Συνταξιοδοτικό: To... hangover και οι πικρές αλήθειες

Γνωρίζω ότι αυτό το κείμενο θα προκαλέσει τις αντιδράσεις πολλών αναγνωστών και πως ίσως κάποιοι γνωστοί σταματήσουν να μου μιλάνε, αλλά δεν πειράζει: Πάνω απ' όλα, η υγεία. Εγώ θα συνεχίσω να τους αγαπώ όλους.

Τέλος πάντων, η «επιτροπή σοφών» συνεδρίασε και ανακοίνωσε τις προτάσεις της, η τρόικα περιμένει στη γωνία και η κυβέρνηση πρέπει μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα να προχωρήσει σε μια ριζική αναδιαμόρφωση του ασφαλιστικού μας συστήματος.

Το μόνο βέβαιο είναι πως το «ελληνικό μοντέλο» συνταξιοδότησης των τελευταίων δεκαετιών και οι συνακόλουθες αντιλήψεις που μας έφεραν ως εδώ έχουν συρθεί σε πλήρες αδιέξοδο, καθώς οδήγησαν σε «μεγάλο πάρτι», άφθονο λαϊκισμό και μπόλικο πελατειακό κράτος. Ενα πάρτι που δίνει τη θέση του στο... hangover.

Ένα «ελληνικό μοντέλο» που στηρίχτηκε κυρίως σε «επιλογές με προοδευτικό πρόσημο», οι οποίες προτείνονταν από πολιτικάντηδες και συχνά συναντούσαν είτε τη στήριξη, είτε έστω την ανοχή των συνδικαλιστικών οργανώσεων.

Καμιά προσοχή στα αποθεματικά των ταμείων, κατασπατάληση πόρων, χαριστικές ρυθμίσεις σε ευνοούμενους, αδικαιολόγητα υψηλές συντάξεις σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες, συντάξεις γήρατος σε σαραντάρηδες και άπορες κορασίδες (για να μην αναφερθούμε σε PSI, δομημένα ομόλογα και πολλά άλλα παραδείγματα χαμένων χρημάτων).

Πού οδηγηθήκαμε

Σύμφωνα με στοιχεία που κατατέθηκαν στη Βουλή, μόνο κατά την περίοδο 2000-2014 ο κρατικός προϋπολογισμός επιβαρύνθηκε με 200 δισεκατομμύρια ευρώ!

Ακόμη και αν συνυπολογιστούν οι άγριες περικοπές που αναμένεται να ψηφιστούν στις συντάξεις μέχρι το τέλος του έτους, στο προσχέδιο του προϋπολογισμού για το 2016 προβλέπεται πως η «τρύπα» των ασφαλιστικών ταμείων θα κυμανθεί ή και θα ξεπεράσει τα 15 δισ. ευρώ και θα αντιστοιχεί στο ένα τρίτο των συνολικών (άμεσων και έμμεσων) φορολογικών εσόδων!

Και τώρα τι κάνουμε;

Με δεδομένο ότι για να δοθούν σήμερα συντάξεις απαιτείται τόσο η απορρόφηση των (υψηλότατων) εισφορών των σημερινών εργαζομένων, όσο και η γενναία συνεισφορά του κρατικού προϋπολογισμού, θα ήθελα να σχολιάσω τα περί «αλληλεγγύης των γενεών» και τα περί της «ανάγκης του κράτους να στηρίξει την τρίτη ηλικία». Κανείς δεν είναι αντίθετος με τις δύο αυτές αρχές.

Ωστόσο, η «αλληλεγγύη των γενεών»:

• Πρώτον, δεν θα πρέπει να περιλαμβάνει όλους τους συνταξιούχους, αλλά μόνο τους απομάχους. Απόμαχος («ξωμάχος» που θα έλεγε και ο Γιάννης Ρίτσος) είναι ο «ανίκανος για μάχη, που αποστρατεύτηκε λόγω ανικανότητας, που αποσύρθηκε από την εργασία του, συνταξιούχος». Ενίσχυση δηλαδή από τον κρατικό προϋπολογισμό πρέπει να παίρνει μόνο αυτός που υπερβαίνει το 62ο (κατ' ελάχιστον και με προϋποθέσεις) έτος της ηλικίας του, εκτός φυσικά των αναπήρων και εργαζόμενων σε ορισμένα ειδικά-βαρέα επαγγέλματα. Όσοι κύριοι συνταξιοδοτούνται στα πενήντα πέντε τους και τη βγάζουν στα γυμναστήρια και στα προπατζίδικα, ή όποιες κυρίες σταμάτησαν να εργάζονται στα πενήντα τους, για να... μεγαλώσουν τα παιδιά τους που ήδη πάνε στο Λύκειο (!), ας αρκεστούν στην είσπραξη των εισφορών που τους αναλογούν, τουλάχιστον μέχρι το 67ο έτος της ηλικίας τους.

Επίσης, όταν μιλάμε για «στήριξη της τρίτης ηλικίας» δεν συμπεριλαμβάνουμε άτομα 50 ή έστω και 60 ετών.

