Η Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών και Προβλέψεων της Eurobank, εξέδωσε σήμερα το δέκατο ένατο τεύχος της τριμηνιαίας έκδοσης «Global Economic & Market Outlook».

Σκοπός του είναι η ανάλυση της κατάστασης και των προοπτικών της διεθνούς οικονομίας και των αγορών. Συγγραφείς της μελέτης είναι ο Σύμβουλος Οικονομικών Μελετών της Eurobank και Καθηγητής Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Πειραιώς Δημήτρης Μαλλιαρόπουλος και οι Οικονομικοί Αναλυτές Όλγα Κοσμά, Μαρία Πρανδέκα και Βασίλης Ζάρκος.

Α. Κίνδυνοι για την παγκόσμια οικονομία

Θεωρούμε πως οι κυριότεροι κίνδυνοι για την παγκόσμια οικονομία είναι η κρίση χρέους στην ευρωζώνη, η δημοσιονομική πολιτική των ΗΠΑ και μια απότομη επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης της Κίνας.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την παγκόσμια οικονομία πηγάζει από την κρίση χρέους στην ευρωζώνη. Η απόφαση της ΕΚΤ για απεριόριστες αγορές ομολόγων δείχνει να έχει τιθασεύσει τους φόβους για διάσπαση του ενιαίου νομίσματος. Ωστόσο το οικονομικό περιβάλλον για τις χώρες της περιφέρειας παραμένει έντονα υφεσιακό και οι αγορές εξακολουθούν να ανησυχούν για την ικανότητα της Ισπανίας να διορθώσει τα δημοσιονομικά της μεγέθη και να επιλύσει τα τραπεζικά της προβλήματα. Θεωρούμε πως οι επενδυτές είναι πολύ πιθανό να πιέσουν ανοδικά τα επιτόκια δανεισμού της Ισπανίας και η ΕΚΤ θα κληθεί να αναλάβει δράση αγοράζοντας ομόλογα του Ισπανικού δημοσίου.

Επιπρόσθετα, οι διαδικασίες για την επίτευξη δημοσιονομικής ολοκλήρωσης και τραπεζικής ενοποίησης αναμένεται να εκτυλίσσονται με αργό ρυθμό. Το χρονοδιάγραμμα για την θέσπιση Ευρωπαϊκού μηχανισμού επιτήρησης των τραπεζών μέχρι το τέλος του έτους πιθανότατα θα αποδειχθεί ανεφάρμοστο, με άμεση συνέπεια την αδυναμία του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης (ESM) να δανείζει απ’ ευθείας τις τράπεζες.

Ένας δεύτερος κίνδυνος είναι η αναμενόμενη δημοσιονομική προσαρμογή στις ΗΠΑ, που αναμένεται να επηρεάσει αρνητικά την οικονομική δραστηριότητα. Στο τέλος του 2012 τίθενται σε ισχύ ορισμένα δημοσιονομικά μέτρα (αυξήσεις στη φορολογία λόγω λήξης φοροαπαλλαγών και μειώσεις στις δημόσιες δαπάνες) που ξεπερνούν τα $600 δισ, δηλαδή πάνω από 4% του ΑΕΠ των ΗΠΑ. Εάν το Κογκρέσο δεν εγκρίνει νέα νομοθεσία μέχρι το τέλος του έτους έτσι ώστε να παρατείνει κάποιες φοροαπαλλαγές για το 2013, τότε η απότομη αύξηση της φορολογίας και η μείωση των δημοσίων δαπανών κατά το πρώτο ήμισυ του 2013 θα προκαλέσει ύφεση στην οικονομία των ΗΠΑ με αρνητικές συνέπειες για την παγκόσμια ζήτηση και το εμπόριο.

Ωστόσο, πιστεύουμε ότι μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου το Κογκρέσο θα επεκτείνει ορισμένα από τα δημοσιονομικά μέτρα που λήγουν έτσι ώστε να αποφευχθεί ένα υφεσιακό σοκ στην οικονομία των ΗΠΑ. Σύμφωνα με την ανάλυσή μας, αν όντως περιοριστεί η έκταση της δημοσιονομικής προσαρμογής και το πρωτογενές έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού μειωθεί σταδιακά από -7,0% το 2011 σε -3,0% το 2022, τότε το κυβερνητικό χρέος αναμένεται να αυξηθεί στο 97% κατά την επόμενη δεκαετία από περίπου 70% σήμερα.

Ο τρίτος κίνδυνος πηγάζει από την επιβράδυνση της οικονομίας της Κίνας λόγω του ασθενούς παγκόσμιου οικονομικού περιβάλλοντος σε συνδυασμό με τη διόρθωση στην κινεζική αγορά ακινήτων και τις διαρθρωτικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Ο ρυθμός ανάπτυξης της Κίνας για το 2012 αναμένεται να είναι ο πιο χαμηλός που σημειώθηκε από το 1999. Εάν τα επεκτατικά δημοσιονομικά και νομισματικά μέτρα που έχει υιοθετήσει η κυβέρνηση της Κίνας για να δώσει ώθηση στην ανάπτυξη αποδειχθούν ανεπαρκή, υπάρχει ο κίνδυνος να παρουσιαστεί μια ανώμαλη προσγείωση στην οικονομία της Κίνας που θα έχει δυσμενείς επιπτώσεις στους κύριους εμπορικούς της εταίρους, όπως για παράδειγμα η Ευρώπη και οι ΗΠΑ.

