NYTimes: Η συμφωνία και οι κίνδυνοι για Ελλάδα και Γερμανία

Για χρόνια, στις διαπραγματεύσεις της Ελλάδας με τους Ευρωπαίους πιστωτές της υπήρχαν στιγμές όπου όλα τα εμπλεκόμενα μέρη κοίταζαν στην άβυσσο, φοβούνταν αυτό που έβλεπαν και έκαναν πίσω για να καταλήξουν σε συμφωνία.

Τη Δευτέρα υπήρξε μια ακόμα συμφωνία. Αυτή τη φορά όμως, είναι μια συμφωνία που σπρώχνει την Ελλάδα στην άβυσσο, ακόμα και αν οι χρηματαγορές δεν το παραδέχονται ακόμα.

Η Ελλάδα ήδη έχει ανεργία στο 26%, έναν τουριστικό κλάδο που πλήττεται καθώς οι υποψήφιοι επισκέπτες μένουν μακριά από τη χώρα και οι τράπεζες και το χρηματιστήριο παραμένουν κλειστά για σχεδόν τρεις εβδομάδες. Μόλις πριν από μια εβδομάδα, οι ψηφοφόροι απέρριψαν συντριπτικά μια προσφορά διάσωσης που ήταν λιγότερο τιμωρητική από αυτήν που μόλις αποδέχθηκαν οι ηγέτες της χώρας.

Ωστόσο η συμφωνία στην οποία κατέληξαν τη Δευτέρα το πρωί οι Έλληνες ηγέτες και οι πιστωτές της χώρας, μετά από βάναυσες ολονύκτιες διαπραγματεύσεις, υπόσχεται να βαθύνει τις πολιτικές και οικονομικές εντάσεις σε μια χώρα που ήδη βρίσκεται σε ύφεση.

Ήταν ένα μνημειώδες Σαββατοκύριακο για την Ευρώπη – και όχι με καλό τρόπο. Η συμφωνία θα διατηρήσει την Ελλάδα στην ευρωζώνη τουλάχιστον για κάποιο ακόμα διάστημα, με τεράστιο κόστος και με λίγη βεβαιότητα για το μέλλον της ίδιας ή της Ευρώπης.

Ως αντάλλαγμα για μια γραμμή ζωής σε ρευστό, η χώρα συμφώνησε σε πολύ μεγαλύτερες υποχωρήσεις από αυτές που βρίσκονταν υπό συζήτηση μόλις πριν από λίγες εβδομάδες. Μεταξύ αυτών: υψηλότεροι φόροι, περικοπές στις συντάξεις του δημοσίου και ξεπούλημα κρατικής περιουσίας αξίας 50 δισ. ευρώ προκειμένου να ανακεφαλαιοποιηθούν οι τράπεζες και να γίνουν οι πληρωμές των δανείων. Αυτή η τελευταία στρατηγική είναι σαν να πουλά μια οικογένεια τα έπιπλά της για να πληρώσει το στεγαστικό της δάνειο: μπορείς να το κάνεις, όμως δεν θα το έλεγες μακροχρόνια λύση.

Πριν από μια εβδομάδα, χιλιάδες Έλληνες συγκεντρώθηκαν στο Σύνταγμα, μπροστά από τη Βουλή, γιορτάζοντας το ηχηρό «Όχι» έναντι της προτεινόμενης διάσωσης. Δεξιοί και Αριστεροί, ηλικιωμένοι και νέοι, οι Έλληνες ήταν ενωμένοι: δεν θα δέχονταν την περαιτέρω λιτότητα που η Γερμανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες απαιτούσαν ως όρο για την παροχή περισσότερων χρημάτων διάσωσης.

Αυτή η λαμπερή στιγμή της Δημοκρατίας μοιάζει τώρα να έχει θαμπώσει. Η απόφαση που έλαβε η ελληνική κυβέρνηση στα τέλη Ιουνίου να αναστείλει τις διαπραγματεύσεις και να διενεργήσει δημοψήφισμα, ήταν μια προσβολή για τις διαδικασίες της ευρωπαϊκής διπλωματίας. Παράλληλα, επιδείνωσε την οικονομική θέση της χώρας. Το κλείσιμο του τραπεζικού συστήματος και οι εικόνες με τις μακρές ουρές στα ATMs εν μέσω τουριστικής περιόδου, μπορούν να το κάνουν αυτό.

Η Γερμανία και οι σύμμαχοί της μεταξύ των πιστωτριών χωρών άδραξαν την ευκαιρία που δημιούργησε η οικονομική δυσφορία για να απαιτήσουν πιο αυστηρή λιτότητα από αυτήν που υπήρχε στο τραπέζι πριν από το δημοψήφισμα. Η λογική ήταν πως η χειρότερη οικονομική κατάσταση αύξανε τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας και η αντιπαράθεση για το δημοψήφισμα δημιούργησε την ανάγκη για ανοικοδόμηση της εμπιστοσύνης με την ελληνική κυβέρνηση.

