Ποιες είναι οι ψηφιακές δεξιότητες του 21ου αιώνα

Μια νέα ορολογία έχει κάνει την εμφάνισή της σε επιστημονικά κείμενα ή/και σε κείμενα των Θεσμών. Οι επονομαζόμενες ψηφιακές δεξιότητες του 21ου αιώνα προχωρούν πέρα από τις τεχνικές, υψηλού επιπέδου, ψηφιακές δεξιότητες. Η ορολογία αυτή είναι σχετικά νέα και έρχεται να προστεθεί στην προϋπάρχουσα.

Το όραμα πίσω απ' αυτή την ορολογία αφορά τις δεξιότητες που είναι απαραίτητες στην αγορά εργασίας που βασίζεται στη γνώση και περιγράφει εργαζομένους που μπορούν να μαθαίνουν (Laar et al., 2017). Υπ' αυτή την έννοια, οι συγγραφείς επιχείρησαν μια σύγκριση των (τεχνικών) ψηφιακών δεξιοτήτων και των ψηφιακών δεξιοτήτων για τις ανάγκες του 21ου αιώνα. Όπως αναφέρουν, η καινοτομία ξεκινά από τους ανθρώπους, καθιστώντας καθοριστικό τον ανθρώπινο παράγοντα.

Σε μια ταχέως μεταβαλλόμενη οικονομία της γνώσης, οι ψηφιακές δεξιότητες του 21ου αιώνα καθοδηγούν την ανταγωνιστικότητα και την ικανότητα καινοτομίας των οργανισμών. Στη βιβλιογραφική ανασκόπηση και κατηγοριοποίηση που επιχείρησαν, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι δεξιότητες του 21ου αιώνα είναι ευρύτερες από τις ψηφιακές δεξιότητες. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι συγγραφείς εντόπισαν διάφορους όρους στη βιβλιογραφία, ως εξής: δεξιότητες του 21ου αιώνα (μάθησης ή σκέψης), ψηφιακές ικανότητες, ψηφιακός εγγραμματισμός, ψηφιακές δεξιότητες, και ακόμα ηλεκτρονικές δεξιότητες. Επιπλέον, σε αντίθεση με τις ψηφιακές δεξιότητες, οι δεξιότητες για τον 21ο αιώνα δεν υποστηρίζονται απαραίτητα από τις Τεχνολογίες Πληροφοριών Τηλεπικοινωνιών (ΤΠΕ).

Συνολικά, οι συγγραφείς διέκριναν επτά βασικές δεξιότητες για τον 21ο αιώνα, ως εξής: τεχνικές, διαχείρισης πληροφοριών, επικοινωνίας, συνεργασίας, δημιουργικότητας, κριτικής σκέψης και επίλυσης προβλημάτων, όπως παρουσιάζονται αναλυτικά στον Πίνακα που ακολουθεί.

Επίσης, στην κατηγοριοποίηση δεξιοτήτων που επιχείρησαν προσδιόρισαν πέντε διαστάσεις (ευρύτερες δεξιότητες), οι οποίες περιγράφουν το εννοιολογικό πλαίσιο των ψηφιακών δεξιοτήτων για τον 21ο αιώνα ως εξής: ηθική επίγνωση, πολιτισμική επίγνωση, ευελιξία, αυτοκατεύθυνση και διά βίου μάθηση. Η περιγραφή τους και τα βασικά τους συστατικά παρουσιάζονται στον παρακάτω Πίνακα.

Συνεπώς, στην παγκόσμια οικονομία της γνώσης αυτές οι δεξιότητες καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την ανταγωνιστικότητα των οργανισμών και την ικανότητα να οδηγούν την καινοτομία. Δεδομένου του γρήγορου ρυθμού αλλαγής και της επιρροής της τεχνολογίας, οι εργαζόμενοι πρέπει να αναπτύξουν τις επονομαζόμενες ψηφιακές δεξιότητες για τον 21ο αιώνα για να αντεπεξέλθουν σε αυτή τη μεταβαλλόμενη κοινωνία.

Πηγή: van Laar E., Deursen A. J.A.M., van Dijk J. A.G.M., de Haan J. (2017), The relation between 21st-century skills and digital skills: A systematic literature review. Computers in Human Behavior, 72, 577-588.

* Η Ευαγγελία Κρασαδάκη είναι καθηγήτρια στο Πολυτεχνείο Κρήτης, Σχολή Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης.

* Ο Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης είναι καθηγητής στο Πολυτεχνείο Κρήτης. Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών, Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων, Audencia Business School, επίτιμος δρ ΑΠΘ.