Να φοβόμαστε το φθηνό πετρέλαιο;

Η σχεδόν 10ετής περίοδος των υψηλών τιμών του πετρελαίου, μέχρι τα μέσα του 2014, οδήγησε στη μεταφορά πλούτου από τις χώρες που εισάγουν πετρέλαιο, όπως η Ελλάδα κι άλλες δυτικές χώρες, σε εκείνες που παράγουν πετρέλαιο.

Οι υψηλές τιμές του μαύρου χρυσού γέμισαν τα ταμεία απολυταρχικών και άλλων καθεστώτων με πολλά λεφτά.

Αυτό τους επέτρεψε να ξοδέψουν περισσότερα για κοινωνικές δαπάνες, ώστε να ικανοποιήσουν τους υπηκόους τους, ή/και να αυξήσουν τις στρατιωτικές δαπάνες τους όπως η Ρωσία.

Όμως, η τάση έχει αντιστραφεί.

Η τιμή του πετρελαίου ήταν κοντά στα 100 δολάρια το βαρέλι πριν δύο χρόνια και πάνω από τα 60 δολάρια ένα χρόνο πριν περίπου. Σήμερα, η τιμή του πετρελαίου βρίσκεται κοντά στα 30 δολάρια.

Οι ειδικοί την αποδίδουν στην αύξηση της πλεονάζουσας προσφοράς και στην αδυναμία της ζήτησης, π.χ. λόγω Κίνας.

Η αύξηση της προσφοράς σχετίζεται τόσο με την επιστροφή του Ιράν στις διεθνείς αγορές αλλά κυρίως την αμερικανική αγορά σχιστολιθικού πετρελαίου.

Στην Ελλάδα, όπου το 65%-70% περίπου της τιμής που πληρώνουμε όταν βάζουμε βενζίνη στα πρατήρια είναι φόροι, η μεγάλη πτώση δεν φαίνεται.

Σ' αυτό έχει συμβάλει ασφαλώς η αποδυνάμωση του ευρώ έναντι του δολαρίου.

Παρ' όλα αυτά, η μείωση της τιμής έχει βοηθήσει την εθνική οικονομία, αφήνοντας περισσότερα λεφτά στα χέρια των εγχώριων νοικοκυριών και μειώνοντας το κόστος παραγωγής σε κάποιες περιπτώσεις.

Σε οικονομικούς όρους, η υποχώρηση της τιμής του πετρελαίου είναι καλό νέο για την Ελλάδα κι άλλες μη πετρελαιοπαραγωγούς χώρες της ΕΕ.

Όμως, θα ήταν λάθος να παραβλέψει κανείς κάποιες άλλες επιπτώσεις.

Ως γνωστόν, η παρατεταμένη άνοδος της τιμής του μαύρου χρυσού συνέφερε μέσω των λιπασμάτων στην αύξηση των τιμών των τροφίμων, πιέζοντας χώρες-εισαγωγείς όπως η Αίγυπτος, συμβάλλοντας στην Αραβική Ανοιξη το 2011.

Υπό την ίδια έννοια, μια παρατεταμένη περίοδος χαμηλών τιμών θα μπορούσε να οδηγήσει σε περιορισμό των κρατικών δαπανών.

Κάτι τέτοιο θα δυσαρεστούσε πολλούς και θα έκανε ευκολότερο το έργο στρατολόγησης από τζιχαντιστές.

Επιπλέον θα έριχνε λάδι στις ήδη τεταμένες σχέσεις σουνιτών και σιιτών στη Μέση Ανατολή. Ο κίνδυνος κοινωνικών και θρησκευτικών ταραχών δεν θα μπορούσε να αποκλειστεί.

Ακόμη κι η Ρωσία φαίνεται να έχει επιλέξει να αποσπάσει την προσοχή του κόσμου στο εσωτερικό από ενδεχόμενες περικοπές, επιλέγοντας εκστρατείες στο εξωτερικό όπως στη Συρία.

Η μεταναστευτική κρίση είναι απόρροια της αποσταθεροποίησης σ' αυτές τις περιοχές και οι ανησυχίες των Ευρωπαίων δικαιολογημένες.

Όμως, οι επιπτώσεις δεν σταματάνε εδώ.

Οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου θεωρείται βέβαιο πως θα αποθαρρύνουν μεγάλες επενδύσεις για νέα κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου.

Αυτό σημαίνει ότι θα δυσκολέψει η ευρωπαϊκή στρατηγική της διαφοροποίησης των πηγών ενέργειας, ώστε να μειωθεί η εξάρτηση από τη Ρωσία.

Επίσης, οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου θα καθυστερήσουν κάποιες επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Ακόμη, θα δυσκολέψουν την επίτευξη κάποιων δεσμευτικών στόχων για μείωση των εκπομπών ρύπων από συγκεκριμένες αναδυόμενες οικονομίες που βρίσκονται αντιμέτωπες με αύξηση της ζήτησης για ενέργεια.

Κι αυτό γιατί οι χώρες θα είναι λογικά πιο απρόθυμες να αλλάξουν ρότα στον ενεργειακό τομέα, αγκαλιάζοντας στρατηγικές μείωσης των ρύπων.

Επομένως, το φθηνό πετρέλαιο έχει μεν άμεσα οικονομικά οφέλη για χώρες που το εισάγουν όπως η Ελλάδα.

Όμως, ενέχει επίσης κι άλλους κινδύνους σε άλλα μέτωπα, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μεσοπρόθεσμα.

Dr. Money