Ο διάβολος κρύβεται συχνά στις λεπτομέρειες

Η Πορτογαλία χρησιμοποιείται συχνά ως παράδειγμα από την κυβέρνηση, για να δικαιολογήσει την αύξηση του κατώτατου μισθού από την Ελλάδα, που έχει πρώτα απ’ όλα πολιτικό συμβολισμό καθότι βρισκόμαστε σε προεκλογική περίοδο.

Τα στοιχεία δείχνουν πως ο κατώτατος μέσος μηνιαίος μισθός στην Ελλάδα είναι 683,76 ευρώ (586 ευρώ σε 14 μήνες) έναντι 700 ευρώ στην Πορτογαλία από την 1η Ιανουαρίου του 2019, δηλαδή είναι λίγο χαμηλότερος.

Η κυβέρνηση της τελευταίας γνωστοποίησε τον περασμένο Δεκέμβριο πως θα ανέλθει στα 700 ευρώ από 676,67 ευρώ πέρυσι, γιατί οι εκπρόσωποι των εργοδοτών και των εργαζομένων δεν θα μπορούσαν να συμφωνήσουν στον κατώτατο μισθό.

O κατώτατος μισθός στη χώρα της Ιβηρικής ήταν 565,83 ευρώ, όταν βγήκε από το πρόγραμμα προσαρμογής το 2014.

Όμως, ο ελληνικός κατώτατος μισθός (στον ιδιωτικό τομέα) αντιστοιχεί στο 45% περίπου του κατά κεφαλήν εισοδήματος της χώρας έναντι 33,4% στη Πορτογαλία.

Με άλλα λόγια, ο ελληνικός κατώτατος μισθός είναι υψηλότερος με αυτό το κριτήριο.

Εκ πρώτης όψεως, φαίνεται πως υπάρχει θετική συσχέτιση μεταξύ της αύξησης του κατώτατου μισθού και της μείωσης της ανεργίας στην Πορτογαλία.

Όμως, υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες που συνέβαλαν στη συρρίκνωση της ανεργίας, π.χ. άμεσες ξένες επενδύσεις.

Για να διαπιστωθεί αν πραγματικά η αύξηση του κατώτατου μισθού εξηγεί και σε τι βαθμό τη μείωση της ανεργίας χρειάζεται  οικονομετρική μελέτη, που θα «ουδετεροποιεί» τους άλλου πιθανούς παράγοντες.

Επιπλέον, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η δομή της οικονομίας κάθε χώρας και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της.

Μελέτη του 2018 από τους Kevin Rinz, John Voorheis στο Εθνικό Γραφείο Οικονομικών Μελετών (NBER) των ΗΠΑ, συμπέρανε πως η αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 30% και πλέον θα είχε θετική επίπτωση στα εισοδήματα, χωρίς μείωση της απασχόλησης.

Όμως, η ανεργία στις ΗΠΑ υπολείπεται του 4% και οι πραγματικοί (προσαρμοσμένοι για τον πληθωρισμό) ωριαίοι μισθοί των ανειδίκευτων εργατών είναι σχεδόν σταθεροί από το 1979.

Θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι η ανεργία στην Ελλάδα είναι 3πλάσια σε σύγκριση με την πορτογαλική όπως και η κατάργηση του υποκατώτατου μισθού.

Σημειώνεται ότι το ποσοστό της ανεργίας είναι κοντά στο 6,8% στην Πορτογαλία από 14,6% τον Απρίλιο του 2014, δηλαδή ένα μήνα μετά την έξοδο από το μνημόνιο, έναντι 19% περίπου σήμερα στην Ελλάδα.

Είναι προφανές πως όσοι εργαζόμενοι διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας τους και δουν να ανεβαίνει ο κατώτατος μισθός θα βγουν κερδισμένοι.

Από την άλλη πλευρά, είναι πιθανό, κάποιοι άλλοι είτε να χάσουν τις δουλειές τους, είτε να δουν τις ώρες εργασίας τους να μειώνονται, οπότε θα ανήκουν στους χαμένους.

Σε περιόδους μεγάλων κρίσεων, οι καλά αμειβόμενοι εργαζόμενοι μειώνονται, οι αποκαλούμενοι insiders, και οι άνεργοι και υποαπασχολούμενοι αυξάνονται, οι αποκαλούμενοι outsiders.

Οσο μικρότερος είναι ο αριθμός των insiders, τόσο μεγαλύτερο είναι το κίνητρο να διεκδικήσουν υψηλότερους μισθούς όταν η οικονομία ανακάμψει και πάει καλύτερα.

Η εναλλακτική θα ήταν να επιδιώξουν την αύξηση της απασχόλησης των outsiders με χαμηλότερους μισθούς αλλά δεν το κάνουν. Οι επιπτώσεις είναι δυσμενείς και μακροχρόνιες σε κάποιες περιπτώσεις.

Από πλευράς πολιτικών εντυπώσεων θα είναι πάντως καλές.

Όμως, ποιες θα είναι οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις από την κατάργηση του υποκατώτατου μισθού και την αύξηση του κατώτατου μισθού δεν το γνωρίζουμε.

Πολλοί ακαδημαϊκοί δάσκαλοι πληρώνονται στη χώρα μας και θα έπρεπε να κάνουν αξιόπιστη έρευνα με δημοσιεύσεις σε ξένα επιστημονικά περιοδικά, που θα απαντάνε σε τέτοια ερωτήματα.

Η δημοσιοποίηση των συμπερασμάτων τους θα μας έκανε όλους σοφότερους και δεν θα γινόταν η συζήτηση για ένα τέτοιο θέμα αποκλειστικά με πολιτικούς όρους.