O δανεισμός κάνει κύκλους

Ας ξεκινήσουμε με κάτι βασικό, γιατί συχνά το ξεχνάμε, αν και δεν θα έπρεπε.

Όταν κάποιος, είτε άτομο είτε χώρα, αγοράζει κάτι παίρνοντας δάνειο γιατί δεν έχει τα λεφτά, σημαίνει πως ξοδεύει περισσότερα απ’ όσα βγάζει.

Σ’ αυτή την περίπτωση, δεν δανείζεται απλά το ποσό από την τράπεζα, τις αγορές ή κάποιον άλλο.

Το νοικοκυριό ή η χώρα δανείζεται το ποσό πάνω απ’ όλα από τον ίδιο τον εαυτό του μελλοντικά.

Κι αυτό γιατί θα έλθει κάποια στιγμή, που θα πρέπει να αποπληρώσει το δάνειο και γι’ αυτό θα πρέπει να δαπανά λιγότερα απ’ αυτά που βγάζει στο μέλλον.

Το μοτίβο λοιπόν δανεισμού, μετά μεγαλύτερων δαπανών από εκείνες που μπορούμε και μελλοντικά μικρότερων εξόδων από αυτά που βγάζουμε, μοιάζει με κύκλο.

Μερικοί το χρησιμοποιούν ως παράδειγμα για να δείξουν πως το χρέος δημιουργεί τους δικούς του κύκλους.

Εχει λοιπόν σημασία το σημείο του κύκλου στο οποίο βρίσκεται ένα νοικοκυριό ή μια χώρα.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, το σημείο του κύκλου είναι γνωστό.

Το δείχνουν το σφίξιμο στο ζωνάρι και η παραγωγή υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων για να πληρώνονται οι τόκοι του δημόσιου χρέους που συσσωρεύτηκε επί μακρόν παρά το «κούρεμα» του 2012.

Οι μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις της χώρας είναι επίσης γνωστές όπως και οι ελαφρύνσεις, π.χ. χαμηλό επιτόκιο δανεισμού, μεγάλη περίοδος χάριτος και επιμηκύνσεις στα δάνεια του EFSF.

Πρωτογενές πλεόνασμα ίσο με 3,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2022 και 2,2% κατά μέσο όρο από εκεί και πέρα μέχρι το 2060, χωρίς να αποκλείονται νέες παρεμβάσεις από το 2032, αν χρειασθεί σύμφωνα με το Eurogroup του Ιουνίου του 2018.

Όμως, άλλες χώρες βρίσκονται σε άλλο σημείο του κύκλου που δημιουργεί το χρέος.

Η Ιταλία είναι μια τέτοια περίπτωση, αλλά είναι δύσκολο να εκτιμήσει κανείς πόσο κοντά βρίσκεται στο τέλος του παιχνιδιού, με την ΕΚΤ να έχει κάθε λόγο να στηρίξει την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ζώνης του ευρώ.

Οι νέες αγορές τίτλων από την ΕΚΤ σταμάτησαν, αλλά η επανεπένδυση των χρημάτων από τα ομόλογα που λήγουν θα συνεχισθεί, ενώ η ΕΚΤ δείχνει πρόθυμη να προσφέρει χαμηλότοκα δάνεια σε τράπεζες που θα μπορούσαν εν μέρει να κατευθυνθούν στην αγορά κρατικών ομολόγων.

Όμως, το μεγάλο ερώτημα είναι η χώρα από την οποία ξεκίνησε η κρίση του 2008, δηλαδή οι ΗΠΑ.

Εκεί όπου η μεν κυβέρνηση Τραμπ αυξάνει τον δανεισμό για να καλύψει το μεγαλύτερο έλλειμμα του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού ενώ η Fed ανεβάζει τα επιτόκια και ξεφορτώνεται ομόλογα που έχει στα βιβλία της.

Μερικοί ισχυρίζονται πως είμαστε κοντά στο τέλος του παιχνιδιού, αλλά το αποτέλεσμα δεν είναι ακόμη ορατό κι αυτό κρατά ζωντανό το ενδιαφέρον, ώστε πολλοί παίκτες να παραμένουν στο παιχνίδι.          

Το σημείο του κύκλου στο οποίο βρίσκονται οι ΗΠΑ είναι καθοριστικό, γιατί θα έχει συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία.