Ο... γκρίζος τουρισμός μάς «κοστίζει» μισό δισ. τον χρόνο!

Τι είναι το sharing economy ή λειτουργία του διαμοιρασμού όπως λέγεται στα ελληνικά; Πώς λειτουργεί στην πράξη; Είναι μια εναλλακτική δραστηριότητα ή καθαρά επαγγελματική; Βοηθά την οικονομία και την απασχόληση της χώρας ή δημιουργεί παραοικονομία;

Είναι μία δραστηριότητα σύννομη;

Τα παραπάνω είναι τα βασικά ερωτήματα που πρέπει να απαντήσουμε ώστε να προσδιορίσουμε τελικά τι είναι το sharing economy, πωώς πρέπει να αντιμετωπιστεί από την πλευρά της πολιτείας θεσμικά και φορολογικά και πώς πρέπει να αντιμετωπισθεί από την κοινωνία καθώς και τον νόμιμα αδειοδοτημένο κλάδο.

Η δραστηριότητα αυτή πρωτοεμφανίστηκε πριν 10 χρόνια. Στην αρχή, όπως σε κάθε αρχή, τα κίνητρα ήταν αγαθά και σε μεγάλο βαθμό ανταποκρίνονταν στον ορισμό της δραστηριότητας. Φοιτητές που έφευγαν διακοπές ή επέστρεφαν στο πατρικό τους, ενοικίαζαν το σπίτι τους για όσο θα έλειπαν. Ιδιοκτήτες εξοχικών κατοικιών τις ενοικίαζαν για το διάστημα που δεν τις χρησιμοποιούσαν. Στη συνέχεια όμως, η δυνατότητα εύκολου κέρδους, χωρίς υποχρεώσεις και φόρους, η δημιουργία ηλεκτρονικών διαδικτυακών πλατφορμών, διευκόλυνε την ενοικίαση χωρίς την αυτοπρόσωπη παρουσία και εμπλοκή των ιδιοκτητών και έτσι σταδιακά μετέτρεψε την οικονομία του διαμοιρασμού σε μια επαγγελματική δραστηριότητα, εξαιρετικά προσοδοφόρα. Ο όρος «οικονομία του διαμοιρασμού» λειτουργεί πλέον ως άλλοθι στην επαγγελματοποίηση της δραστηριότητας.

Η πρόσφατη μελέτη που παρουσίασε το ΞΕΕ για της επιπτώσεις του sharing economy στην ελληνική ξενοδοχία, που εκπόνησε η Grant Thornton, κατέδειξε τα εξής: H οικονομία του διαμοιρασμού το 2014 «φιλοξένησε» τουλάχιστον 20 εκατ. διανυκτερεύσεις. «Σπατάλησε» 15 χιλιάδες νόμιμες θέσεις εργασίας και απορροφώντας 1,5 δισ. τουριστικά έσοδα, «παρήγαγε» 400 εκατ. ευρώ φοροδιαφυγή.

Ιδιοκτήτες πολυκατοικιών, συγκροτημάτων κατοικιών, αλλοδαποί ιδιοκτήτες κατοικιών, ενοικιάζουν τις ιδιοκτησίες τους έχοντας «στοιχηθεί» πίσω από την οικονομία του διαμοιρασμού και με την βοήθεια των διεθνών διαδικτυακών εταιρειών, οι οποίες βέβαια «τίποτε δεν έχουν δει ή ακούσει για το παράνομο της δραστηριότητας», προσπορίζονται αφορολόγητα τουριστικά έσοδα ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων, τόσο σε βάρος της εθνικής οικονομίας και των δημόσιων εσόδων, όσο και σε βάρος του νόμιμου τομέα τον οποίον αθέμιτα ανταγωνίζονται.

Ποιος είναι ο τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος;

Κατ' αρχάς απαιτείται η βούληση, την οποία επιβάλλεται, κατά την γνώμη μας, να επιδείξει η πολιτεία.

