Περιμένοντας την Καρλσρούη

Πόσες φορές δεν περιμέναμε τις αποφάσεις των ελληνικών δικαστηρίων για τις συντάξεις κ.λπ., για να διαπιστώσουμε τις επιπτώσεις που θα έχουν στο δημοσιονομικό έλλειμμα και στο δημόσιο χρέος τα χρόνια της κρίσης; Ουκ ολίγες, είναι η απάντηση.

Στην ευρωζώνη υπάρχει ένα δικαστήριο του οποίου οι αποφάσεις ξεπερνούν τα εθνικά όρια καθώς επηρεάζουν ολόκληρη την ευρωζώνη. Πρόκειται για το συνταγματικό δικαστήριο της Καρλσρούης στη Γερμανία. Το τελευταίο αναμένεται να εκδώσει στις αρχές Μαΐου την απόφασή του αναφορικά με τη συνταγματικότητα ή όχι του προγράμματος αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ (QE).

Για την ιστορία, περίπου 2.000 Γερμανοί πολίτες, π.χ. οικονομολόγοι, νομικοί κ.λπ., έχουν προσφύγει εναντίον του QE της ΕΚΤ εδώ και χρόνια, υποστηρίζοντας πως το πρόγραμμα παραβιάζει τους κανόνες της ΕΕ περί μη χρηματοδότησης των κρατικών ελλειμμάτων και επομένως είναι αντισυνταγματικό. Αν η Καρλσρούη αποφασίσει πως είναι αντισυνταγματικό, η κεντρική τράπεζα της Γερμανίας (Bundesbank) θα πρέπει να συμμορφωθεί και να σταματήσει να συμμετάσχει στις αγορές ομολόγων της ΕΚΤ. Σε μια τέτοια περίπτωση, το πρόγραμμα θα δεχθεί καίριο πλήγμα και μαζί του η ευρωζώνη.

Ακόμη κι αν το συνταγματικό δικαστήριο της Καρλσρούης αποφασίσει πως το QE είναι συνταγματικό αλλά επιβάλει περιορισμούς στις αγορές -η πιο πιθανή εκδοχή, σύμφωνα με ξένους παρατηρητές-, το πρόγραμμα θα δεχθεί πλήγμα. Σ’ αυτή την περίπτωση, τα spreads στις αποδόσεις των ομολόγων των χωρών του πυρήνα της ΟΝΕ (Γερμανία κ.λπ.) και των χωρών της ευρωπεριφέρειας (Ιταλία, Ελλάδα κ.λπ.)  θα ανοίξουν πολύ, εκτιμούν αναλυτές.            

Ουσιαστικά, το QE της ΕΚΤ που ξεκίνησε το 2015 θα υπονομευθεί και θα έχει αρνητικές συνέπειες για το πιο χαλαρό έκτακτο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ για την καταπολέμηση της πανδημίας, ύψους 750 δισ. ευρώ, στο οποίο συμμετέχει κι η Ελλάδα. Οι αισιόδοξοι παραπέμπουν στην απόφαση του συνταγματικού δικαστηρίου της Καρσλούης το 2016 υπέρ του προγράμματος ΟΜΤ (Outright Monetary Transactions) της ΕΚΤ που εγκρίθηκε το 2012, στο πλαίσιο της διάσωσης του ευρώ. Όμως, το 2017, το συνταγματικό δικαστήριο δήλωνε πως ήταν αμφίβολο κατά πόσο το QE ήταν συμβατό με την απαγόρευση της χρηματοδότησης των κρατικών ελλειμμάτων, παραπέμποντας την υπόθεση στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στο Λουξεμβούργο. Το τελευταίο τοποθετήθηκε υπέρ του QE τον Δεκέμβριο του 2018, λέγοντας πως είναι νόμιμο όπως έχει σχεδιασθεί.

To δικαστήριο της Καρλσρούης θα ερμηνεύσει την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου με βάση τον γερμανικό νόμο και σ’ αυτό ακριβώς ποντάρουν όσοι έχουν προσφύγει εναντίον του QE. Το αποτέλεσμα είναι αβέβαιο. Ακόμη κι αν η Καρλσρούη αποφανθεί πως το QE της ΕΚΤ είναι συνταγματικό, μπορεί να επιβάλει περιορισμούς που θα υπονομεύσουν τόσο αυτό όσο -και ίσως περισσότερο- το νέο πρόγραμμα αγοράς τίτλων για την πανδημία.

Από την άλλη πλευρά, κάποιοι ισχυρίζονται πως σε μια τέτοια περίπτωση, οι ηγέτες της ευρωζώνης ίσως συμφωνήσουν στην έκδοση του κορωνο-ομολόγου, από τη στιγμή που οι αγορές τίτλων από την ΕΚΤ δεν θα έχουν την ίδια παρεμβατικότητα στις αγορές και το σύστημα είναι ευπαθές.   

Ας το έχουμε υπόψη μας.