Τα μεγαλύτερα stress tests του Τσίπρα δεν ήρθαν ακόμα

Η αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας βρήκε πως οι τέσσερις τράπεζες -Alpha Bank, Eurobank, Εθνική Τράπεζα και Τράπεζα Πειραιώς- έχουν συνολικά κεφαλαιακό έλλειμμα ύψους 14,4 δισ. ευρώ στο επονομαζόμενο «δυσμενές» σενάριο. Πρόκειται για λιγότερα από τα 25 δισ. ευρώ κατά μέγιστο που προορίζονταν για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών στο πλαίσιο του τελευταίου προγράμματος διάσωσης της χώρας. Επιπλέον, οι τράπεζες θα χρειαστούν να βρουν ίσως το μισό αυτού του ποσού από τον κρατικό κορβανά. Το υπόλοιπο πιθανότατα θα μπορέσουν να το βρουν ανταλλάσσοντας ομόλογα με μετοχές, εκδίδοντας μετοχές προς ιδιώτες επενδυτές και πουλώντας περιουσιακά στοιχεία.

Αυτό σημαίνει πως το χρέος της Ελλάδας μπορεί να είναι χοντρικά 15 με 20 δισ. ευρώ λιγότερο απ' όσο προβλεπόταν προηγουμένως και ότι θα κορυφωθεί στο επίπεδο του 190% του ΑΕΠ (που παραμένει εξαιρετικά υψηλό) έναντι του 200%.

Οι τέσσερις κορυφαίες τράπεζες έχουν επίσης καλές πιθανότητες να αντλήσουν τα ελάχιστα απαιτούμενα κεφάλαια για να αποφύγουν την εθνικοποίηση από το ελληνικό κράτος. Πρέπει να αντλήσουν ολόκληρο το κεφαλαιακό έλλειμμα που προσδιορίζεται στο βασικό σενάριο του stress test -συνολικά 4,4 δισ. ευρώ- για να αποφύγουν αυτό το ενδεχόμενο.

Υπό την προϋπόθεση ότι και οι τέσσερις τράπεζες θα μπορέσουν να βρουν μόνες τους τα κεφάλαια που προβλέπονται στο βασικό σενάριο, το ελληνικό κράτος θα παράσχει όσα κεφάλαια δεν μπορούν να βρεθούν υπό το δυσμενές σενάριο με σχετικά ευνοϊκούς όρους. Θα χρησιμοποιήσει χρήματα που θα δανειστεί από τους εταίρους της ευρωζώνης για να αγοράσει ένα μείγμα μετοχών και CoCos. Τα τελευταία δεν θα έχουν δικαίωμα ψήφου και θα μετατραπούν σε κοινές μετοχές μόνο αν τα κεφαλαιακά «μαξιλάρια» των τραπεζών υποχωρήσουν κάτω από ένα προκαθορισμένο όριο μελλοντικά.

Δεν είναι βέβαιο πως και οι τέσσερις τράπεζες θα μπορέσουν να αντλήσουν από ιδιώτες επενδυτές τα κεφάλαια που προβλέπονται στο βασικό σενάριο. Το μεγαλύτερο ερωτηματικό συνεχίζει να «κρέμεται» πάνω από την Τράπεζα Πειραιώς, η οποία έχει το μεγαλύτερο έλλειμμα στο βασικό σενάριο, στα 2,2 δισ. ευρώ. Συνυπολογίζοντας τα swaps των ομολόγων και τις πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων, χρειάζεται να βρει περίπου 1,5 δισ. ευρώ από ιδιώτες επενδυτές.

Ο βασικός παράγοντας που θα μπορούσε να εκτροχιάσει τις αυξήσεις κεφαλαίων των τραπεζών θα ήταν ενδείξεις πως η Αθήνα έχει «βαλτώσει» σε ό,τι αφορά άλλα σημεία του προγράμματος διάσωσης της χώρας. Αν οι τράπεζες πρέπει τότε να βασιστούν αποκλειστικά στην κρατική βοήθεια, αυτό δεν θα οδηγήσει μόνο σε αύξηση του ελληνικού χρέους, αλλά μπορεί να μεταθέσει ολόκληρη τη διαδικασία της ανακεφαλαιοποίησης και πέραν της προθεσμίας του τέλους του έτους -κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε αναγκαστική μετατροπή μέρους των μη ασφαλισμένων καταθέσεων σε τραπεζικές μετοχές, στο πλαίσιο των νέων κανόνων που θα τεθούν σε εφαρμογή το νέο έτος.

