Mohamed El-Erian: Η χειρότερη επιλογή της Ελλάδας είναι να μην πληρώσει το ΔΝΤ

Η απόφαση-έκπληξη του Έλληνα υπουργού Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη να συναντηθεί με τη διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Κριστίν Λαγκάρντ στην Ουάσιγκτον χθες, ενέτεινε την αγωνία ως προς το αν η Ελλάδα θα καταβάλει την πληρωμή προς το Ταμείο στις 9 Απριλίου.

Πρόκειται για ένα συμπερασματικό ερώτημα διότι η αθέτηση πληρωμών προς το ΔΝΤ, έναν από τους ελάχιστους πιστωτές «πρώτης προτεραιότητας» του κόσμου, είναι κάτι εξαιρετικά σπάνιο. Όταν έχει υπάρξει αθέτηση πληρωμών, ήταν από ευάλωτα κράτη ή «αδρανή» του αναπτυσσόμενου κόσμου και όχι από ανεπτυγμένες χώρες, πόσο μάλλον από χώρες-μέλη της ευρωζώνης, μιας παγκόσμιας οικονομικής ελίτ.

Το γεγονός και μόνο ότι τίθεται εν αμφιβόλω η δόση των 450 εκατ. ευρώ αντανακλά τις ακραίες οικονομικές, χρηματοοικονομικές και κοινωνικοπολιτικές συνθήκες που αντιμετωπίζει η Ελλάδα. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς οποιοδήποτε αποτέλεσμα που θα βελτίωνε σημαντικά τη θέση της Ελλάδας.

Έχοντας κάνει αγώνα να αποκαταστήσει την οικονομική ανάπτυξη, και με την ανεργία της να ξεπερνά το 26%, η χώρα δεν παράγει αρκετά έσοδα για να ανταποκριθεί σε όλες τις υποχρεώσεις της. Παρότι η οικονομική λογική ενεργεί σε μεγάλο βαθμό προς το συμφέρον της, η ικανότητά της να κινητοποιήσει επιπλέον χρηματοδότηση από το εξωτερικό έχει παγώσει λόγω τόσο της κακοδιαχείρισης των διαπραγματεύσεων όσο και της αδιαλλαξίας των πιστωτών.

Εν τω μεταξύ, το εγχώριο κοινωνικοπολιτικό σκηνικό δυσκολεύει την καταβολή δόσεων προς το ΔΝΤ, ιδιαίτερα καθώς η κυβέρνηση δυσκολεύεται να πληρώσει μισθούς και να χρηματοδοτήσει βασικές κοινωνικές υπηρεσίες.

Εντούτοις, η πληρωμή προς το ΔΝΤ πρέπει να γίνει.

Οι χώρες που κηρύσσουν χρεοστάσιο έναντι του ΔΝΤ συχνά αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα στις διασυνοριακές χρηματοοικονομικές σχέσεις τους. Στην περίπτωση της Ελλάδας, μια τέτοια χρεοκοπία θα υπονόμευε τη ροή πόρων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που αυτή τη στιγμή αποτελεί γραμμή ζωής για τις ελληνικές τράπεζες. Και θα επιτάχυνε την εκροή καταθέσεων αυξάνοντας την πιθανότητα για ένα αποσταθεροποιητικό bank run.

Καθώς αυτό είναι αντιληπτό, είναι πιθανό η ελληνική κυβέρνηση να βρει έναν τρόπο να καταβάλει τη δόση στο ΔΝΤ μέχρι τις 9 Απριλίου (ή λίγο μετά, εντός πάντως της περιόδου χάριτος) - και μετά τη συνάντηση στην Ουάσιγκτον, η κ. Λαγκάρντ είπε ότι έλαβε «επιβεβαίωση» από τον κ. Βαρουφάκη ότι η πληρωμή «επίκειται».

Αυτό, όμως, μπορεί απλώς να είναι η λιγότερο κακή επιλογή για την Ελλάδα σε μια κατάσταση lose-lose.

Η πληρωμή του ΔΝΤ δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα είναι ευκολότερο η Ελλάδα και οι πιστωτές της να συνεργαστούν καλύτερα για να αποκαταστήσουν την ανάπτυξη της χώρας και την οικονομική της βιωσιμότητα εντός της ευρωζώνης. Δυστυχώς, είναι πιο πιθανό να τονίσει τις εντάσεις, ή ακόμα και να αυξήσει το ενδεχόμενο ενός Graccident (δηλαδή κάποιου είδους οικονομικής-χρηματοπιστωτικής-πολιτικής αναταραχής που θα ωθήσει την Ελλάδα εκτός ευρωζώνης, παρά τις επιθυμίες όλων των μεγάλων παικτών).

Αν και η χώρα έχει υποστεί μία από τις μεγαλύτερες δημοσιονομικές προσαρμογές στην Ιστορία, η συνεχής αιμορραγία πόρων λόγω της φυγής κεφαλαίων σημαίνει πως δεν αντέχει μια καθαρή μεταφορά 500 εκατ. δολαρίων προς έναν από τους επίσημους πιστωτές της. Αν η δαπάνη αυτή δεν συνοδευτεί γρήγορα από νέα χρηματοδότηση από τους πιστωτές -η οποία έχει ουσιαστικά παγώσει από τον Αύγουστο- αυτή η πασιφανής εξάντληση κεφαλαίων μπορεί να επιταχύνει την απόσυρση χρημάτων από τις εγχώριες τράπεζες.

Η κυβέρνηση θα δυσκολευτεί επίσης να διατηρήσει την αξιοπιστία της στα μάτια αυτών που υπήρξαν οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές της - των ανθρώπων που πείστηκαν από την προεκλογική ρητορική ότι θα μπουν τα συμφέροντα της Ελλάδας πάνω από αυτά των ξένων πιστωτών. Ως αποτέλεσμα, αν καταβληθεί η δόση, η κυβέρνηση μπορεί να δυσκολευτεί ακόμα περισσότερο να λάβει τη νομοθετική έγκριση για τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται η χώρα. Παράλληλα, ίσως εξασφαλίσει μεγαλύτερες υποχωρήσεις από τους πιστωτές, στις οποίες θα περιλαμβάνεται μια σημαντική χαλάρωση της λιτότητας και σημαντική ελάφρυνση του χρέους.

Η αβεβαιότητα αναφορικά με την πληρωμή της δόσης του ΔΝΤ είναι το πιο πρόσφατο επεισόδιο στην πολυετή τραγωδία της Ελλάδας και των πιστωτών της, καθώς οι δύο πλευρές προσπαθούν να αναστρέψουν μια κατάσταση που έτυχε πολύ άτολμης διαχείρισης για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Αν τα δύο μέρη δεν συνεργαστούν πιο αποτελεσματικά προς πιο αποφασιστική έκβαση, τότε είναι θέμα χρόνου ένα από αυτά τα επεισόδια να γίνει ο απόλυτος καταλύτης για το Graccident, που όλοι θέλουν να αποφύγουν.