Το αβέβαιο μέλλον των επιτοκίων 

Ο πληθωρισμός έχει υποχωρήσει σε αρκετές χώρες στα επίπεδα που βρισκόταν πριν από την πανδημία του covid αλλά τα επίσημα επιτόκια παραμένουν σε αρκετά υψηλότερα επίπεδα. 

Μάλιστα, αν συγκρίνει κάποιος τα σημερινά επίπεδα των επίσημων επιτοκίων του ευρώ, του δολαρίου και της στερλίνας με εκείνα που προσδοκούσε η αγορά μα βάση τα overnight index swaps θα διαπιστώσει ότι οι κεντρικές τράπεζες των ΗΠΑ, της ευρωζώνης και της Βρετανίας τα μείωσαν λιγότερο πέρυσι. Αντίθετα, οι κεντρικές τράπεζες του Καναδά και της Ελβετίας τα μείωσαν περισσότερο του αναμενομένου. 

Σε κάποιο βαθμό, αυτή η εξέλιξη αποδίδεται στις καλύτερες επιδόσεις της αμερικανικής οικονομίας που έκαναν την Fed πιο φειδωλή στη μείωση του βασικού επιτοκίου της (Fed funds rate). Η στάση της Fed, η οποία προχώρησε σε μεγάλη μείωση (jumbo) δεν πέρασε απαρατήρητη από την ΕΚΤ και την Τράπεζα της Αγγλίας.  

Ένας άλλος λόγος ήταν η διαπίστωση των μεγάλων κεντρικών ότι ο πληθωρισμός μετά την πανδημία δεν ήταν εύκολο να μειωθεί δραστικά. Ως εκ τούτου, τα επιτόκια θα έπρεπε να διατηρηθούν σε κάπως υψηλότερα επίπεδα για να βεβαιωθούν οτι δεν θα υπάρξει δυσάρεστη έκπληξη και αναζωπύρωσή του. Σ’ αυτό συνέβαλε η αργοπορία των ίδιων να κατανοήσουν εγκαίρως το πρόβλημα και να δράσουν γρηγορότερα, ανεβάζοντας τα επιτόκια νωρίτερα για να συγκρατήσουν τον πληθωρισμό σε χαμηλότερα επίπεδα.   

Το ισχυρό δολάριο-απόρροια της διαφοράς επιτοκίων υπέρ των ΗΠΑ, του υψηλότερου ρυθμού ανάπτυξης και της φήμης του για ασφαλές καταφύγιο σε χαλεπούς καιρούς- εκτιμάται ότι ήταν ένας ακόμη λόγος που άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες δίστασαν να προχωρήσουν σε μεγαλύτερες μειώσεις επιτοκίων. 

Προφανώς, η πορεία του πληθωρισμού θα παίξει καθοριστικό ρόλο στις αποφάσεις των κεντρικών τραπεζών το 2025.  Οι τελευταίες δεν μπορούν επίσης να αγνοήσουν ότι ο πληθωρισμός αποδείχθηκε καθοριστικός παράγοντας σε κάποιες εκλογικές αναμετρήσεις στις οποίες ηττήθηκαν οι έχοντες την εξουσία. 

Επομένως, η πολιτική θα παίξει σημαντικό ρόλο στις αποφάσεις τους το 2025. Αν οι δασμοί και τα άλλα μέτρα του προέδρου Τραμπ οδηγήσουν σε αύξηση του πληθωρισμού στις ΗΠΑ, η Fed δεν μπορεί να μείνει απαθής εκτός κι αν πεισθεί ότι οι πληθωριστικές προσδοκίες είναι υπό έλεγχο. Η επιτοκιακή πολιτική της Fed θα παρακολουθείται στενά από την ΕΚΤ και τα άλλα ξένα κεντρικά πιστωτικά ιδρύματα.  

Ειδικότερα, η ΕΚΤ έχει τα δικά της πολιτικά ζητήματα με εκλογές στη Γερμανία και μια ασταθή κυβέρνηση στη Γαλλία, δηλ. Τις δυο ισχυρότερες οικονομίες στη ζώνη του ευρώ. Η δημοσιονομική κατάσταση θα παίξει κάποιο ρόλο. Δεν μπορεί η ΕΚΤ να μειώνει τα επιτόκια ενώ τα ελλείμματα διευρύνονται.   

Οι κεντρικές τράπεζες κατάφεραν να περιορίσουν τον πληθωρισμό το 2024 και να μειώσουν τα επιτόκια. Παρ’ όλα αυτά, τα επιτόκια παραμένουν σε υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με την περίοδο πριν από την πανδημία. Η αβεβαιότητα για τους δασμούς σε συνδυασμό με τον ισχυρό ρυθμό ανάπτυξης στις ΗΠΑ από την μια πλευρά και οι ανησυχίες για την ικανότητα κυβερνήσεων όπως της Γαλλίας να περιορίσουν τα ελλείμματα από την άλλη δημιουργούν προβληματισμό για την πορεία των επιτοκίων το 2025.