Η αριστερή ελληνική κυβέρνηση έχει ακολουθήσει μια σκληρή μαξιμαλιστική διαπραγματευτική στρατηγική, ελπίζοντας πως αν πίεζε μέχρι τα πρόθυρα της εξόδου από την ευρωζώνη, οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες θα συναινούσαν σε όρους που θα ήταν πιο ευνοϊκοί για την Ελλάδα. Υποτίμησε το πόσο πραγματικά ισχυρή είναι η γερμανική θέση και το πόσες άλλες χώρες θα μπορούσε η Γερμανία να τραβήξει με το μέρος της.

Εδώ και πέντε χρόνια, η απειλή της εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη, με την ιδέα ότι η ευρωπαϊκή ενότητα είναι πιο εύθραυστη απ' όσο πάντα ισχυρίζονταν οι Ευρωπαίοι ηγέτες, ήταν το «ρόπαλο» που στο τέλος πάντα οδηγούσε τα εμπλεκόμενα μέρη στο να καταλήξουν σε συμφωνία. Όμως οι ηγέτες της Γερμανίας και ορισμένων άλλων βόρειων ευρωπαϊκών πιστωτριών χωρών (Φινλανδία, Ολλανδία και Αυστρία) το βαρέθηκαν αυτό και όλο και περισσότερο απορρίπτουν την προϋπόθεση που υπήρχε πίσω από τις διαπραγματεύσεις των τελευταίων πέντε ετών.

Οι Γερμανοί φαίνεται να έχουν κάνει περισσότερους σχεδιασμούς απ' όσο οι Έλληνες για το πώς θα υλοποιηθεί ένα Grexit. Ο πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Τίμοθι Γκάιτνερ, περιέγραψε στα απομνημονεύματά του μια συνάντηση που είχε το 2012 με τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, στην οποία ο Σόιμπλε έδειξε κάτι που έμοιαζε με ενθουσιασμό για την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη, η οποία θα έφερνε πιο κοντά τις υπόλοιπες χώρες της νομισματικής ένωσης.

Η γερμανική πρόταση για παράταση της διάσωσης εγείρει ξεκάθαρα την πιθανότητα εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη για μια περίοδο πέντε ετών προτού εισέλθει και πάλι στη νομισματική ένωση, κάτι που φέρνει έντονη ανησυχία.

Αντιθέτως, όλα τα σημάδια δείχνουν πως η ελληνική κυβέρνηση, παρά τις επιφυλάξεις της, πραγματικά θέλει να παραμείνει η χώρα στην ευρωζώνη. Ορισμένα δημοσιεύματα δείχνουν πως η ελληνική κυβέρνηση με επικεφαλής τον Αλέξη Τσίπρα δεν έχει κάνει επαρκείς σχεδιασμούς για το πώς θα λειτουργούσε μια έξοδος από το ευρώ και περίμενε οι ψηφοφόροι να πουν «ναι» στο σχέδιο των πιστωτών στο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου.

Συγκρίνετε τη γερμανική άποψη για την Ελλάδα (ότι ίσως ήρθε η ώρα να φύγει) με την άποψη της άλλης μεγάλης δύναμης της Ευρώπης, της Γαλλίας, ότι η ευρωζώνη πρέπει να είναι αδιάσπαστη, μέρος ενός μονόδρομου προς μια πολιτικά και οικονομικά ενοποιημένη ήπειρο.

Αυτή ήταν η κεντρική μάχη στις ολονύχτιες διαπραγματεύσεις που ολοκληρώθηκαν αργά το πρωί της Δευτέρας. Είναι πράγματι αδιάσπαστη αυτή ή Ένωση, ή είναι μια ένωση στην οποία μια χώρα με εσφαλμένη συμπεριφορά και απαράδεκτα οικονομικά θα πρέπει να οδηγείται στην πόρτα της εξόδου;

Ο συμβιβασμός ήταν ο εξής: η Γαλλία και οι σύμμαχοί της κέρδισαν πόντο από την άποψη ότι η Ελλάδα παραμένει μέλος της ευρωζώνης. Όμως οι όροι που κέρδισε η Γερμανία για να τιμωρήσει τη χώρα, φαίνονται τόσο αυστηροί που θα μπορούσαν εύκολα να οδηγήσουν σε ανατροπή του εύθραυστου κυβερνητικού συνασπισμού στην Ελλάδα.

Η Γαλλία «κέρδισε» από την άποψη ότι δεν διαλύθηκε η ευρωζώνη στις 13 Ιουλίου 2015. Το κόστος, όμως, ήταν πολιτικές που καθιστούν λιγότερο πιθανό να συνεχίσει να είναι ενωμένη σε έναν, έξι ή δώδεκα μήνες από τώρα.

Αν αυτό μετράει ως νίκη για το ευρωπαϊκό project, τότε είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς με τι θα έμοιαζε η ήττα...