην Καταλονία. Επίσης, με τη Βρετανία να έχει αποχωρήσει, και τα μέλη της ΕΕ στη Σκανδιναβία ενδέχεται να αποφασίσουν ότι είναι καλύτερα εκτός της Ένωσης. 

Στο μέτωπο της τρομοκρατίας, ο αυξημένος αριθμός εγχώριων τζιχαντιστών σημαίνει ότι το ερώτημα για την Ευρώπη δεν είναι εάν θα υπάρξει νέο τρομοκρατικό χτύπημα, αλλά πότε και πού θα συμβεί. Εάν υπάρξουν επαναλαμβανόμενες επιθέσεις, αυτό θα μπορούσε να πλήξει έντονα την καταναλωτική και επιχειρηματική εμπιστοσύνη, θέτοντας σε κίνδυνο την εύθραυστη ανάκαμψη της Ευρώπης.

Αυτοί που ισχυρίζονται ότι η προσφυγική κρίση αποτελεί υπαρξιακή απειλή για την Ευρώπη έχουν δίκιο. Αλλά το ζήτημα δεν είναι το 1 εκατ. πρόσφυγες που εισήλθαν στην Ευρώπη το 2015. Είναι τα 20 εκατ. επιπλέον που έχουν εκτοπιστεί και αναζητούν τρόπο να ξεφύγουν από τη βία, τον εμφύλιο και την οικονομική κατάρρευση σε μεγάλο μέρος της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής. Εάν η Ευρώπη δεν καταφέρει να βρει μια κοινή λύση στο πρόβλημα, ενισχύοντας τα εξωτερικά της σύνορα, η συνθήκη Σένγκεν θα καταρρεύσει και θα επανέλθουν τα σύνορα μεταξύ των χωρών-μελών.

Εν τω μεταξύ, η λιτότητα και η μεταρρυθμιστική «κόπωση» στην περιφέρεια της ευρωζώνης -και μεταξύ χωρών που δεν ανήκουν στην ευρωζώνη, όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία- συγκρούεται με την κόπωση του «πυρήνα» της ένωσης από τις διασώσεις. Λαϊκιστικά κινήματα εξ αριστερών και εκ δεξιών -με κοινό σημείο την εχθρότητα προς το ελεύθερο εμπόριο, τους πρόσφυγες, τους μετανάστες και την παγκοσμιοποίηση- έχουν ενισχύσει τη δημοτικότητά τους σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι κυβέρνηση στην Ελλάδα ενώ και στην Πορτογαλία, η κυβέρνηση προέρχεται από αριστερό συνασπισμό. Οι ισπανικές εκλογές μπορούν να προκαλέσουν σημαντική αβεβαιότητα. Κόμματα με αντιμεταναστευτική και αντιμουσουλμανική πολιτική "ανεβαίνουν" σε χώρες όπως η Ολλανδία, η Δανία, η Φινλανδία και η Σουηδία. Στη Γαλλία, το ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο έφτασε κοντά στο να αναλάβει την εξουσία σε πολλές περιφέρειες και η ηγέτιδά του, Μαρίν Λεπέν, ενδέχεται να τα πάει καλά και στις προεδρικές εκλογές του 2017.

Στην Ιταλία, ο Ματέο Ρέντσι δέχεται την επίθεση δύο αντιευρωπαϊκών κομμάτων που έχουν αναρριχηθεί στις τελευταίες δημοσκοπήσεις. Την ίδια στιγμή, απειλείται και η ηγεσία της Ανγκελα Μέρκελ στη Γερμανία, μετά τη θαρραλέα της απόφαση να χορηγήσει άσυλο σε περίπου ένα εκατομμύριο πρόσφυγες.

Εν ολίγοις, υπογραμμίζει ο αρθρογράφος, η απόσταση μεταξύ του τι χρειάζεται η Ευρώπη και του τι θέλουν οι Ευρωπαίοι αυξάνεται και αυτή η απόκλιση «μυρίζει» προβλήματα το 2016.

Η ευρωζώνη και η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι αντιμέτωπες με πολλαπλές απειλές, οι οποίες απαιτούν συλλογική προσέγγιση. Ομως αυτό που βλέπουμε είναι ολοένα και περισσότερα μέλη να υιοθετούν εθνικές προσεγγίσεις, υπονομεύοντας την πιθανότητα πανευρωπαϊκών λύσεων.

Η Ευρώπη χρειάζεται περισσότερη συνεργασία, ενοποίηση, μοιρασιά του ρίσκου και αλληλεγγύη. Αντ' αυτού, οι Ευρωπαίοι δείχνουν να "αγκαλιάζουν" τον εθνισμό, τη διάσπαση και τις αποκλίσεις...