Σταματήστε το «extend and pretend» με το ελληνικό πρόβλημα

Σταματήστε το παιχνίδι «παράτασης και προσποίησης»(extend and pretend), γράφουν τρεις καθηγητές Οικονομικών του London Business School σε νέο τους άρθρο.

H Ελλάδα χρειάζεται τώρα μια συμφωνία με τους δανειστές της, ισχυρίζονται, ωστόσο όλα τα μέρη επιδιώκουν μια καταστροφική στρατηγική συνέχισης του υπάρχοντος και προσποίησης ότι όλα είναι καλά, διατηρώντας έναν πολύ περιορισμένο ορίζοντα διαμορφωμένο αποκλειστικά από τα δημοσιονομικά στοιχεία και το θέμα των συντάξεων.

Πράγματι ακούγονται τώρα φήμες ότι η ελληνική κυβέρνηση και η Τρόικα εξετάζουν μία ακόμα παράταση του προγράμματος, το οποίο θα τέλειωνε υποτίθεται πέρσι.

Ωστόσο, στον πυρήνα της ελληνικής κρίσης βρίσκονται δομικά προβλήματα, πιστεύουν οι συγγραφείς:η δυσλειτουργική δημόσια διοίκηση, οι ολιγοπωλιακές αγορές προϊόντων, οι αστείες περιοριστικές ρυθμίσεις, τα γραφειοκρατικά εμπόδια και ένα τραγελαφικά αργό σύστημα δικαιοσύνης. Χωρίς καθαρή στρατηγική για να τα αντιμετωπίσουν, κάθε συμφωνία θα στερείται αξιοπιστίας, σημειώνουν οι συγγραφείς.

Αν όμως αυτό ισχύει – και πολλοί πιστεύουν ότι ισχύει– τότε η παρούσα στρατηγική είναι καταδικασμένη σε αποτυχία για δύο λόγους. Πρώτον, κάθε συνολικό πακέτο μεταρρυθμίσεων μπορεί να εφαρμοστεί μόνο αν η λιτότητα χαλαρώσει. Δεύτερον, μία επέκταση του προγράμματος θα επιμηκύνει την περίοδο αβεβαιότητας, η οποία μέχρι τώρα έχει υπονομεύσει την ανάκαμψη της Ελλάδας.

Μια αξιόπιστη δέσμευση από την Ελλάδα για υγιείς μακροοικονομικές πολιτικές απαιτεί την ταυτόχρονη προσαρμογή των στόχων της τρόικας ώστε οι τελευταίοι να αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα. Οι τρέχουσες διαπραγματεύσεις προβλέπουν πρωτογενές πλεόνασμα στο 0,8-1% του ΑΕΠ για το 2015. Ωστόσο, ένας εφικτός στόχος – ίσως δε ο καλύτερος δυνατός - θα ήταν ένα μικρό συμβολικό πρωτογενές πλεόνασμα (που δεν περιλαμβάνει τις πληρωμές τόκων για το χρέος) αυτό το έτος, και μια σταδιακή αύξηση σε μια ρεαλιστική τιμή 1,5-2% του ΑΕΠ για το μέλλον.

Απαραίτητο βέβαια είναι να υπάρξει ρεαλισμός στο θέμα των συντάξεων. Τα όποια σχήματα πρόωρης συνταξιοδότησης – καθώς το ένα τρίτο των εργαζομένων στο δημόσιο τομέα σήμερα συνταξιοδοτούνται πριν από την ηλικία των 55 ετών – θα πρέπει να στοχευθούν άμεσα. Η κυβέρνηση θα πρέπει να αυξήσει προοδευτικά την ηλικία συνταξιοδότησης για τους νέους εργαζόμενους, να πατάξει την εισφοροδιαφυγή και να αποδεχθεί την αρχή μη-ελλείμματος για τα επικουρικά συνταξιοδοτικά ταμεία.

Ωστόσο, η οικονομική και κοινωνική κοινή λογική λέει ότι η τρόικα θα πρέπει να επιτρέψει μια μεταβατική φάση, διότι οι περικοπές στις συντάξεις θα αποτελέσουν αιτία ύφεσης. Το ίδιο ισχύει και για τις περαιτέρω μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, η οποία, εν μέσω ραγδαίας μείωσης των πραγματικών μισθών, έχει απελευθερωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια.

