H «στιγμή Χάμιλτον» της ΕΕ αργεί

Ο Αλεξάντερ Χάμιλτον ήταν ο πρώτος  υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ και εκείνος που έπεισε τον σκεπτικό πρόεδρο Τόμας Τζέφερσον να αποδεχθεί την κολεκτιβοποίηση των χρεών που ανέλαβαν οι πολιτείες κατά τη διάρκεια του εμφύλιου πολέμου. Η κίνηση ήταν καθοριστική για τη δημιουργία της αγοράς ομολόγων και της ομοσπονδίας των Ηνωμένων Πολιτειών.

Η πρόταση της Κομισιόν, η οποία έχει την ευλογία της γερμανικής και της γαλλικής κυβέρνησης, για ένα πρόγραμμα που θα αντιμετωπίσει τις συνέπειες της πανδημίας του κορωνοϊού στην ΕΕ και θα χρηματοδοτηθεί από την έκδοση κοινών ομολόγων, μοιάζει με την κίνηση του Χάμιλτον. Μάλιστα, η πρόταση των 750 δισ. ευρώ της Κομισιόν συγκρίνεται με τον υψηλότερο δανεισμό της ομοσπονδιακής κυβέρνησης των ΗΠΑ σε περίοδο ειρήνης από την εποχή του Χάμιλτον μέχρι το κραχ του 1929, σύμφωνα με το Peterson International Institute of Economics.

Φυσικά, οι δυσκολίες στην επίτευξη μιας συμφωνίας στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ επιβεβαιώνουν τον αργό τρόπο λήψης των αποφάσεων, που είναι απόρροια των αναγκαίων συμβιβασμών. Αυτό είναι φυσικό, από τη στιγμή που η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) δεν είναι μια χώρα αλλά αποτελείται από πολλά έθνη-κράτη που διαφέρουν μεταξύ τους, π.χ. μιλάνε διαφορετικές γλώσσες, έχουν διαφορετικές ιστορίες, κουλτούρες  κ.λπ.

Αναμφισβήτητα, τα πράγματα είναι καλύτερα σήμερα από τις αρχές της δεκαετίας, όταν η ύπαρξη του ευρώ τέθηκε υπό αμφισβήτηση. 

Τίποτε δεν αντικατοπτρίζει καλύτερα αυτή την πραγματικότητα από τη συρρίκνωση της διαφοράς απόδοσης των ομολόγων της ευρωπεριφέρειας, π.χ. Ελλάδας, από εκείνη του σκληρού πυρήνα, π.χ. Γερμανίας. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην ΕΚΤ. Όμως, η ευρωζώνη και η ΕΕ βασανίζονται από τον σχετικά χαμηλό ρυθμό ανάπτυξης και δεν έχουν καταφέρει να ξεπεράσουν το σκιάχτρο της ιαπωνοποίησης και του αποπληθωρισμού.

Η πανδημία έχει εντείνει αυτές τις ανησυχίες. Αρκετοί στη Γερμανία κι αλλού βλέπουν το Ταμείο Ανάκαμψης ως μια προσωρινή απάντηση στην οικονομική κρίση που προκάλεσε ο κορωνοϊός. Άλλοι διαβλέπουν στην έκδοση των ομολόγων και ιδιαίτερα στην υπονοούμενη δυνατότητα επιβολής φόρων για την αποπληρωμή τους μια νέα εκδοχή της ΕΕ.

Πράγματι, ακόμη κι αν το συνολικό πακέτο των 750 δισ. ευρώ γίνει 700 δισ. ή οι δωρεάν επιχορηγήσεις μειωθούν στα 350-400 δισ. ευρώ, το ντιλ δεν είναι μικρό. Η όποια συμφωνία, όταν έλθει, μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ΕΕ μακροπρόθεσμα ή να αποδειχθεί απλά μια εικονική επιδιόρθωση. 

Η ώρα ενός Ευρωπαίου Αλεξάντερ Χάμιλτον μπορεί να μην έχει έλθει ακόμη, όμως, το επονομαζόμενο Ταμείο Ανάκαμψης μπορεί να βάλει ένα πετραδάκι στο φεντεραλιστικό οικοδόμημα.