Δεν υπάρχει πολύς χρόνος

Λίγο μετά την εκλογή της νέας κυβέρνησης στις αρχές Ιουλίου, γράφαμε ότι τα χρονικά περιθώρια που έχει για να προχωρήσει σε ριζικές αλλαγές σε πολλούς τομείς της οικονομίας και της ζωής της χώρας ήταν περιορισμένα. Για την ακρίβεια, μερικοί μήνες. Μέχρι το τέλος της χρονιάς ή τους πρώτους μήνες του 2020.

Το συμπέρασμα δεν ήταν αυθαίρετο.

Τουναντίον, ήταν το απόσταγμα συνομιλιών που είχαμε με στελέχη της αγοράς και όχι μόνο και λάμβανε υπόψη την ισχυρή, νωπή λαϊκή εντολή της νέας κυβέρνησης και τη σταδιακή ενίσχυση των αντιδράσεων από οργανωμένες ομάδες.   

Μερικοί από αυτούς είχαν δικαιολογήσει την άποψη περί επίσπευσης των δύσκολων αποφάσεων που ενέχουν πολιτικό κόστος λόγω της πιθανής επιδείνωσης του διεθνούς χρηματοοικονομικού περιβάλλοντος.     

Βρισκόμαστε ήδη στις αρχές Οκτωβρίου και τα σύννεφα είναι ορατά. Οι νέοι δασμοί που επέβαλαν οι ΗΠΑ σε ευρωπαϊκά προϊόντα είναι το τελευταίο επεισόδιο.

Ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας που έχει αρνητικές επιπτώσεις στον ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας της ευρωζώνης, ο κίνδυνος ενός Brexit χωρίς ντιλ, το γεωπολιτικό ρίσκο, είναι άλλες δυνητικές πηγές κινδύνων για την ελληνική οικονομία.   

Επίσης, οι αυξημένες ροές μεταναστών και προσφύγων στα ελληνικά νησιά από την Τουρκία επαναφέρουν στο προσκήνιο ένα άλλο θέμα που πολλοί είχαν ξεχάσει.

Φυσικά, κανείς δεν μπορεί να πει πως η κυβέρνηση που εξέπληξε πολλούς ευχάριστα από την εκκίνηση, καθώς έδειχνε πως υπήρχε ένα σχέδιο που υλοποιεί, δεν προσπαθεί. Ορισμένες από τις κινήσεις, π.χ. μείωση του ΕΝΦΙΑ, ήταν ευθυγραμμισμένες με τις προεκλογικές εξαγγελίες, αλλά από την άλλη πλευρά, εύκολες από τη στιγμή που υπήρχε η δυνατότητα.  Άλλες πρωτοβουλίες, όπως το πρότζεκτ του Ελληνικού, βρίσκονται σε εξέλιξη, ενώ άλλες, όπως το σχέδιο για τη ΔΕΗ, δεν φαίνεται να εντυπωσιάζουν.

Οι συνομιλίες με τους θεσμούς για τον προϋπολογισμό του 2020 βρίσκονται επίσης σε εξέλιξη αλλά θα ποντάραμε στην ευόδωσή τους γιατί δεν συμφέρει καμία πλευρά να μη συμβεί κάτι τέτοιο. Ερώτημα παραμένει η ενδεχόμενη τόνωση της οικονομικής  δραστηριότητας μέσω της δημοσιονομικής χαλάρωσης. 

Ισως το πιο σοβαρό από όλα τα θέματα που συνδέονται με την ανάπτυξη της χώρας, δηλ. η σημαντική ενίσχυση της πιστωτικής επέκτασης μέσω του τραπεζικού συστήματος, δεν μοιάζει να συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες το 2020.

Ακόμη, η περίφημη ψηφιοποίηση του κράτους μοιάζει να είναι ανοικτό στοίχημα, χωρίς σίγουρη έκβαση.

Αν κανείς προσθέσει τα ανωτέρω, θα πρέπει να συμπεράνει αφενός ότι το χρονικό περιθώριο που στελέχη της αγοράς και άλλοι θεωρούν ιδανικό για να ξεδιπλώσει την ατζέντα της δεν φτάνει και αφετέρου, ότι δεν είναι τόσο φιλόδοξη.

Επομένως, η εφαρμογή της μεταρρυθμιστικής ατζέντας της κυβέρνησης καθυστερεί, κινδυνεύοντας να πέσει πάνω σε διεθνή καταιγίδα και να ανατραπεί.

Μερικοί ίσως ρωτήσουν: Γιατί περιμένεις η κυβέρνηση  να κάνει σε λίγους μήνες, όσο δεν έκαναν οι προκάτοχοί της επί χρόνια;

Η απάντηση είναι πως δεν περιμένουμε τίποτα. Απλά, ο βαθμός δυσκολίας αυξάνεται όσο περνάει ο καιρός και ο διεθνής περίγυρος γίνεται πιο βαρύς. Αρα κι ο κίνδυνος  να μην τα καταφέρει.