Το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο για την παράνομη ενοικίαση κατοικιών προβλέπει αυτοτελές διοικητικό πρόστιμο 50.000 ευρώ ανά κατοικία, πέραν των όποιων φορολογικών υποχρεώσεων προκύψουν για τους ιδιοκτήτες.

Κατά δεύτερον, θα πρέπει να θεσπιστεί ένα θεσμικό πλαίσιο, βάσει του οποίου, κάποιος ιδιώτης θα δύναται να ζητεί άδεια για την τουριστική ενοικίαση της κατοικίας του. Βέβαια με προϋποθέσεις, προδιαγραφές και όρια τόσο στη χρονική διάρκεια των ενοικιάσεων κατ' έτος, όσο και στον αριθμό των καταλυμάτων ανά περιοχή. Δεν νοείται σήμερα να υπάρχουν ιδιώτες που ο καθένας εκμεταλλεύεται 5, 10, 30, 50, ακόμη και 150 σπίτια και διαμερίσματα στην Ελλάδα και οι φορολογικές και δημόσιες αρχές να αγνοούν την ύπαρξή του.

Πώς θα ελεγχθεί αυτή η δραστηριότητα; Η διαφάνεια του διαδικτύου και οι τεχνολογικές δυνατότητες καθιστούν τον όποιο έλεγχο, θέμα απλό. Όχι μόνο για τον παρόντα χρόνο αλλά και για τα προηγούμενα χρόνια. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα της πόλης του San Francisco στις ΗΠΑ, όπου ο τοπικός εισαγγελέας κάλεσε τις διαδικτυακές εταιρείες να δώσουν τα στοιχεία των συμβεβλημένων ιδιοκτητών ακινήτων. Όταν αυτές αρνήθηκαν, τους επέβαλε να πληρώσουν οι ίδιες τα διαφυγόντα φορολογικά έσοδα των τελευταίων 5 ετών, με αποτέλεσμα μόνο η AirBnB, αποκλειστικά για το San Francisco, να υποχρεωθεί να καταβάλει 80 εκατ. δολάρια.

Εμείς οι επαγγελματίες του τουρισμού δεν έχουμε ψευδαισθήσεις όσον αφορά στο μέλλον και στην περαιτέρω εξάπλωση της οικονομίας του διαμοιρασμού. Η οικονομία του διαμοιρασμού είναι ένα φαινόμενο σε εξέλιξη και περιμένουμε να δούμε τα επόμενα στάδιά του. Από την άλλη, η πολιτεία οφείλει να προστατέψει τον νόμιμο κλάδο που συνεισφέρει στη χώρα το 18% του ΑΕΠ, τον ανταγωνισμό και την τουριστική εικόνα της χώρας.

Ως Έλληνες πολίτες κατανοούμε την ανάγκη κάποιων συμπατριωτών μας να αποκτήσουν, εν μέσω κρίσης, ένα επιπλέον εισόδημα, αλλά αυτό πρέπει να γίνεται αποκλειστικά στη βάση του διαμοιρασμού και όχι επαγγελματικά.

Δεν δεχόμαστε, όταν εμείς παλεύουμε ως επαγγελματίες στηρίζοντας τον τουρισμό και την εικόνα της χώρας σε ένα έντονα ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον και υφιστάμεθα πλήθος ελέγχων και επιβαρύνσεων με τελευταίο τον διπλασιασμό του ΦΠΑ, την ίδια στιγμή κάποιοι άλλοι, λειτουργώντας στο περιθώριο της οικονομίας, με κύριο υπέρ τους συγκριτικό πλεονέκτημα, τη μη πληρωμή φόρων και τη μη τήρηση οποιασδήποτε υποχρέωσης ποιότητας ή ασφάλειας ή ακόμη τήρησης της εργατικής νομοθεσίας, να λειτουργούν επαγγελματικά και ανταγωνιστικά απέναντι στον νόμιμο κλάδο, αποστερώντας του, αθέμιτα, τους απαραίτητους πόρους τόσο για τη δική του επιβίωση όσο και για αυτή της εθνικής οικονομίας.

*Ο κ. Γιώργος Τσακίρης είναι Πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΞΕΕ).