Γιατί οι ηγέτες είναι είδος προς... εξαφάνιση

Αν και στις μέρες μας μιλάμε ολοένα πιο συχνά για την ηγεσία και επενδύουμε στην ανάπτυξή της, το... έλλειμμα γύρω μας παραδόξως νιώθουμε πως αυξάνεται!

Εμπνευσμένες προσωπικότητες, φυσιογνωμίες που άφησαν εποχή (διότι ακριβώς ήταν πολύ μπροστά από την εποχή τους), ηγέτες που ξεχώριζαν, και που οδήγησαν λαούς ολόκληρους σε νέα μονοπάτια, δεν συναντάμε πια. Γιατί; Ποιος είναι ο πραγματικός ηγέτης σήμερα και τι σημαίνει να είσαι καλός ηγέτης.

Η αλήθεια είναι ότι συγχέουμε, συχνά, την έννοια του ισχυρού ηγέτη με εκείνη του αρχηγού, του παντογνώστη, του υπερήρωα που ξέρει τα πάντα, που δίνει εντολές, καθοδηγεί τα πλήθη και «μαγεύει» τους ακολούθους του. Κι εμείς οι Έλληνες ως λαός είμαστε ιδιαιτέρως επιρρεπείς σε αυτό το μοντέλο ηγεσίας - δυστυχώς.

Ανταποκρίνεται όμως αυτή η εικόνα με τις απαιτήσεις των καιρών; Μήπως είναι παρωχημένη; Μήπως αποτελεί μύθο μιας άλλης εποχής - μη «συμβατό» πλέον με τις προκλήσεις του σύγχρονου κόσμου;

Ο ηγέτης του 21ου αιώνα έχει πολύ διαφορετικό προφίλ. Ο ηγέτης του παγκόσμιου ψηφιακού κόσμου με τη ροή και τον μεγάλο όγκο της πληροφορίας, την καινοτομία αιχμής, τη δικτύωση σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη, της συνθετότητας, των υψηλών αποδόσεων και της ταχύτητας δεν μπορεί - και δεν πρέπει - να στηρίζεται (μόνο) στο δικό του «χάρισμα» για τη λήψη αποφάσεων, αλλά στη συνεργασία, την πειθώ, τη διαβούλευση, τις ικανότητες των συνεργατών και της ομάδας.

Καλός ηγέτης δεν είναι εκείνος ή εκείνη που θέλει και αποφασίζει για τα πάντα. Συχνά (έχει αποδείξει η ιστορία) κάτι τέτοιο μπορεί να έχει ολέθρια αποτελέσματα για μια εταιρεία ή -ακόμη χειρότερα- για ένα έθνος. Καλός ηγέτης είναι εκείνος που καταφέρνει να συνδυάζει πολλές αρετές, μεταξύ των οποίων είναι η ευθυκρισία, το συλλογικό πνεύμα, η ευελιξία, η διάθεση για συνεχή αυτοβελτίωση, η ενσυναίσθηση που διαθέτει όραμα, ταπεινότητα, ακεραιότητα.

Οι πραγματικά επιτυχημένοι ηγέτες δεν είναι αυτοί που ξέρουν τι πρέπει να κάνουν πάντα. Δεν είναι οι ηγέτες ήρωες, οι ηγέτες σωτήρες, αλλά αυτοί που μπορούν να ανοίγουν τον δρόμο σε αποφάσεις άλλων, να κατορθώνουν να συγκεράσουν απόψεις αντιπάλων, να ακούν τη διαφορετική άποψη, να γίνονται διαμεσολαβητές για το κοινό όφελος.

Φαίνεται ότι έχουμε παρεξηγήσει κάπως εμείς οι Έλληνες την έννοια του ηγέτη.

Ως λαός, κακά τα ψέματα, δεν έχουμε μάθει να συνεργαζόμαστε. Μπορεί να διαπρέπουμε ως μονάδες, αλλά σε επίπεδο ομάδας υστερούμε σημαντικά. Έχουμε ακόμη στο μυαλό μας το στερεότυπο του ηγέτη δημαγωγού, του ηγέτη του μπαλκονιού, του «παλικαρά» ηγέτη.

Οι σπουδαίοι ηγέτες τολμούν, παίρνουν ρίσκα. Έχουν ταύτιση λόγων και έργων. Οι σπουδαίοι ηγέτες ακούν. Οι σπουδαίοι ηγέτες συνεργάζονται. Οι ηρωικοί ηγέτες ανήκουν σε μια άλλη εποχή, ξεπερασμένη. Ανήκουν στο παρελθόν.

* Σύμβουλος Διοίκησης Ένωσης Ανώτατων Στελεχών Επιχειρήσεων (ΕΑΣΕ).