Η άλλη όψη του δόγματος Τραμπ

«Εάν η απομόνωση δεν ήταν λύση πριν από 100 χρόνια, πώς γίνεται να είναι σήμερα, σε έναν κόσμο τόσο αλληλένδετο;» τόνισε χθες η καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ, στο φόρουμ για την ειρήνη στο Παρίσι.

Η κα Μέρκελ μιλούσε γενικά με αφορμή τα 100 χρόνια από το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά έδωσε την εντύπωση ότι αναφερόταν στις ΗΠΑ και στον απόντα πρόεδρο Τραμπ.

Με όλο τον σεβασμό και την ταπεινότητα προς την καγκελάριο και όλους όσοι ασπάζονται αυτή την άποψη, αλλά φρονούμε ότι κάνουν λάθος.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεχίζουν να είναι ενεργά αναμεμειγμένες στις παγκόσμιες υποθέσεις.

Εκείνοι που μιλούν για απομονωτισμό, επικαλούμενοι, εκτός των άλλων, το σύνθημα «Η Αμερική πρώτα», δίνουν βάρος στην αμερικανική ρητορική και όχι στις αμερικανικές πράξεις.

Ειδικότερα στην Ευρώπη, οι ΗΠΑ έχουν στρατεύματα, αεροπλάνα και άλλες εγκαταστάσεις στην Πολωνία και τη Ρουμανία. Η Ρωσία, που είναι ο μεγάλος στρατιωτικός αντίπαλος, έχει περιορισθεί στο νότιο τμήμα της Ουκρανίας και οι πιθανότητες μιας επίθεσης στο άλλο τμήμα κρίνονται λίγες.

Αν όμως  αποφασίσει να επιτεθεί στο βόρειο τμήμα της Ουκρανίας, γνωρίζει ότι θα βρεθεί αντιμέτωπη με αμερικανικές δυνάμεις που μπορούν να αναπτυχθούν γρήγορα εκεί. Οι τελευταίες δεν θα είναι ασφαλώς ικανές να σταματήσουν μια προέλαση των ρωσικών δυνάμεων.

Όμως, η Μόσχα γνωρίζει τις συνέπειες μιας τέτοιας κίνησης. Οι ΗΠΑ είχαν ένα σύνταγμα πεζικού στο Δυτικό Βερολίνο κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, που δεν θα μπορούσε να συγκρατήσει τα σοβιετικά στρατεύματα. Όμως, μια επίθεση των σοβιετικών θα προκαλούσε την άμεση απάντηση των αμερικανικών δυνάμεων.

Επομένως, οι ΗΠΑ δεν έχουν απομονωθεί από την Ευρώπη. Εχουν όμως μικρότερη εμπλοκή με τη Γερμανία και άλλες Δυτικοευρωπαϊκές χώρες, γιατί τα αμερικανικά συμφέροντα δεν απειλούνται εκεί.

Παρ’ όλα αυτά η κυρίαρχη εντύπωση στη Γερμανία, τη Γαλλία κι αλλού είναι πως ο απομονωτισμός είναι η τωρινή πολιτική των ΗΠΑ.

Μερικοί στους αμερικανικούς κύκλους θεωρούν πως αυτό ίσως συμβαίνει γιατί η Γερμανία και η Γαλλία θεωρούν τους εαυτούς τους το κέντρο της Ευρώπης και δεν μπορούν να αντιληφθούν τη διαφορά μεταξύ αμερικανικής ρητορικής και πράξεων.

Μπορεί κάποιος να συμφωνεί ή να διαφωνεί με διάφορες ενέργειες των ΗΠΑ, όμως η εξωτερική πολιτική τους έχει περισσότερο συνέχεια και λιγότερο ανατροπές, γιατί καθορίζεται σε σημαντικό βαθμό από την αναγκαιότητα.

Και για να μην ξεχνάμε.  

Οι ιδρυτές (founding fathers) προειδοποίησαν τη νεαρή αμερικανική δημοκρατία να μην εμπλακεί σε ξένες (ευρωπαϊκές) υποθέσεις. Κι αυτό γιατί γνώριζαν, αφενός, τη διαμάχη των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων για επικράτηση και αφετέρου, τα προβλήματα, π.χ. μεγάλες αποστάσεις κ.τ.λ.

Είναι κάτι που η νέα χώρα τήρησε για 140 χρόνια και εξηγεί τις ψυχρές σχέσεις της Ουάσινγκτον με την Ευρώπη αυτή την περίοδο, με μικρές εξαιρέσεις.  

Οι ΗΠΑ μπήκαν σε πόλεμο με την Ισπανία το 1898 και της πήραν όλες τις αποικίες, συμπεριλαμβανομένων των Φιλιππίνων. Ο Μεγάλος Λευκός Στόλος του Θίοντορ Ρούζβελτ θα ανάγκαζε την Ιαπωνία να ανοιχτεί στον υπόλοιπο κόσμο, δείχνοντας πως οι ΗΠΑ ήταν μεγάλη δύναμη.

Η εμπλοκή των ΗΠΑ στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο έφερε την ήττα της αυτοκρατορικής Γερμανίας αλλά δεν ήταν το τέλος του απομονωτισμού όπως το περιέγραψε η κα Μέρκελ.

Όπως ακριβώς έκαναν μετά την αμερικανική επανάσταση και τις επόμενες συγκρούσεις, οι Ηνωμένες Πολιτείες παρόπλισαν σε μεγάλο βαθμό τις ένοπλες δυνάμεις τους μετά το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Ο λόγος ήταν γιατί θεωρούσαν μεγάλη και μη αναγκαία τη στρατιωτική δαπάνη, γιατί δεν χρειάζονταν στρατό.

Το τελευταίο άλλαξε μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου καθώς αντιμετώπιζαν τον ανταγωνισμό της Σοβιετικής Ενωσης. Με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, οι ΗΠΑ άρχισαν πάλι να περιορίζουν τον στρατό τους.

Όλα αυτά δείχνουν ότι, αφενός, ο απομονωτισμός ήταν η κυρίαρχη επιλογή των ΗΠΑ μέχρι τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και αφετέρου ότι παραμένουν ενεργά μπλεγμένες στις ευρωπαϊκές υποθέσεις, όταν απειλούνται τα συμφέροντά τους.

Το δόγμα Τραμπ στην εξωτερική πολιτική, όπως το δόγμα άλλων προέδρων, π.χ. Τρούμαν το 1948, προσδιορίζεται από την πραγματικότητα.

Στη δική του περίπτωση, γίνεται χρήση επιθετικών οικονομικών όπλων, π.χ. εμπορικοί δασμοί, και της διπλωματίας, π.χ. Β. Κορέα, όταν οι στρατιωτικές δυνατότητες δεν είναι επιθυμητές ή δεν επαρκούν.  

Και φυσικά, δεν δίνεται σημασία στην άποψη που έχει ο υπόλοιπος κόσμος για τις ενέργειες των ΗΠΑ καθώς έχει αποδειχθεί ιστορικά ότι οι επιπτώσεις δεν διαρκούν.