Kι αν το ΔΝΤ δεν είχε κάνει λάθος με τον πολλαπλασιαστή;

Από τότε που ο πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ Ολιβιέ Μπλανσάρ παραδέχθηκε πως η υποεκτίμηση του δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή στο ελληνικό πρόγραμμα είχε οδηγήσει σε λανθασμένες προβλέψεις για την οικονομία, αρκετοί επικριτές των μνημονίων έσπευσαν να το εκμεταλλευθούν.

Λίγοι γνωρίζουν ασφαλώς ότι άλλοι οικονομολόγοι του ΔΝΤ, π.χ. Ran Bi, Hannan Qu και James Roaf, έφθαναν σε διαφορετικό συμπέρασμα σε έκθεση που δημοσιοποίησαν τον Αύγουστο του 2013.

Oι τελευταίοι υποστήριζαν πως η υποτίμηση του βάθους της ελληνικής ύφεσης δεν οφείλετο στην υποεκτίμηση του δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή αλλά στις λανθασμένες εκτιμήσεις για το ελληνικό δυνητικό ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν).

Όπως συνήθως γίνεται σε τέτοιες περιπτώσεις, το ΔΝΤ στοιχήθηκε με τον κ. Μπλανσάρ και όχι με τους προαναφερθέντες οικονομολόγους.

Να θυμίσουμε εδώ πως ο δημοσιονομικός πολλαπλασιαστής μετρά την επίπτωση που έχει στην οικονομία, π.χ. ΑΕΠ, η μεταβολή των κρατικών δαπανών ή/και των φορολογικών εσόδων κατά 1 ευρώ.

Αν ο πολλαπλασιαστής είναι ίσος με 2, τότε περιοριστικά δημοσιονομικά μέτρα ύψους 1 δισ. ευρώ θα οδηγήσουν σε μείωση του ονομαστικού ΑΕΠ κατά 2 δισ. ευρώ.

Κοινώς, όσο μεγαλύτερος ο πολλαπλασιαστής, τόσο μεγαλύτερη η επίπτωση στην οικονομική δραστηριότητα και το αντίθετο.

Όμως, ο υπολογισμός του πολλαπλασιαστή είναι «ευαίσθητος» στη μέτρηση της μεταβολής της δημοσιονομικής στάσης, π.χ. χρήση των μέτρων ή διαρθρωτικού πρωτογενούς αποτελέσματος.

Στη περίπτωση της Ελλάδος, οι δανειστές εκτίμησαν πως ο δημοσιονομικός πολλαπλασιαστής ήταν μικρότερος του πραγματικού, με αποτέλεσμα να υποεκτιμήσουν το μέγεθος της ύφεσης, σύμφωνα με τον κ. Μπλανσάρ.

Η επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ το είχε στο νου της όταν, απαντώντας σε σχετική ερώτηση του Bloomberg, επεσήμανε ότι οι δανειστές υποτίμησαν την υφεσιακή επίπτωση κάποιων μέτρων που πρότειναν.

Το θέμα του δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή έχει γίνει σημαία πολλών στην Ελλάδα και εκτός, που επικρίνουν το Ταμείο.

Πάντως, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε πως τουλάχιστον οι του ΔΝΤ είναι ειλικρινείς, σε αντίθεση με τους συναδέλφους τους στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή που αποφεύγουν το θέμα.

Όμως, τι θα συνέβαινε αν το ΔΝΤ και η Κομισιόν είχαν υπολογίσει σωστά τον ελληνικό δημοσιονομικό πολλαπλασιαστή;

Η απάντηση είναι πως δύο είναι τα πιθανά ενδεχόμενα.

Πρώτον, η Ελλάδα θα έπρεπε να αυξήσει περισσότερο τους φόρους ή/και να μειώσει τις κρατικές δαπάνες για να πετύχει τον στόχο του προγράμματος για το πρωτογενές πλεόνασμα.

Δεύτερον, οι δανειστές θα έπρεπε να αποδεχθούν πως η επίτευξη του δημοσιονομικού στόχου εντός του ίδιου χρονοδιαγράμματος δεν ήταν εφικτή.

Σ' αυτή την περίπτωση, θα έπρεπε να δοθεί περισσότερος χρόνος στη χώρα για να πετύχει τον ίδιο ή χαμηλότερο στόχο.

Όμως, αυτό θα σήμαινε ότι οι Ευρωπαίοι δανειστές θα έπρεπε να δανείσουν περισσότερα λεφτά στην Ελλάδα και το χρέος να αυξηθεί ακόμη περισσότερο.

Ακόμη μια φορά δηλαδή η μπάλα θα βρισκόταν στο γήπεδο των Ευρωπαίων εταίρων-δανειστών, που θα έπρεπε να αποφασίσουν.

Επομένως, οι συνέπειες της σωστής εκτίμησης του δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή από το ΔΝΤ και την Κομισιόν -μαζί κατέστρωναν τα προγράμματα- δεν είναι εύκολο να αξιολογηθούν.

Η ύφεση θα μπορούσε να είναι κάλλιστα χειρότερη απ' αυτή που περιμένουν οι εγχώριοι και ξένοι επικριτές του λάθους με τον πολλαπλασιαστή στην πρώτη εκδοχή.

Dr. Money