Το παίγνιο του πετρελαίου

To έλλειμμα του ισοζυγίου αγαθών της χώρας διευρύνθηκε κατά 1,8 δισ. ευρώ το 9μηνο του 2018 σε σύγκριση με το αντίστοιχο του 2017 κι αυτό οφείλεται κυρίως στην αύξηση των καθαρών πληρωμών για εισαγωγές καυσίμων.

Η αύξηση των διεθνών τιμών του πετρελαίου έχει παίξει σημαντικό ρόλο αφού επηρεάζει το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών και τον ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.

Γι’ αυτό η συνεχιζόμενη αδυναμία του μαύρου χρυσού δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη.

Ιδίως όταν η αγορά των δικαιωμάτων προαίρεσης (options) στο πετρέλαιο στέλνει αποθαρρυντικά σήματα για τους ταύρους εδώ και καιρό καθώς τα δικαιώματα πώλησης (put options) είναι ακριβότερα από τα δικαιώματα προαίρεσης αγοράς (call options) στο αμερικανικό αργό (WTI).

Σ’ αυτό το παίγνιο υπάρχουν τρεις μεγάλες πετρελαιοπαραγωγές χώρες/περιοχές που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη διεθνή τιμή του μαύρου χρυσού, αυξομειώνοντας την παραγωγή τους.

Η Σαουδική Αραβία, η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες με τον Καναδά, που αποκαλούνται Βόρειος Αμερική.

Από τους τρεις ανωτέρω παίκτες, ο παραγωγός που κάνει τη διαφορά αυτή την περίοδο είναι η Βόρειος Αμερική.

Είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς γιατί, όταν διαπιστώσει πως η παραγωγή πετρελαίου στις ΗΠΑ και στον Καναδά έχει σχεδόν διπλασιασθεί από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας.

Η αγορά πετρελαίου αγνόησε αυτή την πραγματικότητα, κοινώς την αύξηση της παραγωγής κατά 5,6 εκατ. βαρέλια την ημέρα στα 22 εκατ.,  από τον Απρίλιο του 2011 που ξεκίνησε η Αραβική Ανοιξη μέχρι το φθινόπωρο του 2014.

Αντίθετα, επικεντρώθηκε στο ενδεχόμενο, οι διαδηλώσεις και γενικότερα η βία που εκδηλώθηκε σε χώρες όπως η Λιβύη, η Αίγυπτος και η Τυνησία να επεκταθεί σε άλλες πετρελαιοπαραγωγές χώρες όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Ιράν κ.τ.λ.

Μ’ αυτά και μ’ αυτά,  η τιμή ξεπέρασε τα 110 δολάρια το βαρέλι το καλοκαίρι του 2014, για να προσγειωθεί κοντά στα 80 δολάρια τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς.

Αντιμέτωπες με μια απότομη μείωση της τιμής, μερικές χώρες του ΟΠΕΚ ζήτησαν από τη Σαουδική Αραβία να μειώσει την παραγωγή της, για να συγκρατήσει τη γρήγορη διολίσθηση.

Όμως, οι Σαουδάραβες πειραματίσθηκαν, αφήνοντας την τιμή να υποχωρήσει περαιτέρω, για να διατηρήσουν το μερίδιο αγοράς τους καθώς η παραγωγή από τις ΗΠΑ και τον Καναδά αυξανόταν συνεχώς.

Αρκετοί παραγωγοί σχιστολιθικού πετρελαίου χρεοκόπησαν αλλά οι υπόλοιποι κατάφεραν να μειώσουν το οριακό κόστος στα 40 δολάρια, όπως εκτιμάται, από 50-60 δολάρια προηγουμένως.

Το αποτέλεσμα ήταν να μειωθεί η ημερήσια παραγωγή τους κατά 800 χιλ. βαρέλια στα 8,4 εκατ. αλλά δεν εγκατέλειψαν όπως περίμεναν οι Σαουδάραβες.

Όταν λοιπόν η τιμή ανέκαμψε πάνω από τα 40 δολάρια το βαρέλι, η αμερικανική παραγωγή άρχισε πάλι να αυξάνει. Οι Αμερικανοί παραγωγοί αποδείχθηκαν πολύ σκληροί για να πεθάνουν.

