Hugo Dixon: Αγώνας δρόμου για τις ελληνικές τράπεζες

Η Ελλάδα βρίσκεται σε έναν αγώνα δρόμου με αντίπαλο τον χρόνο, ώστε να ανακεφαλαιώσει τις τράπεζές της. Τα κεφάλαια πρέπει να εισρεύσουν μέχρι το τέλος του χρόνου που θα αλλάξουν οι κανόνες της ευρωζώνης για τις οικονομικές διασώσεις. Αυτό γίνεται για να αποφευχθεί ένα κούρεμα στους ανασφάλιστους καταθέτες, το οποίο θα μπορούσε να οδηγήσει τη χώρα σε νέο πτωτικό σπιράλ.

Προκειμένου να προλάβει την προθεσμία, πολλά πράγματα πρέπει να γίνουν και με σωστό τρόπο. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα πρέπει πρώτα να ολοκληρώσει το stress test της, ώστε να αποφασίσει πόσα κεφάλαια χρειάζονται οι τράπεζες, των οποίων οι ισολογισμοί έχουν πληγεί από τα capital controls και την ύφεση.

Οι τέσσερις συστημικές τράπεζες –η Alpha, η Eurobank, η Εθνική Τράπεζα και η Πειραιώς- θα πρέπει τότε να δουν αν θα συμμετάσχουν ιδιώτες επενδυτές. Αν όχι, η ανακεφαλαίωση θα χρηματοδοτηθεί εξ ολοκλήρου από ένα δάνειο από την ευρωζώνη προς την Αθήνα, μία έκβαση που θα οδηγούσε σχεδόν σε ολοκληρωτική κρατικοποίηση και πιθανότατα στην αφαίρεση των υφιστάμενων διοικήσεων.

Επίσης, ο Αλέξης Τσίπρας, ο πρόσφατα επανεκλεγείς πρωθυπουργός της χώρας, πρέπει να δείξει αποτελέσματα σε μία ευρεία σειρά δεσμεύσεων προς στους πιστωτές στην ευρωζώνη. Αν δεν το κάνει, δεν θα δανείσουν στην Αθήνα έως και 25 δισ. ευρώ για τις τράπεζες, όπως έχουν υποσχεθεί στο πλαίσιο του νέου προγράμματος διάσωσης της χώρας.

Η ΕΚΤ, που εποπτεύει τις τράπεζες, έχει ήδη διεξάγει μία «αξιολόγηση της ποιότητας ενεργητικού» (AQR) στα δάνειά τους. Έχει επίσης διευκρινίσει τις βασικές υποθέσεις για την αξιολόγηση των ισολογισμών τους -πτώση του ΑΕΠ 2,3% εφέτος και 1,3% του χρόνου.

Ομως δεν έχει αποφασίσει με τι βαθμό «περνάνε» οι τράπεζες -πόσα κεφάλαια θα χρειαστούν με βάση το σενάριο αυτό. Στο περυσινό stress test ζητούσε κεφάλαια Core Tier I ύψους 8%. Κάποιοι στην ΕΚΤ φαίνεται να πιέζουν για ένα υψηλότερο ποσοστό, της τάξεως του 10% αυτή τη φορά.

Επίσης, η ΕΚΤ δεν έχει αποκαλύψει τις οικονομικές προβλέψεις ή τον βαθμό επιτυχίας με βάση το δεύτερο, «δυσμενές σενάριο», το οποίο θα καθορίσει το πόσα παραπάνω κεφάλαια θα χρειαστούν οι τράπεζες σε περίπτωση που τα πράγματα αποδειχθούν χειρότερα από το αναμενόμενο. Το εποπτικό συμβούλιο της ΕΚΤ, το οποίο θα συνεδριάσει στις 8 και 9 Οκτωβρίου, ενδέχεται να συμπληρώσει τις λεπτομέρειες που θα επιτρέψουν περισσότερη σαφήνεια στη διαδικασία. 

Οι τράπεζες φαίνεται εύλογο να χρειαστούν 5 με 10 δισ. ευρώ με βάση τις παραδοχές του "βασικού σεναρίου" και ακόμη 10 με 15 δισ. ευρώ στη δεύτερη προληπτική δόση, με το σύνολο να κυμαίνεται μεταξύ 15 και 25 δισ. ευρώ.

Αν οι τράπεζες δεν μπορέσουν να συγκεντρώσουν όλο το κεφάλαιο οι ίδιες, οι κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη βοήθεια προς τα κράτη, οι οποίες εποπτεύονται από την Κομισιόν, θα απαιτήσουν να μοιραστούν το βάρος οι κάτοχοι ομολόγων μειωμένης εξασφάλισης. Οι τίτλοι τους θα μετατραπούν σε μετοχές, μετά από μια ανεξάρτητη αποτίμηση, σε μία διαδικασία που θα συντονίσει η Τράπεζα της Ελλάδος, η αρχή της χώρας για την εξυγίανση των τραπεζών.