Η ελληνική οικονομία, όπως υποστηρίζουν οι συγγραφείς, χρειάζεται μια ανακατανομή πόρων και εργασίας σε επιχειρήσεις με εξαγωγικό προσανατολισμό και σε τομείς μεγάλης εξειδίκευσης. Τα κυβερνητικά στελέχη θα πρέπει να σταματήσουν τη δαιμονοποίηση των ιδιωτικών επιχειρήσεων και της επιχειρηματικής δραστηριότητας και να πάψουν να τις τιμωρούν με υπερβολική και ad hoc φορολογία.

Ακόμα, η μεταρρύθμιση της αγοράς προϊόντων δεν μπορεί να καθυστερήσει άλλο. Η βουλή θα πρέπει να άρει τα εμπόδια που αποθαρρύνουν τις ξένες και τις εγχώριες επενδύσεις, να ανοίξει τα κλειστά επαγγέλματα, να καταργήσει τα πλαφόν στις τιμές και να μειώσει τις απαιτήσεις αδειοδότησης κι άλλους αναχρονιστικούς φραγμούς στην ίδρυση και την επέκταση των επιχειρήσεων.

Επιπλέον, προτείνουν οι συγγραφείς, η περιορισμένη διοικητική αποτελεσματικότητα του κράτους θα πρέπει να βελτιωθεί. Οι μηχανισμοί για τη βελτίωση της διαφάνειας και της λογοδοσίας θα πρέπει να ενισχυθούν – π.χ. μέσω της μηχανοργάνωσης.
Η Ελλάδα χρειάζεται επίσης ένα υγιές και προβλέψιμο νομικό σύστημα. Προς το παρόν, το πλαίσιο για τα δικαιώματα ιδιοκτησίας, την προστασία των επενδυτών, και την εταιρική διακυβέρνηση είναι εξαιρετικά αδύναμο, και τα τελευταία νομοθετικά μέτρα που αφορούν στην προσωπική ευθύνη των μετόχων σε εταιρίες περιορισμένης ευθύνης έχουν κάνει τα πράγματα χειρότερα.

Τέλος, η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να επανεξετάσει την όλη δικαστική διαδικασία. Η αναποτελεσματικότητα των δικαστήριων προστατεύει όσους έχουν προσβάσεις στο σύστημα και εμποδίζει την επιχειρηματικότητα. Για να αντιμετωπίσουν το τεράστιο μέρος των ανέλεγκτων υποθέσεων, οι αρχές θα πρέπει να εξετάσουν την πρόσληψη ειρηνοδικών μερικής απασχόλησης ανοίγοντας τα δικαστηρίων τόσο τα σαββατοκύριακα όσο και τη διάρκεια του καλοκαιριού.

Η νέα κυβέρνηση υποσχέθηκε μια νέα αφετηρία. Μέχρι στιγμής όμως έχει κάνει ελάχιστα, ακόμη και σε τομείς πρώτης προτεραιότητας (όπως η αντιμετώπιση του λαθρεμπορίου καυσίμων). Στην πραγματικότητα, πολλές από τις πολιτικές της – κυρίως δε, ο νέος νόμος για την παιδεία – είναι αναχρονιστικές. Κι αντί να διαφυλάττουν την ανεξαρτησία της Τράπεζας της Ελλάδος και της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, η κυβέρνηση και οι συμπολιτευόμενοι βουλευτές τη θέτουν υπό αμφισβήτηση. Αντί να ενισχύσει τη διαφάνεια, η κυβέρνηση προσπάθησε να θέσει εν κίνδυνω έργα των προηγουμένων, που κινούνταν προς τη σωστή κατεύθυνση, όπως η Διαύγεια (η ιστοσελίδα στην οποία όλες οι κυβερνητικές αποφάσεις πρέπει να δημοσιεύονται).

Οι τρέχουσες συζητήσεις δείχνουν ελάχιστη βούληση - και από τις δύο πλευρές - να ξεπεραστούν οι αποτυχίες των τελευταίων πέντε χρόνων. Η τρόικα διατηρεί μία μυωπική εμμονή στη δημοσιονομική λιτότητα. Κι η Ελλάδα παραμένει απρόθυμη να μεταρρυθμιστεί. Όμως τώρα, με την οικονομία σε ελεύθερη πτώση, θα έπρεπε να είναι προφανές και στις δύο πλευρές ότι η τακτική «παράταση και προσποίηση» δεν αποτελούν καμία λύση, καταλήγουν οι συγγραφείς.