Fuest: Τα νέα δάνεια στην Ελλάδα θα είναι... αγύριστα

Όταν η Bundestag ψηφίσει για το νέο πρόγραμμα βοήθειας της Ελλάδας, δεν θα πρόκειται όπως στο παρελθόν για πιστώσεις, αλλά για μεταβιβάσεις, δηλαδή για χρήματα που δε θα ξαναέρθουν, γράφει σήμερα ο Clemens Fuest, διευθυντής του Κέντρου για την Ευρωπαϊκή Έρευνα στο Mannheim και διάδοχος του Hans Werner Sinn στο Ifo του Μονάχου από το 2016.

Σε άρθρο του στη Frankfurter Allgemeine, ο Γερμανός οικονομολόγος λέει ότι αυτό το γεγονός θα προσπαθήσουν να το συγκαλύψουν, επιμηκύνοντας τις αποπληρωμές και ρίχνοντας τα επιτόκια. Αλλά οικονομικά μιλώντας, πρόκειται για ένα πρόγραμμα μεταβιβάσεων προς την Ελλάδα. Η ειλικρίνεια έναντι των ψηφοφόρων και το καθήκον για δικαιοσύνη μεταξύ των γενεών απαιτούν είτε την αύξηση των φόρων στη Γερμανία είτε την περικοπή των δαπανών για να χρηματοδοτηθεί το πρόγραμμα.

Με την καθυστέρηση των μεταρρυθμίσεων το προηγούμενο έτος και την οικονομική κατάρρευση από την αλλαγή κυβέρνησης και μετά, η οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα έχει επιδεινωθεί σε ανυπολόγιστο βαθμό. Η χώρα είναι πλέον παρά τους ευνοϊκούς δανειακούς όρους, σαφώς υπερχρεωμένη, όπως το επιβεβαιώνει και το ΔΝΤ.

Από αυτό το γεγονός προκύπτει ότι τα νέα δάνεια δεν είναι δάνεια, αλλά μεταβιβάσεις. Και με αυτό το σκεπτικό το ΔΝΤ στην ουσία ζήτησε μία ετήσια χρηματοδότηση από τα υπόλοιπα κράτη της ευρωζώνης για την Ελλάδα.

H εγκαθίδρυση ενός προγράμματος μεταβιβάσεων για την Ελλάδα σημαίνει ότι η ευρωζώνη είναι μπροστά σε μια θεμελιώδη αλλαγή: τη μετατροπή της σε ένωση μεταβιβάσεων (Transfer union). Είναι σημαντικό να ειπωθεί ανοικτά στους ψηφοφόρους και τους φορολογούμενους στην Ευρώπη, ότι οι νέες πληρωμές προς την Ελλάδα έχουν χαρακτήρα μεταβίβασης κι ότι θα επιβαρύνουν τους προϋπολογισμούς των άλλων κρατών της ευρωζώνης. Για να πληρωθούν π.χ. τα 22 δισ. που αναλογούν στη Γερμανία τα επόμενα τρία χρόνια θα μπορούσε κανείς να αυξήσει το φόρο αλληλεγγύης (φόρος για την ανοικοδόμηση της πρώην ανατολικής Γερμανίας) από το 5,5% στο 8% για το αντίστοιχο χρονικό διάστημα. Ή θα μπορούσε φυσικά να μειώσει δαπάνες.

Θα πρέπει βέβαια να ληφθεί υπόψη ότι και η εναλλακτική, δηλ. η προσωρινή έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ που προτείνει ο Β. Σόιμπλε, θα κόστιζε επίσης χρήματα. Άρα οι αυξήσεις φόρων ή οι περικοπές δαπανών στη Γερμανία θα πρέπει να ισχύσουν έτσι κι αλλιώς, αν η Bundestag αποφασίσει εναντίον της βοήθειας και φτάσουμε σε Grexit.

Τα ήδη δοθέντα δάνεια στην Ελλάδα θα έπρεπε εν μέρει να διαγραφούν. Και για μία μεταβατική περίοδο θα έπρεπε να δοθούν νέα χρήματα, τουλάχιστον για να παρασχεθεί ανθρωπιστική βοήθεια. Ωστόσο, υπάρχουν πολλοί λόγοι να πιστεύει κανείς ότι το κόστος για τους πιστωτές θα είναι μικρότερο.

Από τη μία πλευρά, θα πληρωθούν με αυτά τα χρήματα βοήθειας ληξιπρόθεσμες οφειλές σε μισθούς και προμηθευτές της ελληνικής κυβέρνησης. Αυτό το κόστος το ΔΝΤ το τιμολογεί στα 15 δισ. Κατόπιν θα δίνονταν χρήματα σε ευρώ στις τράπεζες, ώστε να προστατευθούν οι καταθέσεις σε ευρώ. Αλλά το πιο σημαντικό είναι, ότι οι μεταβιβάσεις δε θα περιοριστούν σε αυτό το τριετές πρόγραμμα, διότι και άλλες χώρες, οι οποίες πιθανόν θα περιέλθουν σε δυσκολίες, θα ζητήσουν επίσης μεταβιβάσεις.

Σε ό,τι αφορά την ικανότητα της Ελλάδας να αποπληρώσει τα δάνειά της στο εξωτερικό δεν ισχύει σε καμία περίπτωση, ότι η έξοδος από το ευρώ θα είναι μειονέκτημα. Τα χρέη της μπορούν να εξυπηρετηθούν μόνο αν υπάρξει πλεόνασμα στον προϋπολογισμό. Η υποτίμηση που θα έφερνε ένα νέο νόμισμα θα βοηθούσε τον σημαντικότερο οικονομικό κλάδο της Ελλάδας, τον τουρισμό, να γίνει σαφώς ανταγωνιστικότερος. Εκτός αυτού, οι Έλληνες θα αγοράζουν περισσότερα εγχώρια προϊόντα και λιγότερα εισαγόμενα. Αυτό θα βελτιώσει το ισοζύγιο.

Δε θα πρέπει κανείς να προσποιείται, ότι η διαφορά στο κόστος μεταξύ των σεναρίων παραμονής κι εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ είναι προβλέψιμα μέχρι το τελευταίο ευρώ. Δεν υπάρχει όμως αμφιβολία, ότι παραμονή της με νέα βοήθεια, θα επιβαρύνει αισθητά τους προϋπολογισμούς των πιστωτριών χωρών. Εάν οι πολιτικοί της Γερμανίας αποφασίσουν για πολιτικούς λόγους τη χρηματοδότηση της παραμονής της Ελλάδας στο ευρώ, θα πρέπει, χάριν ειλικρίνειας προς τους ψηφοφόρους και δικαιοσύνης έναντι των μελλοντικών γενεών, να μιλήσουν ανοιχτά για το κόστος σε φόρους ή περικοπές αυτού του προγράμματος μεταβιβάσεων.