Β. Προοπτικές για την παγκόσμια οικονομία

Η παγκόσμια οικονομία αναμένεται να ανακάμψει το 2013

Η υποχώρηση της οικονομικής εμπιστοσύνης και της παγκόσμιας ζήτησης, κυρίως λόγω της όξυνσης της αβεβαιότητας που πηγάζει από την Ευρωπαϊκή κρίση, μείωσε το ρυθμό ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας το δεύτερο εξάμηνο του έτους. Ωστόσο, σύμφωνα με το βασικό μας σενάριο, οι πρόσφατες δραστικές αποφάσεις της ΕΚΤ για την διαχείριση του κινδύνου διάσπασης της ευρωζώνης, η χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής από πολλές κεντρικές τράπεζες και τα αργά αλλά σταθερά βήματα των Ευρωπαίων πολιτικών προς της εύρεση μιας βιώσιμης λύσης για την κρίση χρέους αναμένεται να επιτρέψουν στην παγκόσμια οικονομία να αναπτυχθεί ταχύτερα στο δεύτερο εξάμηνο του έτους αλλά και το 2013.

Χαμηλός ρυθμός ανάπτυξης για την οικονομία των ΗΠΑ με κυριότερο κίνδυνο τη δημοσιονομική προσαρμογή

Η δυναμική της οικονομίας των ΗΠΑ επιβραδύνθηκε σημαντικά κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2012, καθώς η αναμενόμενη δημοσιονομική προσαρμογή και η παγκόσμια οικονομική αβεβαιότητα οδήγησε σε πτώση της ιδιωτικής κατανάλωσης και των επενδύσεων. Πιστεύουμε ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας θα παραμείνει σε επίπεδα πολύ χαμηλότερα από το δυνητικό ρυθμό κατά το δεύτερο ήμισυ του έτους, με το μέσο ρυθμό ανάπτυξης να διαμορφώνεται στο 2,1% το 2012 από 1,8% το 2011. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας, η περιοριστική δημοσιονομική πολιτική αναμένεται να αφαιρέσει τουλάχιστον μια ποσοστιαία μονάδα από το ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ κατά το 2013, με το μέσο ρυθμό ανάπτυξης να διαμορφώνεται στο 1,8%.

Αναιμική η ανάκαμψη στην ευρωζώνη το 2013

Ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης στην ευρωζώνη αναμένεται να επιστρέψει σε θετικό έδαφος το 2013, ύστερα από την διπλή ύφεση το 2012. Ωστόσο, η οικονομική ανάπτυξη αναμένεται να είναι αναιμική λόγω της συνεχιζόμενης προ-κυκλικής δημοσιονομικής προσαρμογής σε πολλές χώρες της ευρωζώνης, των συνθηκών πιστωτικής στενότητας και της διστακτικότητας των Ευρωπαίων πολιτικών στην εξεύρεση οριστικής λύσης στην κρίση χρέους. Κατά συνέπεια, εκτιμούμε πως η εγχώρια ζήτηση θα παραμείνει ισχνή, ενώ οι καθαρές εξαγωγές αναμένεται να παραμείνουν ο κύριος μοχλός ανάπτυξης. Η ανάπτυξη θα παραμείνει άνιση καθώς η οικονομία της περιφέρειας αναμένεται να συρρικνωθεί, σε αντιδιαστολή με την Γερμανία η οποία θα συνεχίσει να αποτελεί την ατμομηχανή της οικονομίας της ευρωζώνης. Συνολικά, έχουμε αναθεωρήσει προς τα κάτω τον ρυθμό ανάπτυξης της ευρωζώνης για το 2013 στο 0,3% από 0,7% τρεις μήνες νωρίτερα.

Αναπτυξιακές πρωτοβουλίες για την διατήρηση της κοινωνικής συνοχής στην Ευρώπη

Θεωρούμε πως ένα πακέτο αναπτυξιακών πρωτοβουλιών για τις αδύναμες χώρες της ευρωζώνης είναι απαραίτητο ώστε να περιορίσει τις επιπτώσεις της δημοσιονομικής προσαρμογής. Με την ύφεση να βαθαίνει όλο και περισσότερο και την ανεργία σε ιστορικά υψηλά, ο κίνδυνος διάρρηξης της κοινωνικής συνοχής αυξάνεται. Όσο οι διαδικασίες για την επίλυση της κρίσης χρέους παραμένουν αργές, οι ευρω-σκεπτικιστικές πολιτικές δυνάμεις θα κερδίζουν έδαφος, καθιστώντας ακόμα πιο δύσκολη την λήψη αποφάσεων.

Το φαινόμενο αυτό είναι ήδη ορατό στην Ελλάδα και την Καταλονία. Αντίθετα, οι αναπτυξιακές πρωτοβουλίες μπορούν να καταστήσουν πιο εφικτές τις διαρθρωτικές αλλαγές τόσο από πολιτική όσο και από κοινωνική σκοπιά.

* Το πλήρες κείμενο της έκθεσης της Eurobank δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".