Ο Τσίπρας πρέπει να συνεχίσει να τρέχει για να αποφύγει ένα τέτοιο πλήγμα εμπιστοσύνης. Και υπάρχουν και άλλοι λόγοι για τους οποίους δεν μπορεί να «χαλαρώσει».

Το ρευστό από το τελευταίο πρόγραμμα διάσωσης θα εισρεύσει στη χώρα μόνο αν η Αθήνα περάσει επιπλέον «ορόσημα». Η πρώτη υποδόση των 2 δισ. ευρώ θα χρησιμοποιηθεί εν μέρει για την αποπληρωμή των οφειλών της Αθήνας προς τον ιδιωτικό τομέα. Μια τέτοια «ένεση» ρευστού θα βοηθήσει ώστε να αντισταθμιστούν οι αυξήσεις των φόρων και οι περικοπές δαπανών που πρέπει να εφαρμόσει η κυβέρνηση και οι οποίες θα αφαιρέσουν ρευστό από την οικονομία.

Όμως, για να πάρει τα χρήματα αυτά, ο Τσίπρας πρέπει να εφαρμόσει 49 μέτρα, περιλαμβανομένης της απελευθέρωσης των «κλειστών» επαγγελμάτων, καθώς και μέτρα για την πάταξη της φοροδιαφυγής. Μέχρι τώρα, βρίσκεται πίσω από το πρόγραμμα και έχει κάνει μόνο περίπου τα δύο τρίτα της δουλειάς που πρέπει να γίνει.

Το μεγαλύτερο «βραβείο» όμως είναι η ελάφρυνση του χρέους. Η ευρωζώνη έχει συμφωνήσει να εξετάσει την ελάφρυνση του χρέους της Αθήνας -πιθανότατα μέσω επιμήκυνσης της περιόδου αποπληρωμής. Όμως θα ξεκινήσει τις διαπραγματεύσεις μόνο όταν η Αθήνα πάρει το «πράσινο φως» στην πρώτη αξιολόγηση του νέου προγράμματος διάσωσης.

Για να λάβει αυτό το «πράσινο φως», ο Τσίπρας πρέπει να εφαρμόσει μια δεύτερη σειρά μεταρρυθμίσεων και να συμφωνήσει σε περικοπές στον προϋπολογισμό για τα επόμενα τρία χρόνια. Αν και οι λεπτομέρειες δεν έχουν ακόμα καθοριστεί, πιθανότατα θα είναι πολιτικά δύσκολες. Για παράδειγμα, οι αγρότες θα πρέπει να πληρώνουν υψηλότερους φόρους και θα απαιτηθούν μεγάλες περικοπές στις συντάξεις προκειμένου να αντισταθμιστεί η δικαστική απόφαση που έκρινε αντισυνταγματικές τις προηγούμενες μειώσεις.

Η Αθήνα πρέπει επίσης να ενισχύσει την ανεξαρτησία της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων. Τον περασμένο μήνα ο Τσίπρας απέπεμψε το αφεντικό της.

Τα μέτρα που έχει περάσει η κυβέρνηση ήδη προκαλούν αντιδράσεις. Οι αγρότες απειλούν να κατεβάσουν τα τρακτέρ τους στην Αθήνα και οι φαρμακοποιοί πραγματοποιούν απεργιακές κινητοποιήσεις. Καθώς ο πρωθυπουργός θα προσπαθεί να περάσει ακόμα περισσότερα αντιλαϊκά μέτρα, ορισμένοι βουλευτές του ίσως τον εγκαταλείψουν και θα μπορούσε να χάσει την ισχνή πλειοψηφία του. Στη συνέχεια μπορεί να δυσκολευτεί να σχηματίσει νέο κυβερνητικό συνασπισμό, διότι τα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν τον εμπιστεύονται.

Η καλύτερη επιλογή του Τσίπρα είναι να κινηθεί όσο πιο γρήγορα μπορεί τώρα. Με αυτόν τον τρόπο οι πιστωτές μπορεί να επιβραβεύσουν τις ενέργειές του, προσφέροντας κάποια ανακούφιση πριν έρθει αντιμέτωπος με περισσότερα δικά του stress tests.