Η συνταγή για τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων

Η μεγάλη μείωση της εγχώριας ζήτησης σε συνδυασμό με την αδυναμία εξεύρεσης ρευστότητας δημιουργεί ένα ασφυκτικό πλαίσιο για τις υγιείς ελληνικές επιχειρήσεις.

Σήμερα η πλειονότητα των ΜΜΕ είναι υποκεφαλαιοποιημένες, ήτοι παρουσιάζουν σημαντικό έλλειμμα ιδίων κεφαλαίων, που τεκμαίρεται από δύο βασικούς δείκτες: την παρουσία αρνητικού κεφαλαίου κίνησης στο 30% περίπου των ΜΜΕ και στην πολύ χαμηλή σχέση ιδίων προς ξένα κεφάλαια, περίπου 19% για το 2013. Ως εκ τούτου υπάρχει προφανής ανάγκη ενίσχυσης των ιδίων κεφαλαίων των περισσοτέρων ΜΜΕ.

Η κεφαλαιακή ενδυνάμωση των ΜΜΕ, θα έχει ευεργετικές συνέπειες και πολλαπλασιαστικές ωφέλειες, καθώς θα προσελκύσει/κινητοποιήσει επιπρόσθετα κεφάλαια, όπως δάνεια από τράπεζες καθώς και πόρους από προγράμματα του ΕΣΠΑ, κύρια όμως θα διατηρήσει και θα αυξήσει θέσεις εργασίας.

Το βασικότερο χρηματοδοτικό εργαλείο για την κεφαλαιακή ενίσχυση των επιχειρήσεων, που είναι το ζητούμενο για τη δημιουργία, την ανάπτυξή ή για την επανεκκίνηση των επιχειρήσεων, αποτελούν τα venture capital – private equity funds.

Τα VC και PE funds αποτελούν το βασικό εργαλείο ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας σε παγκόσμιο επίπεδο.

· Χρηματοδοτούν με κεφάλαια τη δημιουργία, την ανάπτυξη και τη μεγέθυνση αλλά και την αναχρηματοδότηση, αναδιάρθρωση ή και εξαγορά επιχειρήσεων.

· Συμμετέχουμε ενεργά στις διοικήσεις των επιχειρήσεων, παρακολουθούμε την εξέλιξη των αναπτυξιακών πλάνων, συμβουλεύουμε, καθοδηγούμε τις επιχειρήσεις που έχουν επενδύσει

· Οι επενδύσεις μας είναι επενδύσεις που γίνονται με όρους ανταγωνιστικούς και όχι επιδοματικούς ή άλλους.

· H venture capital χρηματοδότηση παρέχει τη δυνατότητα μόχλευσης των δημοσίων πόρων με ιδιωτικά κεφάλαια.

· Η επενδυτική διαδικασία επιλογής που ακολουθείται από τα venture capital funds είναι έγκαιρη και έγκυρη, αφορά σε ουσιαστικούς ελέγχους (επιχειρηματικό, νομικό και οικονομικό) και όχι σε γραφειοκρατικές, χρονοβόρες και διαβλητές διαδικασίες προσκόμισης εντύπων και εκθέσεων, διαδικασίες που ακολουθούνται στις επιδοτήσεις επιχειρήσεων.

· Τα κεφάλαια που θα επενδυθούν μέσω της δραστηριότητας venture capital/ private equity είναι ανακυκλούμενα κεφάλαια (recycling capital). Το προϊόν της ρευστοποίησης των επενδύσεων επιστρέφει πάλι στα κρατικά ταμεία, χωρίς τους περιορισμούς που επιβάλουν τα διαρθρωτικά ταμεία. Οπότε μπορούν να χρησιμοποιηθούν εκ νέου για εκείνους τους σκοπούς που θα επιλέξει το Ελληνικό Δημόσιο.

