Dixon: Πέντε βήματα για να βγει η Ελλάδα από τη... μιζέρια

Υπάρχουν τόσο πολλοί τρόποι κατά τους οποίους τα πράγματα θα μπορούσαν να πάνε στραβά στην Ελλάδα, που είναι εύκολο να μας διαφεύγει ότι θα μπορούσαν επίσης να πάνε καλά.

Το καλύτερο σενάριο θέλει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να περιλαμβάνει τα ελληνικά ομόλογα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, την άρση των capital controls και μια συμφωνία για ελάφρυνση χρέους – όλα μέχρι το τέλος του έτους.

Αυτή δεν είναι πρόβλεψη. Η εμπιστοσύνη ανάμεσα στην Ελλάδα και τις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης έχει καταστραφεί. Οι σκληροπυρηνικοί πιστωτές, με επικεφαλής τη Γερμανία, θα βοηθήσουν τον Αλέξη Τσίπρα, τον πρωθυπουργό, μόνο αν εφαρμόσει επιμελώς αυτά στα οποία έχει συμφωνήσει. Αυτό μόνο δεδομένο δεν είναι, τώρα που το ριζοσπαστικό-αριστερό κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ έχει διχαστεί, ακόμη και αν αυτό του προσφέρει ευκαιρίες.

Ωστόσο, αν ο Α. Τσίπρας μπορεί να ξαναχτίσει την εμπιστοσύνη και να αντεπεξέλθει στις δεσμεύσεις του, υπάρχει ένας ξεκάθαρος δρόμος εξόδου από τη μιζέρια.

Το πρώτο βήμα είναι να οριστικοποιηθεί μία νέα συμφωνία – που θα εστιάζει ιδιαίτερα στους δημοσιονομικούς στόχους της Ελλάδας, για τα επόμενα χρόνια. Δεδομένης της πανωλεθρίας του προηγούμενου μήνα, κατά τον οποίο οι τράπεζες ήταν κλειστές για τρεις εβδομάδες, η Αθήνα δε θα μπορέσει να πιάσει τους στόχους που ζητούσαν προηγούμενα οι πιστωτές χωρίς ακόμη περισσότερη εξουθενωτική λιτότητα.

Αν ο Τσίπρας μπορέσει να πείσει τους πιστωτές της ευρωζώνης ότι πρόκειται να εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις τις οποίες υπογράφει, μπορεί να μην επιμείνουν σε περισσότερα μέτρα από αυτά που ήταν προηγουμένως στο τραπέζι, είτε αυτό το χρόνο είτε τον επόμενο. Σε αντίθετη περίπτωση, θα χρειαστεί να βρει ακόμη περισσότερες αυξήσεις φόρων και περικοπές δαπανών.

Όσο πιο σύντομα οριστικοποιηθεί μία νέα συμφωνία, ιδανικά μέχρι το τέλος του Αυγούστου, τόσο πιο σύντομα μπορεί να γίνει το δεύτερο βήμα: να περιληφθούν τα ελληνικά ομόλογα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ.

Όταν η κεντρική τράπεζα ξεκίνησε να αγοράζει ομόλογα τον Ιανουάριο, απέκλεισε την Ελλάδα με την αιτιολογία ότι δεν εφάρμοζε το προηγούμενο σχέδιο διάσωσης. Αλλά ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ, Vitor Constancio, είπε στις 16 Ιουλίου ότι μόλις η χώρα μπει σε νέο πρόγραμμα και το εφαρμόσει αξιόπιστα, η κεντρική τράπεζα θα άρχιζε να αγοράζει το χρέος της Αθήνας.

Αυτό πιθανόν είναι δώρο για τη χώρα. Αν η ΕΚΤ καθαρίσει τα ελληνικά ομόλογα, η απόδοσή τους θα εκτοξευτεί. Αυτό θα τονώσει την αυτοπεποίθηση. Στην καλύτερη περίπτωση, αυτό θα συμβεί το Σεπτέμβριο, σύντομα μετά την οριστική ρύθμιση μιας νέας συμφωνίας διάσωσης.

Το τρίτο βήμα είναι η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών της Ελλάδας. Χρειάζονται περισσότερο κεφάλαιο επειδή οι οικονομικές προοπτικές της χώρας έχουν επιδεινωθεί απότομα τον τελευταίο μήνα, το οποίο σημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι περισσότερα τραπεζικά δάνεια θα «κοκκινίσουν». Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει σήμερα ότι το ΑΕΠ θα συρρικνωθεί κατά 2% με 4% φέτος.

Η Αθήνα και οι πιστωτές της έχουν συμπεριλάβει στο σχέδιο 10 με 25 δισ. ευρώ παραπάνω για τις τράπεζες. Η ΕΚΤ, η οποία επιβλέπει τους δανειστές, θα χρειαστεί να διεξαγάγει λεπτομερή αξιολόγηση πριν καταλήξει σε συγκεκριμένο νούμερο.

Μόλις οι επιτηρητές βρουν το μαγικό αριθμό, θα πρέπει τότε να αποφασίσουν ποιος θα παρέχει το κεφάλαιο. Η ερώτηση-κλειδί είναι αν θα υπάρξει bail in των μη εξασφαλισμένων καταθετών, κυρίως των εταιριών με περισσότερα από 100.000 ευρώ στους λογαριασμούς τους.

Ένα τέτοιο bail in θα διέλυε την αυτοπεποίθηση. Αν ο Τσίπρας τηρήσει το δικό του μέρος της συμφωνίας, οι πιστωτές δε θα επιμείνουν σε αυτό. Αλλιώς, υπάρχει το ρίσκο ότι οι σκληροπυρηνικοί μπορεί να το κάνουν.

Η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών είναι απαραίτητη για να γίνει το τέταρτο βήμα: Η άρση των capital controls. Οι Έλληνες δανειστές είναι τώρα ανοικτοί, έπειτα από τρεις εβδομάδες τραπεζικής αργίας. Αλλά υπάρχουν ακόμη όρια – ιδιαίτερα, σχετικά με τη δυνατότητα των εταιριών να εισάγουν αγαθά. Αυτό αναταράσσει την οικονομία.

Αν όλοι οι περιορισμοί σταματούσαν αύριο, οι καταθέτες θα έτρεχαν να βγάλουν τα μετρητά τους. Η ΕΚΤ δεν έχει την πρόθεση να παρέχει απεριόριστη ρευστότητα μέχρι οι τράπεζες να ανακεφαλαιοποιηθούν, όπως δε θέλει να δανείσει χρήματα για να χτυπήσει τους δανειστές. Αλλά μόλις οι ισολογισμοί τους ενισχυθούν, μπορεί να είναι έτοιμη να ρισκάρει ένα κύμα μαζικών αναλήψεων – και, αν έχουν ανακεφαλαιοποιηθεί χωρίς bail in, οι καταθέτες θα είναι λιγότερο πρόθυμοι να τραβήξουν τα χρήματά τους.

Το τελευταίο βήμα είναι η ελάφρυνση του χρέους. Η Άγκελα Μέρκελ της Γερμανίας είπε στις 19 Ιουλίου ότι αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει περισσότερο χρόνο ώστε η Αθήνα να πληρώσει τα χρέη της και χαμηλότερα επιτόκια. Αν και η αξία του χρέους της Ελλάδας δε θα άλλαζε, οι καλύτεροι όροι θα έκαναν τα χρέη της χώρας πιο βιώσιμα.

Εν καιρώ, θα μπορεί να χρηματοδοτεί τον εαυτό της χρησιμοποιώντας ομόλογα στην αγορά, παρά βασιζόμενη στα πακέτα διάσωσης.