Τα τρία μνημόνια …και τα αγύριστα κεφάλια

Παρά τις εκτιμήσεις για παράταση του 3ου προγράμματος διάσωσης που διατυπώνονταν μέχρι και πριν μερικούς μήνες, η Ελλάδα «αποφοιτάει» από αυτό αύριο.

Όπως έχουμε αναφέρει ξανά στο παρελθόν, η χώρα θα μπορούσε να το είχε κάνει πολύ νωρίτερα, το 1ο τρίμηνο του 2015, είτε με την σημερινή κυβέρνηση, είτε με την προηγούμενη αν ή Βουλή είχε εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Κατά την άποψή μας, η Ελλάδα είχε επίσης πιθανότητες να μην πάει σε μνημόνιο τον Μάιο του 2010 ή τουλάχιστον να είχε πάει με καλύτερους όρους αρκετά αργότερα αν έπειθε τις αγορές με την λήψη αξιόπιστων δημοσιονομικών και άλλων διαρθρωτικών μέτρων την περίοδο 2009-2010.

Και φυσικά η ίδια χρησιμοποιούσε τις καταθέσεις των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, εκτιμώμενες μεταξύ 30 και 40 δισ. ευρώ, για την χρηματοδότηση των αναγκών του προϋπολογισμού για το υπόλοιπο του  2010 που όλοι-υπηρεσιακοί παράγοντες και κυβέρνηση- αγνοούσαν ότι υπάρχουν.

Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα μπήκε σε μνημόνιο τον Μάιο του 2010 γιατί είχε ταμείο 3 δισ. ευρώ αλλά έπρεπε να πληρώσει τοκοχρεολύσια ύψους 13 δισ. ευρώ. Δηλαδή για 10 δισ. ευρώ.

Όμως, όλα αυτά ανήκουν στο παρελθόν.

Αν κανείς ρίξει σήμερα μια ματιά στα στατιστικά στοιχεία θα διαπιστώσει μια εντυπωσιακή βελτίωση στα δημοσιονομικά μεγέθη και το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών σε σύγκριση με το 2009-2010.

Όμως, ταυτόχρονα θα διαπιστώσει ότι η Ελλάδα έχει χάσει το 1/3 του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της, η ανεργία υποχωρεί μεν αλλά παραμένει σε υψηλά επίπεδα, κοντά στο 20%, και το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών έχει υποστεί μεγάλο πλήγμα από τις μειώσεις στους μισθούς, την αύξηση των φόρων και την σημαντική μείωση της απασχόλησης.

Όμως, εκείνο που δεν φαίνεται και δεν μπορεί να καταγραφεί αλλά είναι αντιληπτό σε μας είναι κάτι άλλο και είναι ανησυχητικό.

Παρά την τραυματική εμπειρία της 8ετίας, ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού της χώρας δεν θέλει τις διαρθρωτικές αλλαγές που αυξάνουν την παραγωγικότητα, τροφοδοτούν την ανάπτυξη και βελτιώνουν την φερεγγυότητα του χρέους.

Σε μια Δημοκρατία, αυτό σημαίνει πως η πολιτική στήριξη για επιτάχυνση στην υλοποίηση των ανωτέρω αλλαγών δεν μπορεί να θεωρηθεί δεδομένη.    

Δεν είναι τυχαίο ότι το ΔΝΤ είχε αντιληφθεί αυτή την παράμετρο, διαβλέποντας την απροθυμία μεγάλου μέρους του πολιτικού προσωπικού για τέτοιες μεταρρυθμίσεις.

Ηταν ένας από τους βασικούς λόγους μαζί με την γήρανση του πληθυσμού που το οδήγησαν στην πρόβλεψη ότι ο μακροχρόνιος ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας θα είναι 1% περίπου έναντι 1,3%-1,5% περίπου στην ευρωζώνη με κατάληξη την απόκλιση του επιπέδου διαβίωσης.

Παρότι ο μεσοπρόθεσμος ρυθμός ανάπτυξης της Ελλάδας μπορεί να είναι αρκετά μεγαλύτερος καθώς το παραγωγικό κενό (output gap), δηλαδή  η διαφορά του πραγματικού από τον δυνητικό ρυθμό ανάπτυξης, κλείνει.

Αναμφίβολα, η αποτίμηση της περιόδου των μνημονίων είναι επιβεβλημένη.

Όμως, εκείνο που θα έπρεπε να προβληματίζει είναι το γεγονός ότι ένα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού-έστω κι αν είναι μικρότερο σε σχέση με το παρελθόν- δεν θέλει τις διαρθρωτικές αλλαγές παρά την καταστροφή που έχει επέλθει.

Είναι ίσως ειρωνικό ότι το ίδιο κομμάτι του πληθυσμού θέλει σε μεγάλο βαθμό να παραμείνει στο ευρώ, κατά την εκτίμησή μας, παρότι η συμμετοχή στην οικονομική και νομισματική ένωση συνεπάγεται τέτοιες μεταρρυθμίσεις για λόγους ανταγωνιστικότητας.

Κοντολογίς, η αντίσταση σε τέτοιες διαρθρωτικές  αλλαγές παρά τα τρία μνημόνια θα έπρεπε να προβληματίζει.