H πιο μεγάλη φούσκα

Τον περασμένο Σεπτέμβριο, o Michael Hartnett, επικεφαλής επενδυτικής στρατηγικής στην Bank of America Merrill Lynch, προέβλεψε το τέλος της μεγάλης ανοδικής αγοράς για τρεις λόγους.

Την επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης, τα ανοδικά επιτόκια και το πολύ μεγάλο χρέος.

«Το τέλος της υπερβάλλουσας ρευστότητας = το τέλος των υπερβολικών αποδόσεων,» τόνισε, προσθέτοντας ότι το νέο τοπίο θα χαρακτηρίζεται από χαμηλότερες αποδόσεις, με επικέντρωση σε κινητές αξίες που δεν ακολούθησαν στη μεγάλη άνοδο.

Η υπερβάλλουσα ρευστότητα ήταν τα 12 τρισ. δολάρια που οι κεντρικές τράπεζες χορήγησαν στο παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα μέσω διαφόρων προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης και των 700 και πλέον μειώσεων επιτοκίων μετά την κρίση του 2008.

Το παγκόσμιο χρέος του μη χρηματοπιστωτικού τομέα έχει αυξηθεί αρκετά, ξεπερνώντας το 315% του παγκόσμιου ΑΕΠ.    

Από την άλλη πλευρά, οι αισιόδοξοι σημειώνουν πως θα ήταν λάθος να εξετάσεις το ύψος του χρέους χωρίς να λάβεις υπόψη τα περιουσιακά στοιχεία και το εισόδημα των δανεισθέντων.

Το ΔΝΤ δημοσίευσε πρόσφατα μια μελέτη γι’ αυτό το θέμα, επικεντρωνόμενο στο δημόσιο χρέος.

Η άνοδος του συνολικού παγκόσμιου χρέους είναι αναμφισβήτητη.

Και πάλι η εικόνα για το χρέος δεν θα ήταν ολοκληρωμένη, αν δεν λαμβάνονταν υπόψη οι πληρωμές σε τόκους και το πρόγραμμα αποπληρωμής του.

Οι τόκοι συνδέονται με το είδος του επιτοκίου, π.χ. σταθερό ή κυμαινόμενο, που πληρώνουν οι δανεισθέντες και το πρόγραμμα αποπληρωμής του.   

Νοικοκυριά και επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένου του χρηματοοικονομικού κλάδου, στις ανεπτυγμένες αγορές έχουν δανεισθεί μεγαλύτερα ποσά, εκδίδοντας διεθνή ομόλογα κυμαινόμενου επιτοκίου σε σύγκριση με εκείνα του σταθερού επιτοκίου.

Αυτό σημαίνει πως οι δανειζόμενοι είναι πιο ευάλωτοι σε ένα περιβάλλον που τα επιτόκια αυξάνονται.

Όμως, τα ποσοστά διαφέρουν από χώρα σε χώρα.

Παραδείγματος χάρη, τα ομόλογα κυμαινόμενου επιτοκίου αντιστοιχούν στο 18% του συνόλου στον Καναδά έναντι 38% στις ΗΠΑ και στην Ιταλία, σύμφωνα με τον IIF.

Από το σύνολο των διεθνών ομολόγων, το 30% είναι σε δολάρια.

Στις αναδυόμενες οικονομίες, το κυμαινόμενο διεθνές χρέος κυμαίνεται από 1% στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα σε 43% στη Νότιο Αφρική.

Από την άλλη πλευρά, η μέση διάρκεια ωρίμανσης του χρέους είναι συνήθως 6 με 8 χρόνια στις ανεπτυγμένες χώρες και λιγότερο, συνήθως 2 με 5 χρόνια, στις αναδυόμενες.

Με άλλα λόγια, σε γενικές γραμμές, οι ανεπτυγμένες αγορές είναι λιγότερο ευάλωτες με κριτήριο το ρίσκο της αναχρηματοδότησης σε σχέση με τις αναδυόμενες.  

Είναι αλήθεια ότι αρκετά από τα παλιά προβλήματα δεν έχουν επιλυθεί.

Τουναντίον έχουν ενισχυθεί και κάνει μετάσταση, π.χ. το χρέος των αναδυομένων, η δυνητική φούσκα της Κίνας και η Ιταλία μεταξύ άλλων, ενώ άλλα δεν έχουν καν εμφανισθεί.

Η ΕΚΤ και άλλες κεντρικές τράπεζες προσπάθησαν να τα αντιμετωπίσουν, ρίχνοντας πολύ ρευστό στην αγορά.

Ετσι, τροφοδότησαν ένα πολυετές ράλι αφού οι παίκτες γνώριζαν πως μετοχές και ομόλογα είχαν τη στήριξη των κεντρικών τραπεζών.

Η τιμή που ίσως ολόκληρο το σύστημα πληρώσει γι’ αυτή την πολιτική θα είναι ακριβή, καθώς αρκετά προβλήματα δεν έχουν εμφανισθεί.

Όταν η υπερβολή γίνεται συστημική, το παγκόσμιο χρέος έχει φθάσει σε νέα υψηλά επίπεδα και οι παγκόσμιες ανισορροπίες είναι πρωτοφανείς σ’ έναν κόσμο πιο διχασμένο από παλιά, οι οιωνοί δεν είναι καλοί.

Το χειρότερο απ’ όλα είναι πως είναι πιθανό στην επόμενη διεθνή κρίση, οι κεντρικοί τραπεζίτες και οι πολιτικοί να μη συνεργασθούν αλλά να αρχίσουν να κατηγορούν ο ένας τον άλλο.

Όπως λέει ένας Αμερικανός fund manager από τη Ν. Υόρκη:

«Αν δεν μπορούν να φτάσουν σε κάποιο ντιλ για το εμπόριο μετά από τόσους μήνες συνομιλιών, ποιος μπορεί να εγγυηθεί ότι θα ανταποκριθούν σε μια κρίση για την οποία είναι απροετοίμαστοι;».

Τροφή για σκέψη, θα προσθέταμε.