Εις το όνομα της Γερμανίας

Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης το 1992 είχε δύο σημαντικές συνέπειες.

Πρώτον, οι Ηνωμένες Πολιτείες έγιναν η μοναδική υπερδύναμη στον κόσμο.

Δεύτερον, η Ευρώπη ξανακέρδισε ουσιαστικά την ανεξαρτησία της και η Συνθήκη του Μάαστριχτ έγινε πραγματικότητα. Το εγχείρημα βασιζόταν στην υπόθεση ότι η ενίσχυση της οικονομικής συνοχής θα έφερνε πολιτική σταθερότητα.

Πράγματι, αυτό συνέβη μέχρι και το 2008.

Όμως, οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης του 2008 ανέδειξαν τις αδυναμίες της βάσης στην οποία στηριζόταν η κοινή ευημερία.

Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ που έσπευσαν γρήγορα να βρουν μια αποτελεσματική λύση στην τραπεζική κρίση, η ΕΕ και ειδικότερα η ευρωζώνη προσέγγισε το θέμα διαφορετικά, π.χ. μέσω της ελεγχόμενης  χρεοκοπίας της Ελλάδας, αποκαλύπτοντας τις αδυναμίες της αρχιτεκτονικής της.

Η συγκεκριμένη δομή της ΕΕ και της ευρωζώνης εξυπηρετούσε τη Γερμανία, τη μεγαλύτερη χώρα και οικονομία της Ενωσης.

Η γερμανική οικονομία παράγει πολύ περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες από αυτά που καταναλώνει. Καμία άλλη μεγάλη βιομηχανική χώρα δεν βασίζεται τόσο πολύ στις εξαγωγές, που υπερβαίνουν το 50% του ΑΕΠ της.

Η Γερμανία χρειαζόταν και χρειάζεται μια μεγάλη ζώνη ελεύθερου εμπορίου που προσφέρει η ΕΕ για να πουλά τα προϊόντα της και ένα νόμισμα που θα είναι αντιπληθωριστικό και ταυτόχρονα δεν θα μπαίνει εμπόδιο στις γερμανικές εξαγωγές, δηλαδή το ευρώ.

Η στροφή σε ένα λιγότερο εξωστρεφές μοντέλο που θα βασίζεται περισσότερο στην εσωτερική κατανάλωση κατά τα πρότυπα της Κίνας δεν φαίνεται να είναι στα χαρτιά σ’ αυτή τη συγκυρία.

Όμως, η  ΕΕ ήταν επίσης κάτι ακόμη για τη Γερμανία. Της έδινε την ευκαιρία να αποδείξει στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες ότι δεν ήταν εθνικιστική και ξενοφοβική αλλά συνεργάσιμη και ειρηνική.

Μια χώρα που δεν ήθελε να κατακτήσει την Ευρώπη όπως προσπάθησε να κάνει στο παρελθόν με στρατιωτικά μέσα.

Οι μεγάλες μεταναστευτικές ροές των τελευταίων ετών έδωσαν την ευκαιρία στην κα Μέρκελ και στη Γερμανία γενικότερα να αποδείξουν ότι ήταν δεσμευμένες στην πολυπολιτισμικότητα και στον πολυεθνικό χαρακτήρα της ΕΕ.  

Πέραν φυσικά των οικονομικών ωφελειών που προσδοκούσαν, σε μια χώρα με οξύ πρόβλημα υπογεννητικότητας.

Όμως, άλλες χώρες στην ΕΕ δεν έβλεπαν τα πράγματα με τον ίδιο τρόπο. Η μετανάστευση κατέστη μαύρο πρόβατο σε διάφορες χώρες, που επίσης έβλεπαν στη γραφειοκρατία των Βρυξελλών ένα όργανο της Γερμανίας για την επιβολή των απόψεών της σ’ αυτές.    

Η Γερμανία έγινε λοιπόν ο υποστηρικτής των παραδοσιακών αρχών στις οποίες στηρίχθηκε το ευρωπαϊκό πρότζεκτ και αρκετές άλλες χώρες της ΕΕ οι εκπρόσωποι του εθνικισμού.

Όμως, η ανάδειξη του ξενοφοβικού, ευρωσκεπτικιστικού κόμματος Εναλλακτική  για τη Γερμανία (AfD) στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης έχει αλλάξει τα δεδομένα.

Η ξενοφοβία εναντίον της οποίας η κα Μέρκελ νόμιζε πως μάχεται σε άλλες χώρες, της έχει χτυπήσει την πόρτα και απειλεί την κυβέρνησή της. Οι χριστιανοκοινωνιστές (CSU) απειλούν πως θα αποχωρήσουν από την κυβέρνηση, αν δεν κάνει κάτι σοβαρό για το μεταναστευτικό.

Eίναι ίσως ειρωνικό αλλά οι προσπάθειες της κας Μέρκελ να ικανοποιήσει το αίτημα του αδελφού κόμματός της ίσως βοηθήσει περισσότερο τα ξενοφοβικά κινήματα στις άλλες χώρες της ΕΕ.

Για τον πολιτικό φιλόσοφο Leo Strauss, η Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) ίσως ήταν ένα ευγενικό όνειρο που βασιζόταν στην κοινή οικονομική ευημερία για την ύπαρξη ειρήνης.

Ισως η οικονομική ευημερία να μην είναι αρκετή.