Ο Βαρουφάκης διαπομπεύεται γιατί έκανε αυτό που έπρεπε

Αυτές τις μέρες, ο Γ. Βαρουφάκης δεν έχει πολλούς φίλους στους επίσημους κύκλους. Ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας εδώ και καιρό υπήρξε αντικείμενο απέχθειας από τους πρώην ομολόγους του στην ευρωζώνη, στους οποίους όμως και εκείνος έδειξε -με όχι ιδιαίτερα παραγωγικό τρόπο- τη μετριότητά τους.

Από τότε που εκδιώχθηκε από τον πρωθυπουργό, Αλέξη Τσίπρα, και επέκρινε τη συνθηκολόγηση της Ελλάδας στις άδικες απαιτήσεις της Γερμανίας, ακόμα κι οι συνάδελφοί του στον ΣΥΡΙΖΑ χάνουν την υπομονή τους μαζί του.

Έχει μάλιστα μετατραπεί σε τέλειο εξιλαστήριο θύμα για τον λόγο ότι επινόησε ένα τολμηρό σχέδιο διαφυγής σε περίπτωση που οι πιστωτές της Ελλάδας έκλειναν το τραπεζικό της σύστημα αποκόβοντάς την από το διεθνές σύστημα - όπως και τελικά έκαναν.

Ενώ το σχέδιο του Γ. Βαρουφάκη για δημιουργία παράλληλου συστήματος πληρωμών, βασισμένου στα φορολογικά μητρώα των πολιτών, ήταν σίγουρα ανορθόδοξο, ήταν απολύτως κατανοητό. Μέχρι τις πιο πρόσφατες αποκαλύψεις, ο Γ. Βαρουφάκης επικρινόταν για το ότι αντιστάθηκε απέναντι στους πιστωτές της Ελλάδας, χωρίς να έχει καταρτίσει ένα Plan Β σε περίπτωση αποτυχίας των διαπραγματεύσεων. Όπως πολλοί ειδικοί και σχολιαστές, συμπεριλαμβανομένου και εμού, συμβούλευαν, η ελληνική κυβέρνηση όφειλε να προετοιμαστεί για ένα παράλληλο νόμισμα, με στόχο την παροχή ρευστότητας στην οικονομία σε περίπτωση που οι αρχές της Ευρωζώνης έκλειναν τη στρόφιγγα.

Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσε να απειλήσει ότι θα χρεοκοπήσει, παραμένοντας ωστόσο στην ευρωζώνη – κι έτσι, ήλπιζε τουλάχιστον, ότι θα πείσει τους πιστωτές της να προσφέρουν την ελάφρυνση του χρέους που η ελληνική οικονομία, ευρισκόμενη σε ύφεση, χρειαζόταν τόσο απεγνωσμένα για να ανακάμψει.

Αλλά τώρα που αποδεικνύεται ότι ο Γ. Βαρουφάκης είχε πράγματι ένα plan B, δέχεται και για αυτό επίθεση! Κάποιοι επικρίνουν την υποτιθέμενη απερισκεψία και τη δολιότητα της προετοιμασίας παράλληλου νομίσματος, το οποίο θα μπορούσε να εξελιχθεί σε νέα δραχμή, δεδομένης της επίσημης δέσμευσης της κυβέρνησης για παραμονή της χώρας στο ευρώ. Αλλά μια τέτοια αντίδραση είναι πλαστή. Οι κυβερνήσεις οφείλουν να προετοιμάζονται και πράγματι προετοιμάζονται για όλα τα ενδεχόμενα. Η Τράπεζα της Αγγλίας έχει απόλυτο δίκιο να προετοιμάζεται για ένα πιθανό Brexit, το οποίο θα μπορούσε να συμβεί ακόμη και αν δεν αποτελεί στόχο της κυβερνητικής πολιτικής. Έτσι κι ο Γ. Βαρουφάκης έκανε πολύ σωστά να προετοιμάζεται για το πώς θα αντιμετωπίσει μια έκβαση πραγμάτων που δεν ήταν απλώς πιθανή, αλλά πολύ κοντά στο να συμβεί.

