Ο Στουρνάρας, η θεωρία των παιγνίων και το πλεόνασμα

Στο άρθρο του στους FT, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας θέτει ακόμη μια φορά το θέμα του στόχου για υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα από το 2018 και μετά.

Όπως αναφέρει: «Είναι μη ρεαλιστικό και κοινωνικά ανέφικτο να απαιτείται από την Ελλάδα να επιτύχει πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ από το 2018 και έπειτα. Ο στόχος πρέπει να μειωθεί στο 2%, επιτρέποντας ένα πιο ισορροπημένο μείγμα οικονομικής πολιτικής, με έμφαση στην μείωση της φορολόγησης, ενθάρρυνση των ιδιωτικών επενδύσεων και συνεισφορά σε βιώσιμους ρυθμούς ανάπτυξης».

Παρόμοια άποψη έχει εκφράσει το ΔΝΤ, που θεωρεί πως ο πήχης θα πρέπει να μπει στο 1,5% του ΑΕΠ.

Γνωρίζοντας ότι οι δανειστές ενδιαφέρονται για τη φερεγγυότητα του χρέους, ο διοικητής αναφέρει πως ο στόχος του 2% είναι συμβατός με αυτή, αν υποστηριχθεί από κάποιας μορφής αναδιάταξη, π.χ. 20ετή επιμήκυνση κ.τ.λ.

Όλα αυτά είναι λογικά επιχειρήματα και έχουν τεθεί από πολλούς, χωρίς να ιδρώνει το αυτί των πιστωτών, που έχουν τους δικούς τους λόγους που δεν τη θέλουν.

Όμως, οι πιστωτές δεν είναι χαζοί.

Στη θεωρία των παιγνίων υπάρχει μια κατάσταση που αποκαλείται δυναμική ασυνέπεια (dynamic inconsistency).

Σύμφωνα μ' αυτή, το καλύτερο σχέδιο για κάποια μελλοντική περίοδο δεν θα είναι το ιδανικό, όταν η μελλοντική στιγμή φθάσει.

Οι δανειστές και ειδικότερα η Γερμανία πιστεύουν σήμερα ότι τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα και οι μεταρρυθμίσεις είναι απαραίτητα ώστε να πάρουν πίσω το μεγαλύτερο μέρος των δανείων που έδωσαν.

Οι ίδιοι χρησιμοποιούν το μαστίγιο με την απειλή του Grexit και το καρότο με τη μελλοντική αναδιάταξη του χρέους για να το πετύχουν.

Όμως, είναι ορθολογιστές.

Γνωρίζουν πολύ καλά, όπως άλλωστε οι Έλληνες, ότι τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα μεταφέρουν πόρους από την Ελλάδα στους δανειστές.

Ταυτόχρονα, καθιστούν την ελληνική οικονομία πιο ευάλωτη και ιδιαίτερα τον ιδιωτικό τομέα, αυξάνοντας τις πιθανότητες μιας νέας ύφεσης ή τελμάτωσης, ιδίως αν προκύψει κάποιο δυσμενές εξωτερικό σοκ.

Το τελευταίο δεν μπορεί να αποκλεισθεί, γιατί μιλάμε για κάμποσα χρόνια.

Αν συμβεί το εξωτερικό σοκ, η χώρα δεν πρόκειται ασφαλώς να εμμείνει στην παραγωγή των υψηλών πλεονασμάτων εις βάρος της οικονομίας της.

Θα εγκαταλείψει λοιπόν την προσπάθεια και την εμμονή για την επίτευξη του στόχου που θα έκανε τα πράγματα χειρότερα, όπως κάθε ορθολογικός άνθρωπος.

Υπό αυτή τη σκοπιά, η δέσμευση για την επίτευξη τόσο υψηλών πλεονασμάτων σε βάθος χρόνου δεν είναι παρά ένας ελιγμός της ελληνικής πλευράς για να αποφύγει το μαστίγιο.

Οποιοσδήποτε ορθολογιστής δανειστής μπορεί να διαπιστώσει λοιπόν ότι η συγκεκριμένη στρατηγική δεν θα είναι ιδανική στο μέλλον, ακόμη κι αν είναι τώρα.

Επομένως, αυτό το παίγνιο είναι δυναμικά ασυνεπές (dynamically inconsistent) και η επανάληψή του δεν οδηγεί σε αξιόπιστη λύση.

Για να γίνει αξιόπιστο και συνεπές, θα πρέπει οι στόχοι για τα πρωτογενή πλεονάσματα να μειωθούν δραστικά και να δοθεί η περιβόητη ελάφρυνση του χρέους.

Μαζί φυσικά με την ελληνική δέσμευση για υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων.

Dr. Money