Σήμερα δραστηριοποιούνται στην αγορά 22 εταιρίες και τα επενδεδυμένα κεφάλαια ξεπερνούν τα €1 δισ. Με τα κεφάλαια αυτά έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία 20 χρόνια επενδύσεις σε περισσότερες από 130 ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις συμβάλλοντας σημαντικά στην δημιουργία και διατήρηση περισσοτέρων από 50.000 θέσεων εργασίας , στην ανάπτυξη, τη μεγέθυνση τους και την ανταγωνιστικότητά τους.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων εταιριών είναι η Ανδρομέδα Ιχθυοκαλλιέργειες, η ICAP, τα mastihashop, η Foodlink, η Ευρωκλινική, η Performance Technologies, η Micrel, η CBL, o Κρόκος Κοζάνης, η Unismack, η Mobile Technologies, η voiceweb, η Doppler, όλες εταιρίες που στηρίχθηκαν με κεφάλαια και τεχνογνωσία από ελληνικές εταιρίες VC και PE. Αρκετές μάλιστα από αυτές είναι σήμερα εισηγμένες στο ΧΑ.

Παρά δε την ιδιαίτερα δύσκολη κατάσταση της ελληνικής οικονομίας και των αντιξοοτήτων που αντιμετωπίζει η ελληνική επιχειρηματικότητα στην κρίσιμη αυτή συγκυρία, υπάρχουν παραδείγματα εταιριών που έχουν επενδύσει ελληνικά VC και PE funds οι οποίες προσέλκυσαν από το 2012 ελληνικά funds αλλά και ξένους θεσμικούς επενδυτές, όπως Eurodrip, Upstream, Antcor, Advent, pinatta, workable, inaccess, taxibeat, kertus, incrediblue, forky's, intale, Helic ενώ έγιναν και σημαντικές κινήσεις εξαγορών από πολυεθνικές εταιρίες ελληνικών start up όπως η nanoradio από την Samsung, η Antcor από την U-Blox και η bytemobile από την citrix, η e-food, η abzorba, παραδείγματα που δείχνουν τις θετικές προοπτικές των ελληνικών επιχειρήσεων που διακρίνονται από εξωστρέφεια, καινοτομία και αποτελεσματική διοίκηση.

H επενδυτική περίοδος όμως των περισσοτέρων από τα funds αυτά φτάνει στο τέλος της μέσα στο 2016 και μετά δημιουργείται σημαντικό κενό στην ήδη πολύ μικρή και περιορισμένη αγορά venture capital και private equity στην Ελλάδα (είμαστε η τελευταία χώρα της ΕΕ σε επενδύσεις VC ως ποσοστό του ΑΕΠ).

Χαρακτηριστικά σε 40 δισ. των δύο ΕΣΠΑ 2000-2007, 2007-2014 μόλις 100 εκατ. ευρώ δόθηκαν μέσω VC funds. Το ζητούμενο προφανώς πρέπει να είναι η σημαντική ενίσχυση των υφιστάμενων δομών και όπου απαιτείται η δημιουργία νέων.

Δεδομένου ότι υπάρχει σαφής οδηγία της Ε.Ε. για την ανάπτυξη και ενίσχυση της επιχειρηματικότητας μέσω χρηματοπιστωτικών εργαλείων, η venture capital/private equity αγορά μπορεί να αναπτυχθεί με τους ακόλουθους τρόπους:

-Με τη δέσμευση περισσοτέρων κεφαλαίων για επενδύσεις αυτής της μορφής μέσα από τα κεφάλαια του νέου ΕΣΠΑ
-Με τη δέσμευση κεφαλαίων από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (μέριμνα στον υπό δημιουργία Αναπτυξιακό νόμο)
-Με την άντληση κεφαλαίων απευθείας από Κοινοτικές Πρωτοβουλίες όπως τα προγράμματα Horizon 2020 και COSME
-Με την ένταξη venture capital/private equity δράσεων στο υπό Juncker Plan και ειδικότερα στο Joint Equity Investment Platform, μηχανισμό συνεργασίας των εθνικών παρόχων venture capital/private equity χρηματοδότησης και του European Investment Fund.