• Δεύτερον, θα πρέπει να υπάρξει ένα μέτρο στην «αλληλεγγύη των γενεών», γιατί σε διαφορετική περίπτωση μιλάμε για μια κατάφωρη κοινωνική αδικία. Αν για παράδειγμα σήμερα, το 25% των Ελλήνων είναι άνεργο και ο μέσος μισθός κυμαίνεται στα 900-1.000 ευρώ, είναι ιδιαίτερα άδικο να επιβαρύνονται με φόρους οι άνεργοι (ΦΠΑ), οι νέοι εργαζόμενοι (αποδοχές συνήθως έως 600 ευρώ) και γενικά τα άτομα με μέσο μισθό 900-1.000 ευρώ, προκειμένου να επιδοτούν συνταξιούχους που εισπράττουν πάνω από 900-1.000 ευρώ μηνιαίως. Με άλλα λόγια, δεν μπορεί ο επιδοτούμενος να είναι πιο πλούσιος από τον επιδοτούντα! Άρα λοιπόν, η κρατική επιχορήγηση στις συντάξεις θα πρέπει να έχει ένα άνω όριο και από εκεί και πάνω, κάθε συνταξιούχος ας λαμβάνει αυστηρά μόνο αυτά που του αναλογούν.

• Και τρίτον, η «αλληλεγγύη των γενεών» δεν θα πρέπει να οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην εξόντωση των νέων. Στον προϋπολογισμό του 2016 για παράδειγμα, προβλέπονται μεν 15 δισ. ευρώ για τη στήριξη των συνταξιούχων, πλην όμως οι δημόσιες επενδύσεις από εθνικούς πόρους δεν θα υπερβούν το ένα δισ. ευρώ. Επίσης, άλλα κονδύλια που αφορούν τους νέους, όπως για την παιδεία, για τον αθλητισμό κ.λπ. και αυτά αναμένεται να μειωθούν περαιτέρω, πράγμα που έγινε και κατά τα τελευταία χρόνια. Με άλλα λόγια λοιπόν, η υποχρέωση του κράτους δεν περιορίζεται μόνο στην «αξιοπρεπή» διαβίωση των ηλικιωμένων, αλλά επεκτείνεται και στη δημιουργία προϋποθέσεων (προφανώς και μέσα από διανομή κρατικών πόρων) προκειμένου η ανεργία των νέων να πέσει κάτω από το 50% και οι αμοιβές τους να ξεκολλήσουν από τα 400 και τα 500 ευρώ τον μήνα. Ο σημερινός συνδυασμός υψηλής ανεργίας των νέων και πολύ χαμηλών αποδοχών σε όσους από αυτούς εργάζονται, αποτελεί ωρολογιακή βόμβα για την κοινωνία και την οικονομία, που αργότερα ή γρηγορότερα θα σκάσει.

Προφανώς, εδώ και τόσες δεκαετίες ακούγονται ορισμένα επιχειρήματα που δεν στερούνται βάσης: Αν πιάναμε τη φοροδιαφυγή (το πρωτοάκουσα επί υπουργίας Μανόλη Δρετάκη, κάπου το 1982) και την εισφοροδιαφυγή, αν καταφέρναμε να βάλουμε την οικονομία σε τροχιά δυναμικής ανάπτυξης, αν...

Η απάντηση είναι απλή: Πιάστε πρώτα τη φοροδιαφυγή και την εισφοροδιαφυγή, βάλτε πρώτα την οικονομία σε τροχιά ανάπτυξης και μετά ας σχεδιάσουμε όλοι μαζί το πώς θα μοιράσουμε το «περίσσευμα». Αν, αντίθετα, πρώτα μοιράζουμε αυτό που είναι αμφίβολο αν θα αποκτήσουμε στο μέλλον, τότε απλά βάζουμε το κάρο μπροστά από το άλογο...

ΥΓ1: Πολλές φορές έχουν ακουστεί τα περί ευρέσεως άλλων πηγών χρηματοδότησης που θα ενισχύσουν σε βάθος χρόνου τα ασφαλιστικά ταμεία. Κάτι σαν τα... ισοδύναμα μέτρα που ψάχνει αυτό τον καιρό η κυβέρνηση...

ΥΓ2: Επισημαίνω ότι ακόμη και αν οι ξένοι μάς χάριζαν το σύνολο των δανείων που τους οφείλουμε, το συνταξιοδοτικό πρόβλημα θα ήταν εξίσου έντονο. Άλλωστε, για το 2016 το πρωτογενές πλεόνασμα που προβλέπει η κυβέρνηση υπολείπεται του ενός δισ. ευρώ...

ΥΓ3: Οι προτάσεις της «επιτροπής σοφών» θα οδηγήσουν σε επώδυνες περικοπές συντάξεων, ωστόσο θέτουν τις βάσεις για ένα ασφαλιστικό σύστημα που σε βάθος χρόνου θα μπορεί να εγγυάται την καταβολή -μειωμένων έστω- συντάξεων. Οι αμαρτίες (μας) του παρελθόντος ήρθε η ώρα να πληρωθούν.