Εξι λόγοι που η Ελλάδα μπορεί σήμερα να ανακάμψει

Πρώτον, οι Έλληνες έχουν πλέον καταλάβει ότι δεν υπάρχουν εύκολες ή βιώσιμες εναλλακτικές πολιτικές για την επίτευξη συμφωνίας, έτσι οι ενδεχόμενες αντιδράσεις σε αυτήν αναμένεται να είναι μάλλον ήπιες. Οι ψηφοφόροι δεν αναγνωρίζουν τους τελευταίους πέντε μήνες ως καταστροφή για την οικονομία και, αντ 'αυτού, φαίνεται να πιστεύουν ότι ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας έκανε το καλύτερο που μπορούσε για να διαπραγματευθεί αποτελεσματικά με τους πιστωτές. Αν λοιπόν ο Α. Τσίπρας δεν μπορεί να τους προσφέρει κάτι καλύτερο, κανείς δεν μπορεί.

Δεύτερον, οι Ευρωπαίοι κατανοούν πλέον ότι μόνο Τσίπρας -ένας αριστερής τάσης, εξαιρετικά δημοφιλής πρωθυπουργός- μπορεί όχι μόνο να περάσει τα νομοσχέδια της προβλεπόμενης συμφωνίας, αλλά και, το πιο σημαντικό, να εγγυηθεί την εφαρμογή τους, με την ελάχιστη κοινωνική αναταραχή. Ορισμένοι σχολιαστές προειδοποιούν ότι ο Α.Τσίπρας εκφράζει ανοιχτά τις αμφιβολίες του σχετικά με τον πολιτικό προσανατολισμό της συμφωνίας αμφισβητώντας τους όρους «κοινωνικής δικαιοσύνης» που εμπεριέχει, αλλά τι περιμένετε από έναν πολιτικό να πει στους ψηφοφόρους; Ότι είναι ενθουσιασμένος με το πρόγραμμα;

Τρίτον, οι Ευρωπαίοι αυτή τη φορά φαίνεται να είναι αποφασισμένοι να χρησιμοποιήσουν τη μέθοδο «καρότο και μαστίγιο». Το καρότο είναι οι μεταρρυθμίσεις έναντι χρήματων και η μεταρρύθμιση έναντι ελάφρυνσης του χρέους κάθε είδους. Αν οι πιστωτές παίξουν καλά αυτό το παιχνίδι, το πρόγραμμα αυτή τη φορά μπορεί να έχει αποτελέσματα. Το μαστίγιο ονομάζεται προσωρινό Grexit και θα χρησιμοποιηθεί για να πείσει όχι μόνο την κυβέρνηση αλλά και το πολιτικό σύστημα στο σύνολό του ότι θα πρέπει να συμμορφωθεί με τους κανόνες της προβλεπόμενης συμφωνίας.

Τέταρτον, οι Ευρωπαίοι φαίνεται τώρα να συναινούν σε κάποιο είδος re-profiling του ελληνικού χρέους. Αυτό θα χρησιμεύσει ως μια νίκη για τον Α. Τσίπρα στα μάτια των εγχώριων ψηφοφόρων και θα προστατεύσει τη δημοτικότητά του. Και κάτι τέτοιο είναι απαραίτητο εάν οι πιστωτές θέλουν να περάσουν οι μεταρρυθμίσεις και, αυτή τη φορά, να τις δουν να υλοποιούνται αποτελεσματικά στην πραγματική οικονομία. Οι πιστωτές τώρα κατανοούν ότι πρέπει να δοθεί έμφαση στην πραγματική εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων, οι περισσότερες εκ των οποίων περιγράφονταν εξαιρετικά στην 5η αξιολόγηση του ΔΝΤ το καλοκαίρι του 2014, και η οποία μένει ακόμα να εφαρμοστεί στην πραγματική οικονομία.

