Πώς θα νικήσει ένας πτυχιούχος το FOBO της τεχνητής νοημοσύνης

Στην αρχή ήταν η πληροφορική και η υπολογιστική της ταχύτητα. Ακολούθησε η ψηφιακή ανατροπή. Τώρα, με την άνοδο και παρουσία στο προσκήνιο της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ), εμφανίστηκε μια νέα ορολογία για να περιγράψει το κλίμα σύγχυσης που επικρατεί στον κόσμο των πτυχιούχων εργαζόμενων.

Πρόκειται για το FOBO (Fear of Becoming Obsolete), το οποίο σκιαγραφεί το γενικότερο αίσθημα που επικρατεί στις μέρες μας, δεδομένου ότι η πλειονότητα του πληθυσμού αναγνωρίζει πως η Τεχνητή Νοημοσύνη αναμένεται να έχει ισχυρή επίδραση στην κοινωνία, και για το λόγο αυτό επικρατεί ανησυχία και φόβος μήπως στο μέλλον οι δουλειές τους καταστούν παρωχημένες εξαιτίας της τεχνολογίας.

Μια έκρηξη ενδιαφέροντος για τη δημιουργική Tεχνητή Nοημοσύνη και τις εφαρμογές του chatbot πυροδότησε φόβους για τη μαζική απώλεια θέσεων εργασίας, παρόμοιους με εκείνους που εμφανίστηκαν όταν εισήχθη η κινούμενη γραμμή συναρμολόγησης στις αρχές του 1900 και αργότερα, με την εισαγωγή στην παραγωγή των μεγάλων υπολογιστών τη δεκαετία του 1950. Σημειώνεται πως η τάση του FOBO είχε ξεκινήσει πριν από το 2017, ωστόσο με τη διαρκή άνοδο της τεχνολογίας, τα τελευταία χρόνια τείνει να αποκτά περισσότερη δημοφιλία.

Στους εργαζομένους με πανεπιστημιακή εκπαίδευση, τόσο οι άνδρες, όσο και οι γυναίκες εκφράζουν τα ίδια επίπεδα φόβου. Ειδικότερα, οι μεγαλύτεροι τους φόβοι που έρχονται ως επακόλουθο της απώλειας εργασίας, είναι η αποστέρηση όλων τον οφελών της δουλειάς και η μείωση στο εισόδημα. Αδιαμφισβήτητα, η Tεχνητή Nοημοσύνη αναμένεται να χτυπήσει κυρίως τις δουλειές του τομέα των υπηρεσιών και ειδικότερα αυτές που αφορούν εργασίες γραφείου, εξυπηρέτησης πελατών και πωλήσεις. Στις εν λόγω κατηγορίες θέσεων εργασίας, αναμένεται το υψηλότερο ποσοστό υιοθέτησης της αυτοματοποίησης αλλά και ο μεγαλύτερος εκτοπισμός της ανθρώπινης εργασίας.

Στην πλειονότητα τους πρόκειται για θέσεις εργασίας που παρέχουν μεσαίου επιπέδου αμοιβές, και οι εργαζόμενοι που θα τις χάσουν ενδεχομένως να αναγκαστούν στη συνέχεια να εργαστούν σε χαμηλότερα αμειβόμενες δουλειές, όπως αυτές της εστίασης, προκειμένου να επιβιώσουν.

Αρκετοί ειδικοί σε θέματα αγορών εργασίας εκφράζουν την ανησυχία τους γι' αυτήν την αλλαγή που επιφέρει η Tεχνητή Nοημοσύνη στη σύνθεση των θέσεων εργασίας. Προειδοποιούν ότι καταργώντας κάποιες θέσεις εργασίας μεσαίας τάξης και καθιστώντας άχρηστες τις δεξιότητες που χρειάζονταν για κάποιες άλλες δουλειές, η Tεχνητή Nοημοσύνη οδηγεί ντε φάκτο μεγάλο μέρος των εργαζόμενων σε χαμηλότερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας.

Μια έκθεση που δημοσίευσε η Goldman Sachs τον Μάρτιο του 2023 εκτιμά ότι η Tεχνητή Nοημοσύνη θα μπορούσε να κάνει το ένα τέταρτο όλων των εργασιών που σήμερα κάνουν οι άνθρωποι. Σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ, σημειώνει περαιτέρω η έκθεση, 300 εκατομμύρια θέσεις εργασίας θα μπορούσαν να χαθούν από την αυτοματοποίηση.

Βέβαια, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, η Τεχνητή Νοημοσύνη θα έχει αναμφίβολα αντίκτυπο στις θέσεις εργασίας, πιθανολογώντας ωστόσο πως δεν θα αντικαταστήσει εξ ολοκλήρου τις εργασίες των περισσότερων ανθρώπων, αλλά θα τις αυτοματοποιήσει εν μέρει, αφήνοντάς τους ελεύθερους να κάνουν και άλλες εργασίες.

Υπάρχουν ακόμη πράγματα για τα οποία η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν είναι ικανή. Τέτοια αφορούν εργασίες που απαιτούν σαφώς ανθρώπινες ιδιότητες, όπως η συναισθηματική νοημοσύνη και η σκέψη εκτός πλαισίου, η πιο δημιουργική. Και η μετακίνηση σε ρόλους που εστιάζουν σε αυτές τις δεξιότητες θα μπορούσε να βοηθήσει να μειωθούν οι πιθανότητες αντικατάστασης.

Μολαταύτα, όλα τα ενδεχόμενα είναι ακόμα ανοιχτά, καθώς το ChatGPT και τα chatbots αναπτύσσονται με φρενήρεις ρυθμούς. Προκειμένου λοιπόν να καταφέρουμε να συμβαδίσουμε με μια διαρκώς εξελισσόμενη και πλέον δυναμική αγορά εργασίας καθιστώντας τους εαυτούς μας ανταγωνιστικούς ακόμα και απέναντι σε αυτή την τεχνολογική υπερδύναμη οφείλουμε να ακολουθήσουμε ορισμένες στρατηγικές όπως φερ' ειπείν η δια βίου μάθηση, η προσαρμοστικότητα, η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, οι διασυνδέσεις, οι διεπιστημονικές δεξιότητες και -το πιο σημαντικό- να παραμείνουμε άνθρωποι και να «αγκαλιάσουμε» την τεχνητή νοημοσύνη σαν ένα εργαλείο.

Τέλος, ας έχουμε πάντα υπόψη μας ότι οι διάφοροι «πωλητές» φόβου, δεν έχουν πάντα αγαθές προθέσεις. Και αυτή είναι μια άλλη μεγάλη ιστορία.