Ασφαλιστικό: Ρεαλιστικές λύσεις σε πραγματικά προβλήματα

Το ερώτημα γιατί, άραγε, οι εταίροι και δανειστές μας επιμένουν τόσο πολύ στο ζήτημα του ασφαλιστικού ως κρίσιμου παράγοντα για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας φαντάζει σήμερα, πιο επίκαιρο από ποτέ.

Και η απάντηση μπορεί να μην είναι εύκολη -και δεν είναι- είναι όμως αναγκαία προκειμένου να σχεδιάσουμε ένα βιώσιμο ασφαλιστικό που θα εμπνέει εμπιστοσύνη και στους συνταξιούχους και στους εργαζομένους και στις επόμενες γενιές. Για να μην εξελιχτεί η κοινωνική ασφάλιση στην Ελλάδα σε αναμέτρηση γενεών.

Πρέπει να δεχτούμε ότι η ουσία της λύσης δεν βρίσκεται σε επιπλέον επιβάρυνση της κοινωνίας και της οικονομίας μέσω φόρων και εισφορών. Αυτές οι πολιτικές πλήττουν την επιχειρηματικότητα και τις κάθε είδους παραγωγικές προσπάθειες.

Η βιωσιμότητα και η βελτίωση του ασφαλιστικού εξαρτάται, μεταξύ των άλλων, από τη σταθερή ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, την αύξηση της απασχόλησης, το δημογραφικό (μείωση γεννήσεων και αύξηση του προσδόκιμου ορίου ζωής), τις σύγχρονες και αποτελεσματικές οργανωτικές δομές και από άλλες ειδικότερες παραμέτρους.

Τα παραπάνω πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο κοινής διαβούλευσης και προσπάθειας, ώστε με την αξιοποίηση των δυνατοτήτων που μας δίνει ο τόπος μας και οι άνθρωποί του, ο κάθε Ελληνας να έχει ασφαλιστικό που να δίνει ουσιαστική ασφάλεια και όχι αβεβαιότητα για το τι θα μου συμβεί αύριο.

Είναι σημαντικό να έχουμε ισορροπία στην κρατική δαπάνη για τις κύριες συντάξεις, ώστε να βρίσκεται στον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Αφετέρου, χρειάζεται συνετή και λελογισμένη διαχείριση του συστήματος, ώστε να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα και η ανταποδοτικότητά του. Το τελευταίο δεν αφορά μόνο τους ήδη συνταξιούχους, αλλά και τους εργαζομένους που στηρίζουν σήμερα το σύστημα με τις εισφορές τους, όπως και τους νέους, τα παιδιά μας, που θα εισέλθουν αύριο στο σύστημα.

Οι δύο τελευταίες κατηγορίες πρέπει να είναι διασφαλισμένες πως, όταν έρθει η δική τους ώρα για σύνταξη, το σύστημα θα είναι σε θέση να τους την καταβάλει.

Σε μια εποχή κρίσης και μείωσης της απασχόλησης, οφείλουμε να σχεδιάσουμε ένα μείγμα προληπτικών ενεργητικών πολιτικών προστασίας του ασφαλιστικού συστήματος. Στο πλαίσιο των παραπάνω ενεργειών βρίσκεται και η «ρήτρα μηδενικού ελλείμματος» της επικουρικής ασφάλισης. Η τελευταία διαχρονικά χρηματοδοτείται αποκλειστικά από τον εργαζόμενο και τον εργοδότη, χωρίς τη συμμετοχή του κράτους, εφόσον αφορά μόνο μέρος των εργαζομένων και όχι όλους.

Με το εργαλείο της ρήτρας και τις συνεχώς επικαιροποιημένες αναλογιστικές μελέτες, τα επικουρικά ταμεία προσαρμόζουν τις παροχές τους ανάλογα με τα διαθέσιμά τους, ώστε να διασφαλίζεται η βιωσιμότητά τους. Γιατί η κοινωνική δικαιοσύνη απαιτεί, όποιος καταβάλλει εισφορές να λαμβάνει και σύνταξη, όταν έρθει η κατάλληλη ώρα.

Πρόσφατα, το ΔΝΤ μίλησε για «γενναιόδωρο» συνταξιοδοτικό σύστημα στη χώρα μας. Κανείς δεν μπορεί να δεχτεί ότι αυτό ισχύει με δεδομένο ότι η πλειονότητα των Ελλήνων συνταξιούχων λαμβάνει συντάξεις στο όριο διαβίωσης ή και κάτω από αυτό. Δεν μπορούμε, όμως, να μην παραγνωρίσουμε και τις ανισότητες ή την κακοδιαχείριση του ασφαλιστικού μας συστήματος. Κοινό μυστικό είναι ότι στο παρελθόν το σύστημα επιβαρύνθηκε από χαριστικές πολιτικές αποφάσεις σε ομάδες προνομιούχων.

Συνεπώς, ο ρεαλιστικός στόχος που πρέπει να επικεντρωθούν όλες οι πολιτικές δυνάμεις είναι η ενίσχυση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας των κοινωνικών υπηρεσιών προς τους πολίτες, χωρίς σπατάλες και με ορθολογική διαχείριση των πόρων.

Η κυβέρνηση, έστω και καθυστερημένα, πρέπει να αντιλήφθηκε ότι δεν διαθέτει μαγικό ραβδί για να αντιμετωπίσει τα ζητήματα της κοινωνικής ασφάλισης. Τα προβλήματα του ασφαλιστικού είναι τόσο ρεαλιστικά που δεν αφήνουν περιθώριο για ουτοπικές λύσεις.

* Ο Παναγιώτης Κοκκόρης είναι πρ. γενικός γραμματέας Κοινωνικής Ασφάλισης