Πέμπτον, τώρα το εξωτερικό περιβάλλον είναι πολύ καλύτερο από ό,τι ήταν δύο ή τέσσερα χρόνια πριν. Στην ευρωζώνη οι ρυθμοί ανάπτυξης βελτιώνονται σταθερά, η ποσοτική χαλάρωση, το πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (QE), συνεχίζει να κάνει το χρέος της ευρωζώνης (η οποία θα περιλαμβάνει ελπίζουμε ελληνικά ομόλογα) συλλογικό και οι προτάσεις του Γάλλου προέδρου Φρανσουά Ολάντ την περασμένη εβδομάδα σχετικά με την επείγουσα ανάγκη για κυβέρνηση της ευρωζώνης δείχνουν πως οι Ευρωπαίοι ηγέτες τώρα καταλαβαίνουν ότι τα πολλά θεσμικά, δημοκρατικά και οικονομικά ελλείμματα του ευρώ πρέπει να αντιμετωπιστούν αυτήν τη φορά άμεσα και ουσιαστικά. Καθυστερήσεις στην εφαρμογή των εν λόγω μεταρρυθμίσεων θα ευνοήσουν μόνο ακραίες πολιτικές δυνάμεις που υποστηρίζουν όχι μόνο τη διάλυση της ευρωζώνης, αλλά και την αποσύνθεση του συνόλικού εγχειρήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τελευταίο, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, είναι το ότι, όπως έχουν ήδη δείξει ορισμένοι αναλυτές, το ελληνικό χρέος δεν είναι τόσο μεγάλο βάρος για την οικονομία της χώρας, όσο ορισμένοι ισχυρίζονται. Το ESA (European System of Accounts), το σύστημα εθνικής και περιφερειακής λογιστικής που χρησιμοποιείται από τα μέλη της Ε.Ε., δίνει μια στέρεη νομική βάση για αναδιάρθρωση του χρέους. Μαζί με τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα Δημόσιου Τομέα (IPSAS) -τη δημόσια εκδοχή των Διεθνών Προτύπων Χρηματοοικονομικής Πληροφόρησης, που χρησιμοποιούνται από τις εταιρείες- θα μπορούσε να δώσει στην ελληνική κυβέρνηση το πλεονέκτημα των ελεγχόμενων οικονομικών αποτελεσμάτων. Διότι διευκρινίζοντας ότι το χρέος πρέπει να αποτιμάται κατά τη στιγμή της συναλλαγής, χρησιμοποιώντας συγκρίσιμες τιμές αγοράς βάσει των εμπορικών εκτιμήσεων, τόσο το ESA όσο και οι κανόνες του IPSAS, εάν και εφόσον εφαρμοστούν στο ελληνικό χρέος, μπορούν να βοηθήσουν ώστε να δειχθεί πως το αναδιαρθρωμένο χρέος θα είναι χαμηλότερο από την αρχική ονομαστική του αξία (Kazarian 2015). [1].

Αυτοί οι λεπτομερείς κανόνες λογιστικής θα μπορούσαν να επιτρέψουν στην Ελλάδα να επιδείξει ένα νέο χαμηλότερο χρέος στον ισολογισμό της, ώστε να έχει μια νέα ευκαιρία να αναπτυχθεί και να ευημερήσει. Και αυτό ακριβώς είναι που χρειάζεται αυτή τη στιγμή: ένα νέο ξεκίνημα. Έτσι, η αναδιάρθρωση του χρέους ή το re-profiling μπορεί να μην είναι και τόσο δύσκολο έργο, δεδομένου ότι τα επίσημα εργαλεία υπάρχουν και οι υποχρεώσεις του ελληνικού δημοσίου είναι ήδη σε πολύ καλύτερη κατάσταση σε Net Present Values από ό,τι οι περισσότεροι συνειδητοποιούν.

Αυτό είναι μια μεγάλη υπόθεση, όχι μόνο για το ποσό του χρέους που η αγορά αντιλαμβάνεται ως πραγματικό. Αλλά και γιατί θα ενισχύσει την άποψη ότι η Ελλάδα έχει μια πραγματική ευκαιρία προσέλκυσης ξένων επενδύσεων, αναβάθμισης της αξίας των εθνικών περιουσιακών της στοιχείων, επίτευξης περισσότερων εσόδων από ιδιωτικοποιήσεις, αύξησης στην αξία των collaterals στις τράπεζες, δημιουργίας θέσεων εργασίας και εισοδημάτων και, ως εκ τούτου, μια πραγματική ευκαιρία επιτέλους να ανακάμψει δυναμικά. Με την Ελλάδα και την τρόικα πίσω στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, αυτή τη φορά τα πράγματα θα μπορούσαν κάλλιστα να εξελιχθούν διαφορετικά.

*Ο κ. Θεόδωρος Κ. Πελαγίδης είναι καθηγητής οικονομικής ανάλυσης στο Πανεπιστήμιο Πειραιά. 

[1] P. Kazarian, Greece Sovereign Debt: Asking the Right Questions. Διάλεξη στο CESifo, Μόναχο, 9 Ιουλίου 2015.