Oχι σε ασκήσεις επί χάρτου με την επικουρική ασφάλιση

Συζητείται με αφορμή το πόρισμα της επιτροπής των Σοφών, η οποία προτείνει την εισαγωγή ενός νέου ασφαλιστικού συστήματος, η συγχώνευση της επικουρικής σύνταξης με την κύρια και η αντικατάσταση της επικουρικής από την επαγγελματική ασφάλιση.

Η αντικατάσταση της επικουρικής από την επαγγελματική, όπως και όλο το ασφαλιστικό, δεν είναι ένα απλό εγχείρημα, ούτε ασκήσεις επί χάρτου. Αφορούν χιλιάδες ανθρώπους, αφορούν το μέλλον της νεολαίας μας.

Ο θεσμός της επαγγελματικής ασφάλισης έχει θεσπιστεί από το 2002 (ν. 3029/2002, άρθρα 7 και 8).

Tα πρώτα επαγγελματικά ταμεία, σε προαιρετική πάντα βάση, άρχισαν να λειτουργούν από το 2003. Αποτελούν νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου και λειτουργούν βασικά στοn χώρο της ιδιωτικής μη κερδοσκοπικής ασφάλισης.

Τα πρώτα ταμεία υποχρεωτικής ασφάλισης, που υποκαθιστούν την υποχρεωτική επικουρική ασφάλιση δημόσιου δικαίου, ιδρύθηκαν το 2013 με την αυτοδίκαιη μετατροπή ταμείων του δημόσιου τομέα σε ταμεία του ιδιωτικού τομέα - επαγγελματικής υποχρεωτικής ασφάλισης (το επικουρικό ταμείο των φαρμακοϋπαλλήλων, των υπαλλήλων των ασφαλιστικών εταιρειών, των εργαζομένων στα τρόφιμα και στα πετρελαιοειδή).

Η εμπειρία από τη λειτουργία των ταμείων αυτών καταδεικνύει ότι δεν υπάρχει ανάλογη «κουλτούρα», κυρίως στους συνδικαλιστικούς φορείς που διοικούν τα ταμεία αυτά, για τη σύσταση και ανάπτυξη επαγγελματικών ταμείων που θα αντικαταστήσουν την υποχρεωτική δημόσια επικουρική και ενδεχομένως να μην αποτελούν ασφαλή λύση για το μέλλον.

Με τη μετατροπή τους, τα ταμεία αυτά «διασώθηκαν» από την ένταξή τους στο κοινό ταμείο επικουρικής ασφάλισης (ΕΤΕΑ), αλλά σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, με αλλεπάλληλες νομοθετικές παρεμβάσεις, απώλεσαν σχεδόν όλα τα νομικά χαρακτηριστικά της επαγγελματικής ασφάλισης.

Το αποτέλεσμα; Πολλά θέματα λειτουργίας τους να έχουν αχθεί στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους και πολλές προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας, ενώ το νόθο νομικό περιβάλλον μέσα στο οποίο κινούνται και η άρνησή τους να εφαρμόσουν τους εποπτικούς κανόνες και τον Κανονισμό Δεοντολογίας εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για τους ασφαλισμένους και συνταξιούχους των ταμείων αυτών.

Σε κάθε περίπτωση και αν τελικά κριθεί από την πολιτική ηγεσία ότι ένα κομμάτι από τη σύνταξη των συνταξιούχων θα χορηγείται από επαγγελματικά ταμεία, θα πρέπει να μελετηθεί με βάση την εμπειρία του παρόντος, το αν η ασφάλιση στα ταμεία αυτά θα είναι υποχρεωτική ή προαιρετική, αν οι καταβαλλόμενες εισφορές θα είναι αποτέλεσμα συμφωνιών μεταξύ εργαζομένων - εργοδοτών, ή θα προβλέπονται υποχρεωτικά από τον νόμο, ο τρόπος διοίκησης των ταμείων αυτών, ο τρόπος, η έκταση και ο βαθμός συμμετοχής των συνδικαλιστικών φορέων στη διοίκηση των ταμείων αυτών, οι εποπτικές αρχές και ο βαθμός εποπτείας τους.

*Η Δρ. Άρτεμις Αναγνώστου-Δεδούλη είναι Πρώην Γενική Δ/ντρια Υπ. Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης & κοινωνικής Αλληλεγγύης, Νυν Γενική Δ/ντρια Πρόνοιας, Πρόεδρος Ένωσης για την προάσπιση των Κοινωνικών Δικαιωμάτων (www.epkodi.gr).