To πρόβλημα που όλοι παραβλέπουν

Αν η Ελλάδα είχε εθνικό νόμισμα τη δραχμή, θα είχε βιώσει μια σοβαρή  συναλλαγματική κρίση πολύ πριν από το 2010, που μπήκε στα μνημόνια, με δεδομένο το μεγάλο έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών που είχε.

Αν δεν τη βίωσε νωρίτερα, οφείλεται στο γεγονός ότι είχε νόμισμα το ευρώ και μπορούσε να εμφανίζει μεγάλα ελλείμματα στο εξωτερικό ισοζύγιο, ύψους 10%-15% του ΑΕΠ επί σειρά ετών, χωρίς να του δίνει μεγάλη σημασία κανείς.

Κι αυτό γιατί το έλλειμμα ήταν στο εθνικό νόμισμα, οπότε θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί πιο εύκολα.

Όμως, αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν συνέπειες.

Οσο μάλιστα το πρόβλημα αγνοείται, ηθελημένα ή μη δεν έχει σημασία, το έλλειμμα συνήθως διογκώνεται ή παραμένει σε υψηλά επίπεδα, με αποτέλεσμα το πρόβλημα να εμφανισθεί δριμύτερο όταν έλθει η ώρα.

Στην προκειμένη περίπτωση, η διόγκωση του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών συνοδευόταν από το ξεχείλωμα του ελλείμματος του κρατικού προϋπολογισμού και τη συνακόλουθη αύξηση του δημόσιου χρέους, καθότι υπάρχει συσχέτιση.

Συσχέτιση υπάρχει επίσης με τον ρυθμό ανάπτυξης καθώς αυξάνονται οι εισαγωγές καταναλωτικών και κεφαλαιουχικών αγαθών.

Κάποιος ίσως αναρωτηθεί γιατί τα λέμε όλα αυτά.

Η απάντηση είναι απλή.

Παρά τη σφιχτή δημοσιονομική πολιτική και τον σχετικά ήπιο ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών διευρύνθηκε σημαντικά μεταξύ 2018 και 2017.

Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών πλησίασε το 3% του ΑΕΠ το 2018 έναντι 1,8% το 2017, με τον προϋπολογισμό της γενικής κυβέρνησης να εμφανίζει μεγαλύτερο πλεόνασμα, ίσο με 1,1% του ΑΕΠ και τον ρυθμό ανάπτυξης να διαμορφώνεται  στο 1,9% περίπου.

Με την πιο επεκτατική δημοσιονομική πολιτική που εφαρμόζει η κυβέρνηση ενόψει εκλογών και την αντιπολίτευση να συγκατανεύει -θέλοντας και μη-, είναι λογικό να περιμένει κάποιος πως τα εξής τινά θα συμβούν.

Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών θα διευρυνθεί κι άλλο φέτος. Τα στοιχεία των δύο πρώτων μηνών δείχνουν προς αυτή την κατεύθυνση καθώς το έλλειμμα διαμορφώθηκε σε 2,17 δισ. ευρώ το διάστημα Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου από 2,09 δισ. το ίδιο διάστημα πέρυσι.

Επιπλέον, το πλεόνασμα του κρατικού προϋπολογισμού είναι πιθανόν να μειωθεί δραστικά ή να μετατραπεί σε έλλειμμα ενώ ο ρυθμός ανάπτυξης θα στηριχθεί το 2ο και το 3ο τρίμηνο.

Αναμφίβολα, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών δεν βρίσκεται ακόμη σε τέτοια επίπεδα που να προκαλεί πονοκέφαλο.

Ούτε όμως σε επίπεδα που να μπορεί να αγνοηθεί.  

Με το αποκαλούμενο παραγωγικό κενό να είναι μεγάλο στην Ελλάδα, το έλλειμμα δείχνει να αυξάνεται όσο η οικονομία παίρνει πάνω της.

Αυτό είναι κάτι που θα έπρεπε να προβληματίσει και να κινητοποιήσει τους αρμοδίους.

Κι αυτό γιατί δείχνει πως η βελτίωση του εξωτερικού ισοζυγίου βασίσθηκε περισσότερο στη συμπίεση της κατανάλωσης και των επενδύσεων και πολύ λιγότερο στη βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της οικονομίας.

Την επόμενη φορά που το έλλειμμα θα πλησιάσει το 5% του ΑΕΠ, πολλοί στις αγορές θα το φέρουν στη μνήμη τους.

Δεν είναι λοιπόν μόνο το δημοσιονομικό ισοζύγιο για το οποίο θα πρέπει να επαγρυπνούμε αλλά και το εξωτερικό ισοζύγιο.