Το τρίγωνο-φωτιά

Σε λιγότερο από 6 εβδομάδες, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα επαναφέρουν τις κυρώσεις εναντίον των εξαγωγών πετρελαίου του Ιράν, κλιμακώνοντας την πίεση μετά την απόσυρσή τους από τη συμφωνία για τα πυρηνικά τον περασμένο Μάιο.

Η συμφωνία είχε υπογραφεί από τον πρόεδρο Ομπάμα το 2015 και έχει τη στήριξη της ΕΕ, της Κίνας και άλλων χωρών.

Όμως, ποτέ δεν είχε τη στήριξη των ρεπουμπλικάνων και του προέδρου Τραμπ.

Ο Τραμπ δεν έχασε την ευκαιρία να υπερασπισθεί χθες από τον ΟΗΕ αυτή την απόφαση και να επιτεθεί στους ηγέτες του Ιράν για τη γεωπολιτική πολιτική τους.

Ο στόχος είναι σαφώς γεωπολιτικός.

Το Ιράν έχει ενισχύσει τη θέση του και επεκτείνει την επιρροή του στην ευρύτερη περιοχή. Αυτό δεν αφήνει καθόλου αδιάφορες τις ΗΠΑ, το Ισραήλ και τη σουνιτική Σαουδική Αραβία. Όμως, οι ΗΠΑ δεν εμφανίζονται να έχουν ξεκάθαρη πολιτική στην περιοχή.

Την ίδια ώρα, η ΕΕ, η οποία θέλει να κρατήσει ζωντανή τη συμφωνία για τα πυρηνικά, αναζητά τρόπο μέσω ενός οχήματος ειδικού σκοπού να συνεχίσει να κάνει μπίζνες με το Ιράν, ξεπερνώντας τις αμερικανικές κυρώσεις.

Οι ΗΠΑ έχουν αποσαφηνίσει ότι όποιος κάνει μπίζνες με το Ιράν δεν θα μπορεί να κάνει μπίζνες με τις ΗΠΑ και ήδη μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες, όπως η γαλλική Total, έχουν κάνει πίσω.   

Αυτό το σκηνικό έχει συμβάλει στην αύξηση της τιμής του πετρελαίου, που βρίσκεται στα 80 δολάρια το βαρέλι, προεξοφλώντας μείωση των εξαγωγών του Ιράν.

Σημειώνεται ότι το 26% των εξαγωγών πετρελαίου της σιιτικής χώρας κατευθύνεται στην Κίνα, το 23% στην Ινδία και το 17% στη Νότια Κορέα.

Το 20% των εξαγωγών πετρελαίου κατευθύνεται στην ΕΕ και το 7% στην Τουρκία.

Κι όλα αυτά εν μέσω ενδείξεων ότι η ιρανική οικονομία δεν τα πάει καλά.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνεται η κριτική στον μετριοπαθή πρόεδρο Χασάν Ρουχάνι τόσο από τον απλό κόσμο, που ενίοτε διαδηλώνει, όσο κι από κάποιους σκληροπυρηνικούς κληρικούς, σύμφωνα με το Tabnak news.

Μάλιστα ένας κληρικός δεν δίστασε να πει ότι δεν μπορούν να κατηγορηθούν μόνο οι αμερικανικές κυρώσεις  για τα χάλια της ιρανικής οικονομίας.

Είναι σαφές ότι οι ΗΠΑ παίζουν το οικονομικό χαρτί για να επιτύχουν τον στόχο τους στο γεωπολιτικό πεδίο.

Η εσωτερική πίεση που δέχεται ο μετριοπαθής Ρουχάνι είναι καλοδεχούμενη από τη δική τους σκοπιά.

Όμως, οι ΗΠΑ γνωρίζουν επίσης κάτι ακόμη.