Οι τέσσερις τράπεζες έχουν χρέος μειωμένης εξασφάλισης ύψους 750 εκατ. ευρώ. Το χρέος που θα έχει μετατραπεί σε μετοχές θα μειώσει το συνολικό ύψος κεφαλαίων που θα πρέπει να βρεθούν από άλλες πηγές.

Είναι αμφίβολο το αν κάποια τράπεζα θα μπορέσει να αποφύγει το μοίρασμα του βάρους με τους κατόχους χρέους μειωμένης εξασφάλισης. Το μεγαλύτερο ερώτημα είναι αν το χρέος υψηλής εξασφάλισης (senior debt) ύψους 3 δισ. επίσης θα μετατραπεί σε μετοχές. Οι κανόνες της ΕΕ λένε ότι αυτό δεν υπάρχει λόγος να γίνει αν η τράπεζα χρειάζεται απλά δημόσιο χρήμα για προληπτικούς λόγους.

Ωστόσο, οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης, οι οποίοι θα συνεδριάσουν στις 5 Οκτωβρίου, λέγεται πως θα πιέσουν για μια μετατροπή των τίτλων υψηλής εξασφάλισης -αυξάνοντας την πιθανότητα η Ελλάδα να αντιμετωπίσει νέο μεγάλο αριθμό μηνύσεων από οργισμένους ομολογιούχους, αν κάνει αυτό που απαιτούν οι πιστωτές.

Οι τράπεζες θα πρέπει να αυξήσουν τα κεφάλαια που θα ζητηθούν στο βασικό σενάριο, σε μορφή κοινών μετοχών. Ομως ενδέχεται να τους επιτραπεί να αυξήσουν τα κεφάλαια που ζητά το δυσμενές σενάριο σε κάποια άλλη μορφή, όπως προνομιούχες μετοχές ή μετατρέψιμα ομόλογα (CoCo's), τα οποία θα μετατραπούν σε μετοχές, αν κάποια στιγμή στο μέλλον τα κεφάλαιά τους υποχωρήσουν κάτω από ένα προσδιορισμένο όριο.

Το πλεονέκτημα ενός τέτοιου σχεδίου είναι ότι οι υφιστάμενοι μέτοχοι δεν θα απολέσουν αξία από τις μετοχές τους. Το πρόβλημα είναι ότι αν εκδοθούν πολλοί τίτλοι τέτοιου τύπου, οι τράπεζες θα κληθούν να πληρώσουν υπέρογκα ετήσια κουπόνια.

Μία άλλη ιδέα, που υποστήριξε ο Wilbur Ross, ο δισεκατομμυριούχος Αμερικανός επενδυτής που έχει θέση στη Eurobank, είναι η ευρωζώνη να δώσει μια προληπτική πιστωτική γραμμή στις τράπεζες. Αν και στην πραγματικότητα δεν θα επένδυε τα χρήματα, θα ήταν έτοιμη να το κάνει αν χρειαζόταν.

Το πλεονέκτημα ενός τέτοιου σχεδίου είναι ότι οι υφιστάμενοι μέτοχοι δεν θα υποστούν dilution και οι τράπεζες θα πληρώσουν μόνο μια μικρή προμήθεια για την υπηρεσία. Αλλά οι ρυθμιστικές αρχές δεν φαίνεται να παίρνουν την ιδέα στα σοβαρά -μάλλον επειδή μία υπόσχεση για επένδυση χρημάτων στο μέλλον δεν θεωρείται τόσο καλή όσο η τοποθέτηση κεφαλαίου σήμερα.

Σε έναν ιδανικό κόσμο, οι ιδιώτες μέτοχοι δεν θα έχαναν τα χρήματά τους. Αλλά πολλοί από αυτούς τους επενδυτές είναι επαγγελματίες που τοποθετούν τα χρήματά τους στις ελληνικές τράπεζες γνωρίζοντας τους κινδύνους. Είναι σημαντικό να τους φέρονται -το ίδιο και στους ομολογιούχους- δίκαια, σύμφωνα με τους κανόνες, αλλά όχι να κάνουν τα πάντα για να ικανοποιήσουν τις ελπίδες τους.

Πρώτη προτεραιότητα είναι να αποφευχθεί η υποχρέωση των καταθετών να συμμετάσχουν στη διάσωση, θυσιάζοντας μέρος των καταθέσεών τους. Αυτό σημαίνει πως όλοι εκείνοι που εμπλέκονται -η ΕΚΤ, οι υπουργοί της ευρωζώνης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Τράπεζα της Ελλάδος, οι ίδιες οι τράπεζες και η ελληνική κυβέρνηση- πρέπει να πιάσουν δουλειά.