Η αρχή μπορεί να γίνει με τη δέσμευση κεφαλαίων που αντιστοιχούν κατ' ελάχιστο στο 15% του προγράμματος ΕΠΑΝΕΚ αλλά και των τομεακών προγραμμάτων (ενέργεια, αγροδιατροφή κλπ.), ποσοστό που αντιστοιχεί μόλις στο 2,7% του προγράμματος ΕΣΠΑ, και τη κατεύθυνσή τους μέσω του μηχανισμού Fund of Funds, στη δημιουργία Funds ανά τομέα (ενέργεια, αγροδιατροφή κλπ.) και κατηγορία επενδύσεων (start up, venture capital, PE), με στόχο την καλύτερη διασπορά ρίσκου, την ταχύτερη διοχέτευση πόρων στις επιχειρήσεις και υιοθέτηση των βέλτιστων πρακτικών που παγκόσμια ισχύουν στην αγορά μας.

Οι ανωτέρω προτάσεις δημιουργίας των Funds μπορούν να υλοποιηθούν άμεσα μέσω του υφιστάμενου μηχανισμού Fund of Funds, δηλαδή το ΤΑΝΕΟ Α.Ε. και η καταβολή των χρημάτων αυτών να είναι εμπροσθοβαρής, ώστε τα κεφάλαια να επενδυθούν στα venture capital & private equity funds και στη συνέχεια να κατευθυνθούν στις επιχειρήσεις, μέσα στην οριζόμενη από το πρόγραμμα επενδυτική περίοδο.

Τα κεφάλαια αυτά δεν θα πρέπει να έχουν τομεακό και κλαδικό προσανατολισμό ή γεωγραφικούς περιορισμούς, αλλά αυξανόμενη ευελιξία ώστε να ανταποκρίνονται στις μεταβαλλόμενες ανάγκες της οικονομίας. Η δημιουργία τομεακών funds, μπορεί να είναι αποτέλεσμα της ζήτησης της αγοράς για συγκεκριμένους τομείς, χωρίς όμως την ύπαρξη αυτοπεριορισμών, που μπορεί να οδηγήσουν σε μη απορρόφηση πόρων.

Κύριο ζητούμενο για την επιτυχή εφαρμογή των ανωτέρω προτάσεων θα αποτελέσει η δυνατότητα προσέλκυσης ιδιωτικών κεφαλαίων. Με αυτό τον τρόπο θα επιτευχθεί η μεγαλύτερη δυνατή μόχλευση των κεφαλαίων ΕΣΠΑ. Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να υπάρξουν κίνητρα με κύριο αυτό της φορολογικής απαλλαγής για όσους επενδύουν σε κεφάλαια ρίσκου, παροχή εγγυήσεων στα ιδιωτικά κεφάλαια, αλλά και priority payment ή first loss guarantee.
Για την υλοποίηση και προώθηση των προτάσεων αυτών η συνεργασία της HVCA με το Υπουργείο Ανάπτυξης, υπήρξε τα τρία τελευταία χρόνια εξαιρετική εποικοδομητική.

Η ηγεσία του Υπουργείου αναγνωρίζει τη σημασία του θεσμού των εταιριών διαχείρισης venture capital funds στην αλλαγή της φιλοσοφίας διοχέτευσης πόρων στις ελληνικές επιχειρήσεις και η συνομιλία μας είναι στενή στην προσπάθεια για την διαμόρφωση μιας συνεκτικής και πλήρους στρατηγικής για την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα.

Στο πλαίσιο αυτό η συνεργασία της Ένωσής μας, με το YOZMA fund of funds του οργανισμού που οδήγησε το Ισραήλ στην δεύτερη θέση των επενδύσεων παγκοσμίως, μόνο θετικά και ευεργετικά αποτελέσματα μπορεί να έχει στην προσπάθεια μεταφοράς τεχνογνωσίας με στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας μέσω επενδύσεων εντάσεως γνώσης και υψηλής προστιθέμενης αξίας που θα δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας.

* Ο Γιάννης Παπαδόπουλος είναι συνιδρυτής και Διευθύνων Σύμβουλος Attica Ventures A.E., Πρόεδρος Hellenic Venture Capital Association. Το παραπάνω κείμενο αποτελεί απόσπασμα της ομιλίας του στο «Equity Investment Forum»