Η επιτυχία της πολιτικής της οικονομικής πίεσης εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από το κλείσιμο των τρυπών που επέτρεψαν στην Τεχεράνη να παρακάμπτει τις αμερικανικές κυρώσεις στο παρελθόν.

Η Τουρκία είναι χώρα-κλειδί, λόγω της εγγύτητας και των εμπορικών δεσμών που έχει με το Ιράν παρά το γεγονός ότι είναι παραδοσιακά αντίπαλοι στην περιοχή.

Η ιστορία διδάσκει ότι η Τουρκία γνωρίζει πολύ καλά πώς να παρακάμπτει τις αμερικανικές κυρώσεις επί του Ιράν.

Το 2012, με τον ΟΗΕ να υποστηρίζει τις κυρώσεις  εναντίον του Ιράκ, οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ της Τουρκίας και της σιιτικής χώρας μειώθηκαν στα 14 δισ. δολάρια το 2014 από 22 δισ. την ίδια χρονιά.

Η Τουρκία συνέχισε να έχει εμπορικές σχέσεις με το Ιράν, πληρώνοντας είτε σε τοπικό νόμισμα είτε προχωρώντας σε ανταλλαγή προϊόντων. Ας σημειωθεί ότι η Αγκυρα μπορούσε να εισάγει τότε φυσικό αέριο καθώς δεν ήταν μέρος των κυρώσεων.

Η γείτονα εφηύρε μάλιστα έναν τρόπο πληρωμής που έγινε γνωστός ως «το σχήμα φυσικό αέριο για χρυσό».

Ρόλο-κλειδί έπαιζε η τουρκική τράπεζα Halkbank, μέσω της οποίας η Τουρκία πλήρωνε την Τεχεράνη. Το Ιράν χρησιμοποιούσε τα λεφτά για να αγοράσει τουρκικό χρυσό που εν συνεχεία αντάλλασσε σε άλλο νόμισμα, μέσω ενός άλλου πιστωτικού ιδρύματος.

Η Halkbank βρίσκεται λοιπόν σε δικαστική διαμάχη γι’ αυτό το θέμα με την πολιτεία της Νέας Υόρκης. Η Τουρκία φέρεται να έχει ζητήσει από την Ουάσινγκτον να μην επιβληθούν κυρώσεις στη Halkbank για τον ανωτέρω ρόλο της ή τουλάχιστον να είναι ελαφριές.

Όμως, αυτή τη φορά τα πράγματα θα είναι διαφορετικά.

Οι ΗΠΑ είναι πιο αυστηρές και δεν επιτρέπουν εξαιρέσεις στις εξαγωγές πετρελαίου από το Ιράν, αν και είναι λιγότερο αυστηρές στις εξαγωγές  φυσικού αερίου. Κι αυτό γιατί το ιρανικό φυσικό αέριο είναι σημαντικό για την Ευρώπη.

Οι ΗΠΑ γνωρίζουν ότι η επιτυχία του σχεδίου τους εναντίον του Ιράν εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από τη συμμόρφωση της Τουρκίας.

Εχουν λοιπόν κίνητρο να είναι πιο συνεργάσιμες. Το ίδιο ισχύει για την Αγκυρα, που αντιμετωπίζει συναλλαγματική και εν δυνάμει οικονομική κρίση.

Μέχρι στιγμής, Τούρκοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι έχουν δηλώσει πως θα συνεχίσουν να έχουν εμπορικές σχέσεις με το Ιράν, αψηφώντας τις κυρώσεις.

Όμως, δεν θα μας εξέπληττε αν η Τουρκία απελευθέρωνε τον Αμερικανό πάστορα το επόμενο διάστημα, πυροδοτώντας μια σειρά από κινήσεις προς την κατεύθυνση της ομαλοποίησης των σχέσεων ΗΠΑ-Τουρκίας.

Στο «καυτό τρίγωνο ΗΠΑ-Τουρκία-Ιράν υπάρχουν μόνο συμφέροντα.

Ιδωμεν.