Η Ελλάδα χρειάζεται τον ESM

Πόσο μεγάλη θα είναι η ύφεση στην Ελλάδα φέτος; Η αναθεωρημένη κυβερνητική πρόβλεψη θέλει την οικονομική δραστηριότητα να υποχωρεί κατά 4%, αλλά ενδεχομένως η εκτίμηση να αναθεωρηθεί εκ νέου. Άλλοι ξένοι οίκοι είναι πιο απαισιόδοξοι και προβλέπουν ύφεση άνω του 10% έως 35% (ΟΟΣΑ) υπό κάποιες συνθήκες. 

Όμως, ένα πράγμα είναι σίγουρο. Το τελικό αποτέλεσμα θα εξαρτηθεί από δύο παράγοντες. Πρώτον, τη διάρκεια της επιδημίας και των περιοριστικών μέτρων (καραντίνας) που τη συνοδεύουν. Δεύτερον, από το μέγεθος και την ποιότητα των μέτρων στήριξης αλλά και το τάιμινγκ της αντίδρασης καθώς η πανδημία μπορεί να εμφανίσει ύφεση το καλοκαίρι και να επανεμφανισθεί το φθινόπωρο.

Ίσως έχει διαφύγει σε μερικούς αλλά κάποια από τα μέτρα στήριξης μοιάζουν να έχουν θέματα.  

Υπάρχουν ήδη φωνές που καταγγέλλουν πως κάποιες επιχειρήσεις κάνουν κατάχρηση της αναστολής των εργασιών, μεταφέροντας σημαντικό μέρος του μισθολογικού κόστους τους στον κρατικό προϋπολογισμό. Άλλοι  υποστηρίζουν πως η παράταση της προθεσμίας πληρωμής των επιταγών κατά 75 μέρες για τις πληττόμενες εταιρείες δημιουργεί πρόβλημα ρευστότητας σε άλλες επιχειρήσεις και ενδεχομένως προβλήματα στην ομαλή τροφοδοσία της αγοράς με  προϊόντα.  

Η στήλη είχε επισημάνει πριν από λίγες μέρες πως το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) εμφανίζει μια μικρή κάμψη το 1ο τρίμηνο, με βάση τα προκαταρκτικά στοιχεία. Κι αυτό γιατί δεν χάσαμε όλο τον Μάρτιο. Όμως, το ΑΕΠ αναμένεται να βυθισθεί το 2ο τρίμηνο, πέφτοντας 20%-30%, ανάλογα με τον βηματισμό της σταδιακής επιστροφής στην κανονικότητα.

Φυσικά, τα στοιχεία του 2ου τριμήνου μπορεί να αναθεωρηθούν δραστικά καθώς βρισκόμαστε σε κινούμενη άμμο. Με τον τουρισμό, την εστίαση, τις μεταφορές και τη ναυτιλία που πλήττονται να αποτελούν σημαντικό κομμάτι του ΑΕΠ, πιθανόν το 20%-25%, το χτύπημα είναι μεγάλο. Καλώς ή κακώς, οι ξένοι τουρίστες και το διεθνές εμπόριο δεν μπορούν να ποδηγετηθούν. 

Από την άλλη πλευρά, η Ελλάδα έχει την πολυτέλεια να διαθέτει ταμειακή ρευστότητα λόγω του μαξιλαριού. Επιπλέον, η χθεσινή απόφαση του Eurogroup ενισχύει περαιτέρω τη ρευστότητα της χώρας για ενίσχυση της απασχόλησης και των επιχειρήσεων μέσω κοινοτικών δανείων, αν και δεν είναι σαφές πόσο γρήγορα μπορεί να κινητοποιηθεί ένα μεγάλο μέρος αυτών των χρημάτων παρά τις διακηρύξεις.   

Για παράδειγμα, ο ESM δεν έχει 400 δισ. ευρώ για άμεση διάθεση και θα πρέπει να βγει στις αγορές, πουλώντας ομόλογα για να τα αντλήσει. Ακόμη, η Αθήνα μπορεί πλέον να πάει σε νέες, λελογισμένες εκδόσεις εντόκων ή/και ομολόγων με σύμμαχο την ΕΚΤ στη δευτερογενή αγορά και τις ελληνικές τράπεζες στην πρωτογενή.

Όμως, η Ελλάδα θα έχει ένα μεγάλο θέμα σε 7-8 μήνες. Το έκτακτο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ για την πανδημία (QE) τελειώνει στο τέλος του 2020. Φυσικά, μπορεί να δοθεί ολιγόμηνη παράταση, όμως σε κάποιο σημείο θα τελειώσει, αφού συνεχίζεται το κανονικό QE. Μαζί του θα τελειώσει η αποδοχή των ελληνικών κρατικών χρεογράφων από την ΕΚΤ για την παροχή ρευστότητας με μηδενικό επιτόκιο. Αυτό θα συνιστούσε σημαντικό πρόβλημα για τις εγχώριες τράπεζες, που θα έπρεπε να χρησιμοποιήσουν αυτά τα ομόλογα στην αγορά repos και το δημόσιο, που δεν θα είχε πρακτικά τελικό αγοραστή για να νέα ομόλογα. 

Για να συνέχιζαν να είναι αποδεκτά από την ΕΚΤ, είτε η Ελλάδα θα έπρεπε να αναβαθμισθεί στην επενδυτική βαθμίδα -πράγμα αδύνατον-, είτε θα έπρεπε να βρίσκεται σε κάποιου είδους πρόγραμμα. Κι εδώ ακριβώς έρχονται να «κουμπώσουν» τα δάνεια από τον ESM που συμφώνησε το Eurogroup χθες το βράδυ. Λαμβάνοντας νέο δάνειο από τον ESM για την αντιμετώπιση των άμεσων και έμμεσων επιπτώσεων του κορωνοϊού, η χώρα προσφέρει το φύλλο συκής που θέλει η ΕΚΤ για να συνεχίσει να αποδέχεται τα ελληνικά ομόλογα ως ενέχυρα. Το γεγονός ότι η χώρα βρίσκεται υπό μεταμνημονιακή επιτήρηση διευκολύνει μια τέτοια απόφαση.

Η Ελλάδα χρειάζεται το διαβατήριο του ESM για να συνεχίσουν τα κρατικά ομόλογα να γίνονται αποδεκτά από την ΕΚΤ. Η χθεσινή απόφαση του Eurogroup για νέα δάνεια από τον ESM για υγειονομικούς  σκοπούς τής πάει γάντι.