Οικονομία: Οι Κασσάνδρες, οι πολιτικοί και τα συμφέροντα

Παράδειγμα πρώτο: Ολόκληρο το καλοκαίρι, μπαράζ αρνητικών δηλώσεων και δημοσιευμάτων αναφερόταν στις μεγάλες ζημίες και στους κινδύνους που προκάλεσαν στον ελληνικό τουρισμό το καθεστώς αβεβαιότητας και η επιβολή των capital controls στα τέλη Ιουνίου.

Κόντρα σ' όλα αυτά όμως, οι τελευταίες εκτιμήσεις λένε πως οι φετινές τουριστικές αφίξεις από το εξωτερικό θα σημειώσουν νέο ιστορικό ρεκόρ (26 εκατ. επισκέπτες έναντι 22 εκατ. πέρυσι), ενώ τα αντίστοιχα έσοδα θα εμφανίσουν διψήφιο ποσοστό ανόδου.

Παράδειγμα δεύτερο: Δεκάδες παράγοντες της αγοράς περιέγραφαν το δεύτερο φετινό τρίμηνο της ελληνικής οικονομίας με τα μελανότερα χρώματα. Για πτώση 30% της ζήτησης έλεγε ο ένας, για μείον 50% μιλούσε ο άλλος, ενώ υπήρχαν και εκτιμήσεις για υποχώρηση διψήφιου ποσοστού σε σχέση με πέρυσι, ακόμη και σε είδη ευρύτατης κατανάλωσης*.

Παρ' όλα αυτά, το ΑΕΠ του δεύτερου τριμήνου έκλεισε ανοδικά! Και φυσικά, όσο και αν αρκετοί κλάδοι υποχρεώθηκαν σε πτώση, όσο και αν η αύξηση του ΑΕΠ οφείλεται στο νμειωμένο πληθωρισμό, εύκολα μπορεί κάποιος να διαπιστώσει εκ των υστέρων, ότι αρκετές από τις δηλώσεις των παραγόντων της αγοράς ήταν... σκέτος αέρας.

Παράδειγμα τρίτο: Πολλοί ήταν εκείνοι που προειδοποιούσαν ότι το κλίμα πολιτικής αβεβαιότητας του πρώτου εξαμήνου θα έθετε σε μεγάλο κίνδυνο τις ελληνικές εξαγωγές, ενώ πολύ πιο έντονες ήταν οι ανησυχίες μετά την επιβολή των capital controls.

Κόντρα σ' όλα αυτά, η πραγματικότητα έδειξε ότι η αύξηση των ελληνικών εξαγωγών (πλην πετρελαιοειδών) διαμορφώθηκε κατά το πρώτο εξάμηνο σε διψήφια ποσοστά, ενώ με την καθόλου ευκαταφρόνητη άνοδο του 7% έκλεισε ο Ιούλιος, δηλαδή ο πρώτος μήνας μετά την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων.

Από τη δεκαετία του '80 έως σήμερα

Η αλήθεια είναι πως από τα φοιτητικά μου χρόνια (πρώτο μισό της δεκαετίας του 1980) μέχρι το ξεκίνημα της οικονομικής κρίσης, θυμάμαι συνεχώς:

• Τους εκπροσώπους των επιχειρήσεων να φωνάζουν «κάντε κάτι, δεν βγαίνουμε, κλείνουμε».

• Τις κυβερνήσεις να εξαγγέλλουν συνεχώς προγράμματα αυστηρής ή ήπιας «λιτότητας» (το πώς, παρά τα τόσα χρόνια δημοσιονομικής λιτότητας, εκτροχιάστηκαν τα δημόσια οικονομικά ενδεχομένως το αντιλαμβάνεστε καλύτερα από εμένα).

• Τις συνδικαλιστικές οργανώσεις να αναφέρονται στο πόσο μεγάλο ποσοστό των συμπολιτών μας «πεινούσε» ή έστω ότι «ζούσε κάτω από το όριο της φτώχειας», ενώ χαρακτηριστική ήταν η αναφορά Αλέξη Τσίπρα για τη «χαμένη γενιά των 750 ευρώ», ποσό που αντιστοιχούσε στον τότε βασικό μισθό.**

Το οξύμωρο είναι πως όλες αυτές τις δεκαετίες που οι επιχειρήσεις «έκλειναν», οι κυβερνήσεις ακολουθούσαν πολιτικές «λιτότητας» και οι εργαζόμενοι «πεινούσαν», ο αριθμός των ακινήτων πολλαπλασιάστηκε, το μέσο νοικοκυριό έφτασε να έχει περισσότερα του ενός αυτοκινήτου, η καταναλωτική δαπάνη εκτινάχθηκε και όλα αυτά, ακόμη και πριν καν την εκτόξευση των τραπεζικών δανείων της περιόδου 2001-2007.

Βέβαια, οι επιχειρηματίες είχαν τους δικούς τους λόγους που διαμαρτύρονταν, όπως επίσης και σημαντικό ποσοστό συμπολιτών μας εξακολουθούσε να αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα.

Ωστόσο, εξίσου βέβαιο ήταν πως οι δηλώσεις φορέων, οργανώσεων και κομμάτων διακατέχονταν από το στοιχείο της έντονης υπερβολής.

Δεν ήταν μόνο ο... μεσογειακός χαρακτήρας των Ελλήνων που τείνει συχνά προς ακραίες αντιδράσεις και συμπεριφορές. Πολλοί από αυτούς που επέλεγαν την υπερβολή, το έκαναν ενσυνείδητα προκειμένου να «κερδίσουν δημοσιότητα» και έτσι να πιέσουν τις κυβερνήσεις και να επιλύσουν τα προβλήματά τους. Όσο δυνατότερα φώναζες, τόσο περισσότερο δίκιο εμφανιζόσουν να έχεις και τόσο οι υπουργοί ικανοποιούσαν τα αιτήματα της ομάδας σου.

Σήμερα ωστόσο, επτά χρόνια μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης, όπου τα προβλήματα έχουν ενταθεί, θα πρέπει να αλλάξουμε νοοτροπία. Θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί κάθε φορά που θέλουμε να περιγράψουμε και να οριοθετήσουμε κάποιο πρόβλημα, καθώς οποιαδήποτε υπερβολή μόνο ζημιά μπορεί να προκαλέσει. Και αυτό, γιατί:

Πρώτον, η γενικότερη κατάσταση είναι ιδιαίτερα εύθραυστη και τυχόν υπερτονισμός των προβλημάτων πλήττει το οικονομικό κλίμα, ακυρώνει επενδύσεις, ενθαρρύνει τους ξένους να επιλέξουν άλλους τουριστικούς προορισμούς, μειώνει θέσεις εργασίας και στέλνει κεφάλαια στο εξωτερικό (ή εξακολουθεί να τα κρατάει στα... στρώματα).

Δεύτερον, πρέπει να βοηθάμε την εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση προκειμένου να έχει μια όσο το δυνατόν ακριβέστερη γνώση της πραγματικότητας και έτσι να λαμβάνει τις καλύτερες δυνατές αποφάσεις. Περιθώρια για ικανοποίηση κλαδικών και συντεχνιακών προνομίων δεν υπάρχουν.

* Οι «κακές γλώσσες» λένε πως κάποιοι μιλούν συνεχώς για μεγάλη πτώση της ζήτησης προκειμένου να μπορεί να δικαιολογηθεί η μη έκδοση αποδείξεων.

** Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε υποσχεθεί πριν τις εκλογές του Ιανουαρίου την επαναφορά του βασικού μισθού στα 751 ευρώ.