Άλλοι πάλι αντιτείνουν ότι το σχέδιό του δεν θα μπορούσε να  λειτουργήσει. Αλλά γιατί όχι; Η ιδέα της δημιουργίας παράλληλου συστήματος πληρωμών που θα εμπεριείχε τα ΑΦΜ των πολιτών είναι καταρχήν αρκούντως ευρηματική. Αφού η αξία του παράλληλου νομίσματος θα προέκυπτε  από το γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση θα το αποδεχόταν ως μέσο πληρωμής για ληξιπρόθεσμους, επιβληθέντες ή και μελλοντικούς φόρους, η ιδέα φαίνεται λογικότατη. Με δεδομένο μάλιστα ότι απαιτείται χρόνος για την τύπωση και τη διανομή χαρτονομισμάτων, το να ξεκινήσεις με ένα αμιγώς ηλεκτρονικό σύστημα είναι επίσης λογικό.

Ίσως λοιπόν η σοβαρότερη ένσταση αφορά στο ότι η υποκλοπή (hacking) στο φορολογικό σύστημα είναι παράνομη. Δεν είμαι ειδικός στο ελληνικό δίκαιο – και αμφιβάλλω για το αν όλοι οι ξένοι σχολιαστές που μιλούν για το ζήτημα είναι. Αλλά αν ο Τσίπρας είχε αποφασίσει να προχωρήσει στο σχέδιο αυτό μετά το όχι των Ελλήνων στο δημοψήφισμα, σίγουρα θα μπορούσε να λάβει έγκριση από το Κοινοβούλιο – ή και να επικαλεστεί λόγους ανωτέρας βίας. Άλλωστε δεν υπάρχουν και πολλές περιπτώσεις μεγαλύτερης έκτακτης ανάγκης για ένα κράτος από την απειλή των πιστωτών να ανατινάξουν το τραπεζικό του σύστημα και, μαζί με αυτό, τις αποταμιεύσεις των πολιτών και τα κεφάλαια κίνησης των μικρών επιχειρήσεων. Αυτό με το οποίο οι επικριτές πραγματικά διαφωνούν είναι ότι αυτό το σχέδιο ήταν μυστικό. Αλλά οι ακραίοι καιροί απαιτούν ακραία μέτρα.

Πριν από έναν αιώνα, η βρετανική αυτοκρατορία διαχειριζόταν τα  τελωνεία της Κίνας, εισπράττοντας τα τέλη με σκοπό να εξυπηρετηθεί το εξωτερικό χρέος της χώρας. Αυτή η  καταχρηστική και οιονεί αποικιακή συμφωνία, η οποία καταργήθηκε μετά την κινεζική επανάσταση το 1949, αποτελεί εστία για πικρίες στη σχέση των δύο χωρών μέχρι και σήμερα.

Η Ελλάδα βρίσκεται σε παρόμοια κατάσταση. Η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων του υπουργείου Οικονομικών «ελέγχεται πλήρως και άμεσα από την τρόικα», σύμφωνα με τον κ. Βαρουφάκη. Και όπως και στην περίπτωση των κινεζικών τελωνείων, η επίσημη δικαιολογία είναι ότι οι ξένοι μπορούν έτσι να εξασφαλίσουν με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα την είσπραξη των φορολογικών εσόδων. Πιο σημαντικό όμως είναι το ότι δίνει στις κυβερνήσεις της ευρωζώνης τον έλεγχο σημαντικών πτυχών του ελληνικού φορολογικού συστήματος – και, επομένως, της οικονομικής μοίρας της Ελλάδας.

Υπό αυτές τις συνθήκες, το ότι ο Βαρουφάκης, με την, κατά πώς φαίνεται, έγκριση του Α. Τσίπρα, κράτησε το σχέδιό του κρυφό, είναι κατανοητό. Το χακάρισμα του φορολογικού συστήματος, ενώ είναι θλιβερό, εδώ είναι ευθέως ανάλογο με την περίσταση και δικαιολογημένο. Ο Γ. Βαρουφάκης δε σχεδίαζε καμία επανάσταση.