Η ελπίδα πεθαίνει τελευταία

Ρωτήσαμε πρόσφατα ένα σημαίνον κυβερνητικό στέλεχος, αν υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που να δικαιολογούν αισιοδοξία για την πορεία της ελληνικής οικονομίας το 2021 και πιο πέρα. Προηγουμένως, η στήλη είχε αραδιάσει μια σειρά από αρνητικά γεγονότα ή/και προσδοκίες για τα επόμενα τρίμηνα. Ξεκίνησε από τη διαφαινόμενη βαθιά ύφεση και τη βουτιά του τουρισμού, το μεγάλο δημοσιονομικό έλλειμμα, το ενδεχόμενο ενός δεύτερου κύματος της πανδημίας, την όξυνση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και γενικότερα την αβεβαιότητα στον διεθνή περίγυρο, π.χ. Brexit, σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας-ΕΕ.

Το κυβερνητικό στέλεχος απάντησε πως η στήλη δεν δίνει μεγάλο βάρος σε δύο σημαντικούς παράγοντες.

Πρώτον, το ενδεχόμενο να βρεθεί ένα αποτελεσματικό και ασφαλές εμβόλιο κατά του νέου κορωνοϊού μέχρι το τέλος του 2020. Ακόμη και αν χρειάζονται περισσότεροι μήνες για να γίνουν μαζικά εμβόλια, η αλλαγή της ψυχολογίας προς το καλύτερο θα προηγηθεί. Σε μια τέτοια περίπτωση, ο τουρισμός και οι συναφείς κλάδοι θα ανακάμψουν και το ελληνικό ΑΕΠ θα καταγράψει ισχυρό ρυθμό ανάπτυξης. Δεύτερον, η εισροή μεγάλων ποσών από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, συνήθως από το δεύτερο τρίμηνο του 2020 και ίσως αργότερα.

Ο συνδυασμός της εύρεσης του εμβολίου και των μεγάλων κοινοτικών εισροών μπορεί όντως να προκαλέσει μια απότομη άνοδο της οικονομικής δραστηριότητας, που λίγοι λαμβάνουν υπόψη μέχρι στιγμής. Μακάρι, το κυβερνητικό στέλεχος να έχει δίκιο.

Όμως, η περιγραφή έφερε στο νου της στήλης τη συζήτηση που γινόταν παλαιότερα για τη θεωρία του συμπιεσμένου ελατηρίου καθώς η χώρα εξερχόταν από την παρατεταμένη ύφεση. Για όσους το έχουν ξεχάσει, η μακροχρόνια ύφεση της ελληνικής οικονομίας διήρκησε από το 2008 μέχρι και το 2016, με βάση τα επίσημα στοιχεία. Το 2017 γινόταν έντονη συζήτηση κατά πόσο η ανάκαμψη θα είναι απότομη και βίαιη.  

Δυστυχώς, η εμπειρία έδειξε πως η θεωρία του συμπιεσμένου ελατηρίου δεν ήταν σωστή. Η ελληνική οικονομία αναπτύχθηκε με μέτριους ρυθμούς μετά από μια τόσο μεγάλη και παρατεταμένη πτώση, της τάξης του 25%.

Άλλοι το απέδωσαν στο στενό δημοσιονομικό κορσέ των υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων και άλλοι στην ανυπαρξία πιστωτικής επέκτασης από το τραπεζικό σύστημα, λόγω του υψηλού όγκου των «κόκκινων» δανείων.

Όπως κι αν έχει, αυτό που μετρά είναι το αποτέλεσμα. Δεν το αναφέρουμε για να υπονομεύσουμε το επιχείρημα του κυβερνητικού στελέχους αλλά για να επισημάνουμε πως όσο σωστές κι αν είναι οι επισημάνσεις, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι διαφορετικό.

Οι εκτιμήσεις του διευθύνοντος συμβούλου της πλατφόρμας βραχυχρόνιων μισθώσεων airbnb για τις μόνιμες δυσμενείς επιπτώσεις της πανδημίας στους προορισμούς μαζικού τουρισμού όπως η Ισπανία, η Ιταλία και η Ελλάδα το δείχνουν.