Να διαλέξουμε το δηλητήριό μας

Πώς αλλάζουν οι καιροί!

Τον περασμένο Μάρτιο, ο Γάλλος κεντρικός τραπεζίτης Francois Villeroy de Galhau προειδοποιούσε ότι τα αρνητικά επιτόκια ίσως υπονομεύουν τα μέτρα τόνωσης της οικονομικής δραστηριότητας, επειδή πληγώνουν την κερδοφορία των τραπεζών.

Στελέχη της Fed επιχειρηματολογούσαν επίσης πως η πολιτική των αρνητικών επιτοκίων θα πλήγωνε το αμερικανικό χρηματοοικονομικό σύστημα.

Ακόμη, Ιάπωνες τραπεζίτες καλούσαν όσους λαμβάνουν τις αποφάσεις στη χώρα τους να προσέξουν για τυχόν παρενέργειες.

Όμως, ανησυχίες εξέφραζαν επίσης αξιωματούχοι από χώρες που κατατάσσονται στις αναδυόμενες. Γι’ αυτές ο μεγάλος κίνδυνος ήταν και είναι πως η ανωτέρω πολιτική θα μπορούσε να τροφοδοτήσει αποσταθεροποιητικές φούσκες στις αγορές ακινήτων και κινητών αξιών.

Ο Γάλλος κεντρικός τραπεζίτης δεν ήταν ο μοναδικός στην ΟΝΕ που προειδοποιούσε πως η δραστικότητα του βασικού εργαλείου που χρησιμοποιείται στη ζώνη του ευρώ, δηλ. των αρνητικών επιτοκίων παρέμβασης, εξασθενεί όσο περισσότερο παραμένει στη θέση του.

Σε μία εβδομάδα από σήμερα, η ΕΚΤ αναμένεται να ανακοινώσει ένα νέο πακέτο επεκτατικών μέτρων νομισματικής πολιτικής, που ίσως περιλαμβάνει νέες αγορές τίτλων και ακόμη πιο αρνητικά επιτόκια, για να δώσει ώθηση στην οικονομία της ευρωζώνης.

Εικάζεται πως το πακέτο θα περιλαμβάνει μέτρα για να μην πλήττεται η κερδοφορία των τραπεζών στην ευρωζώνη.

Αν όμως κανείς ρίξει μια ματιά στις πραγματικές αποδόσεις (ονομαστική απόδοση μείον πληθωρισμός) των 10ετών κρατικών ομολόγων τα τελευταία 5 χρόνια, θα διαπιστώσει πως ήταν αρνητικές στη Γερμανία, στην Ιαπωνία και άλλες χώρες.

Οι αρνητικές πραγματικές αποδόσεις αποδείχθηκε πως δεν ήταν πανάκεια για τον ρυθμό ανάπτυξης των οικονομιών τους παρά τις θεωρίες περί του αντιθέτου.

Μάλιστα, το χρονικό διάστημα των φτωχών επιδόσεων του ΑΕΠ επιμηκύνθηκε σ’ αυτή την περίπτωση.

Φυσικά, η ανάπτυξη είναι συνισταμένη πολλών παραγόντων. Παρ’ όλα αυτά, το αρνητικό κόστος δανεισμού δεν βοήθησε όσο αναμενόταν.

Για ανθρώπους της αγοράς όπως ο Lacy Hunt, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της HSBC, του Fed στο Ντάλας και νυν της Hoisington Investment Management Company, αυτό δεν εκπλήσσει.

Για τον Hunt και τους ομοϊδεάτες του, η εξήγηση βρίσκεται στη συσσώρευση χρέους που δεν έχει κατευθυνθεί σε παραγωγικούς σκοπούς, ώστε να παράξει χρηματικές ροές για τη μελλοντική αποπληρωμή του.

Κάθε ευρώ ή δολάριο σε νέο χρέος δημιουργεί λιγότερο ΑΕΠ σε σχέση με το παρελθόν.

Σύμφωνα μ’ αυτούς, η συσσώρευση δημόσιου χρέους επιδεινώνει την επιχειρηματική ψυχολογία και οδηγεί σε χαμηλότερο ρυθμό ανάπτυξης, με αποτέλεσμα την υποχώρηση των επιτοκίων.

Όμως, οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες συνεχίζουν να νομίζουν ότι τα ακόμη χαμηλότερα επιτόκια είναι η λύση στον αδύναμο ρυθμό ανάπτυξης.

Γι’ αυτό μειώνουν κι άλλο τα επιτόκια παρέμβασης.

Ομως, αυτή η πολιτική των κεντρικών τραπεζών δεν θα έχει αποτέλεσμα ακόμη μια φορά, ιδίως στην ευρωζώνη, καθώς τα αρνητικά επιτόκια είναι συμπτώματα της υποβόσκουσας ασθένειας, ισχυρίζεται ο Hunt.

Ηδη αρκετοί κάνουν έρευνα για να αποδείξουν πόση ζημιά κάνουν τα πολύ χαμηλά και τα αρνητικά επιτόκια.

Η εναλλακτική -ceteris paribus- είναι να αφήσουν οι κεντρικές τράπεζες τα επιτόκια παρέμβασης εδώ που είναι και να μην κάνουν τίποτε ή να τα αυξήσουν.

Αν όμως ούτε οι κυβερνήσεις, π.χ. στη Γερμανία, ασκήσουν επεκτατική δημοσιονομική πολιτική, ούτε ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας, ΕΕ δεν τελειώσει, η οικονομία της ευρωζώνης και άλλων χωρών ίσως εμφανίσουν επιδείνωση πιο γρήγορα.

Ταιριάζει λοιπόν η φράση «Διαλέξτε το δηλητήριό σας», κατά κάποιο τρόπο.

Dr. Money