Η συμφωνία του ΟΠΕΚ με τη Ρωσία για περιορισμό της παραγωγής από τις αρχές του 2016 απέδωσε καρπούς καθώς έδωσε περαιτέρω ώθηση στις τιμές αλλά και κίνητρο στους παραγωγούς των ΗΠΑ και του Καναδά να αυξήσουν την παραγωγή τους.

Η απόφαση του προέδρου Τραμπ να εγκαταλείψει τη συμφωνία για τα πυρηνικά με το Ιράν και να επιβάλει εμπάργκο στις εξαγωγές πετρελαίου διαίρεσε τις χώρες του Κόλπου.

Όμως, η Σαουδική Αραβία, που είναι παραγωγός-κλειδί, τάχθηκε υπέρ του εμπάργκο καθώς μάχεται με το Ιράν για περιφερειακή επιρροή.

Είναι ειρωνικό ότι η τιμή του μαύρου χρυσού έφτασε στο ανώτερο σημείο την επομένη της δολοφονίας του Σαουδάραβα δημοσιογράφου Κασόγκι στην Κωνσταντινούπολη.

Ο χειρισμός  της δολοφονίας από την Τουρκία, με τις συνεχείς διαρροές επί εβδομάδες, έφερε σε δύσκολη θέση τη Σαουδική Αραβία, που θα μπορούσε να είναι αντίβαρο στην αναμενόμενη μείωση της παραγωγής του Ιράν.

Η Σαουδική Αραβία, που διεξάγει πόλεμο στην Υεμένη, έχει θέμα με το Κατάρ και έχει βάλει στον πάγο την εισαγωγή της Aramco στο χρηματιστήριο, βρέθηκε παγιδευμένη ακόμη περισσότερο.  

Με άλλα λόγια, τα περιθώρια αντίδρασης του Ριάντ στις εξελίξεις στην αγορά πετρελαίου έγιναν ακόμη πιο περίπλοκα.

Η Ρωσία είναι ο άλλος μεγάλος πετρελαιοπαραγωγός που θα μπορούσε να επηρεάσει τις διεθνείς τιμές, καθότι έχει μεγάλα αποθέματα. Όμως, το 2015 έδειξε πως επιθυμεί να το κάνει σε συνεργασία με τον ΟΠΕΚ.

Την τελευταία φορά που η Ρωσία κινήθηκε αυτόνομα και επηρέασε τις διεθνείς τιμές ήταν τη δεκαετία του 1990 με την κατάρρευση της παραγωγής πετρελαίου, στον απόηχο της διαλυόμενης Σοβιετικής  Ενωσης.

Θα μπορούσε Ρωσία και ΟΠΕΚ, δηλ. η Σαουδική Αραβία, να συμφωνήσουν ξανά σε μείωση της παραγωγής, με τον πρόεδρο Τραμπ να ασκεί πιέσεις στο Ριάντ να μη δώσει ώθηση στις τιμές;

Δεν είναι εύκολο αλλά όλα γίνονται.  

Τι απομένει από τους μεγάλους παραγωγούς-κλειδιά;  

Η Βόρειος Αμερική, που αυξάνει συνεχώς την παραγωγή της, ανεβάζοντάς την στα 11,7 εκατ. βαρέλια ημερησίως τον φετινό Νοέμβριο, σιγοντάροντας την αδυναμία των τιμών.       

Ομως, αυτό δεν σημαίνει πως δεν είναι ευάλωτη, αν οι τιμές πέσουν και διατηρηθούν κάτω από τα 50 δολάρια το βαρέλι.

Εκτιμάται πως θα χρειασθούν κάπου 6 μήνες χαμηλών τιμών για να ανταποκριθούν, μειώνοντας την παραγωγή τους.

Επομένως, από τις 3 μεγάλες πετρελαιοπαραγωγές χώρες, μόνο η Βόρειος Αμερική έχει μεγαλύτερα περιθώρια κινήσεων και αυξάνει την παραγωγή της.

Οσον αφορά τις μεγάλες καταναλώτριες χώρες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις τιμές, όπως  η Κίνα και η Ινδία, η ζήτηση πετρελαίου από την Κίνα δείχνει ευάλωτη.

Από την άλλη πλευρά, ο χειμώνας στο Βόρειο Ημισφαίριο προσφέρει μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για προσωρινή αύξηση της ζήτησης για πετρέλαιο.

Ισως λοιπόν η αγορά παραγώγων (options) να έχει δίκιο όταν βλέπει μεγαλύτερους κινδύνους για κάθοδο παρά για άνοδο της τιμής του πετρελαίου.