Tο μεγάλο πρόβλημα της ΕΕ

Οι κεντρόφυγες δυνάμεις στην Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) απειλούν το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.

Οι αντιδράσεις των Σαλβίνι, Κόντε, Ντι Μάιο και άλλων στην Ιταλία, με αφορμή την απόρριψη του προϋπολογισμού του 2019 από την Κομισιόν, είναι επίσης μια έκφανση της δυσαρέσκειας που υπάρχει σε επίπεδο πολιτών και όχι μόνο της συγκεκριμένης ηγεσίας.

Είτε πρόκειται για δεξιό λαϊκισμό, είτε για αριστερό, είτε για κεντρώο (Τσεχία), η ουσία είναι πως αυτές οι δυνάμεις βρίσκονται στην εξουσία σε αρκετές χώρες της ΕΕ, εκφράζοντας τη δυσαρέσκεια των πολιτών τους για το κατεστημένο σε επίπεδο χώρας και ΕΕ.

Αρκετοί θεωρούν ότι ο λαϊκισμός είναι η απάντηση των «θυμάτων» της παγκοσμιοποίησης.

Όμως, οι καλές οικονομικές επιδόσεις χωρών όπως η Πολωνία, η Τσεχία, ή η αντίδραση πλούσιων περιοχών όπως η Καταλονία στην Ισπανία, δείχνουν ότι δεν είναι μόνο αυτό.

Ούτε οι εισροές μεταναστών και προσφύγων στις χώρες της ΕΕ είναι πλέον τόσο μεγάλες, όσες στο παρελθόν.

Επιπλέον, αρκετές από τις χώρες που επικρίνουν τη μεταναστευτική πολιτική δέχονται λίγους μετανάστες-πρόσφυγες.

Οι ανωτέρω δύο λόγοι συνεισφέρουν στην τροφοδότηση της δυσαρέσκειας εναντίον της  ηγεσίας και της δομής διακυβέρνησης της ΕΕ σε διάφορες χώρες, αλλά δεν είναι μόνο αυτές.  

Επί δεκαετίες, το ευρωπαϊκό εγχείρημα βασίσθηκε στη συνεργασία της Γερμανίας με τη Γαλλία.

Η συνεργασία βρήκε έκφραση στα πρόσωπα του Σαρλς ντε Γκολ και του δυτικογερμανού καγκελάριου Κόνραντ Αντενάουερ στα μεταπολεμικά χρόνια και αργότερα, στη δεκαετία του 1990, μεταξύ  του Φρανσουά Μιτεράν με τον Χέλμουτ Κολ.

Αν η Γερμανία και η Γαλλία συμφωνούσαν μεταξύ τους σε κάτι, οι υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. θα ακολουθούσαν.

Η χρηματοοικονομική κρίση στην ευρωζώνη, που ξεκίνησε από την Ελλάδα στα τέλη του 2009, ανέτρεψε αυτή την κατάσταση.

Η Γερμανία εμφανίσθηκε να αναλαμβάνει τα ηνία, βάζοντας στο περιθώριο τη Γαλλία, που έτυχε να έχει έναν αδύναμο πρόεδρο, τον Φρανσουά Ολάντ, και μια ισχυρή καγκελάριο.

Η κα Μέρκελ επικρίθηκε από πολλούς στην ΕΕ για την προσήλωσή της στην πολιτική της λιτότητας, που σημάδεψε την κρίση στην ευρωζώνη τα πρώτα χρόνια.

Όμως, η καγκελάριος κέρδισε τον έπαινο των επικριτών της για τον χειρισμό της μεταναστευτικής κρίσης αργότερα, με κόστος τις επικρίσεις από λαϊκιστές και άλλους εθνικιστές στη Γερμανία, την Αυστρία, την Ιταλία και αλλού.

Η εκλογή του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν στη Γαλλία έδειξε πως η ισότιμη συνεργασία της Γερμανίας με τη χώρα του θα μπορούσε να αποκατασταθεί  προς την κατεύθυνση της μεταρρύθμισης της ΕΕ.

Όμως, τα βήματα που έχουν γίνει είναι διστακτικά και δεν δίνεται η εντύπωση πως οι απόψεις των άλλων χωρών της ΕΕ λαμβάνονται σοβαρά υπόψη. Γεγονός που καθίσταται πιο δύσκολο από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κα Μέρκελ στη χώρα της.

Για να καταπολεμηθούν οι φυγόκεντρες δυνάμεις στην Ε.Ε., η Γερμανία και η Γαλλία θα πρέπει ίσως να αποδεχθούν ότι στη λήψη των αποφάσεων θα πρέπει να συμμετέχουν και οι υπόλοιπες χώρες.

Με άλλα λόγια, θα πρέπει να έχουν όλες μια θέση στο τραπέζι.

Όμως, δεν είναι εύκολο να γίνει γιατί οι δύο χώρες που ηγήθηκαν της Ε.Ε. μεταπολεμικά θα πρέπει να θέσουν τις εθνικές τους προτεραιότητες σε δεύτερη μοίρα για να αναπτυχθεί το οικοδόμημα.

Αν όχι, οι κραδασμοί θα είναι μεγάλοι όπως δείχνει η Ιταλία, η Πολωνία και άλλες.