* Οι πίνακες με τις αποτιμήσεις των μετοχών παγκοσμίως και τις εκτιμήσεις για τα εταιρικά κέρδη δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη: "Συνοδευτικό Υλικό".

Υστερα από ένα ράλι ανακούφισης ως αντίδραση στις μαζικές κυβερνητικές, δημοσιονομικές, νομισματικές και θεσμικές παρεμβάσεις που παγίωσαν την αντίληψη πως η επανάληψη της κρίσης του 1929 δεν ήταν πια πιθανή, ίσως η αισιοδοξία να οδηγεί τελικά στην υπερβολή, καθιστώντας έτσι τις αγορές ευάλωτες στο ενδεχόμενο επιδείνωσης των οικονομικών συνθηκών.

Στο πρόσφατο ράλι των μετοχών η υπεραπόδοση σε ποσοστό 30% των κυκλικών κλάδων έναντι των πιο αμυντικών εταιρειών (φαρμακευτικές, τηλεπικοινωνίες, τρόφιμα κ.ά.) θα μπορούσε να υπονοεί πως μία ανάκαμψη των οικονομιών σε σχήμα V έρχεται οσονούπω.

Κάτι τέτοιο βέβαια σαφώς και δεν αποτελεί σήμερα την κύρια άποψη των οικονομολόγων (που θεωρούν πιο πιθανή τη σταδιακή ανάκαμψη με διακυμάνσεις ή την ανάκαμψη τύπου W), αν και όλοι παραδέχονται πως η δριμύτητα της ύφεσης μειώνεται, ενώ η εμπιστοσύνη στη βιωσιμότητα του τραπεζικού συστήματος εδραιώνεται.

Στο πλαίσιο αυτό, η διάθεση για ανάληψη επενδυτικού κινδύνου αυξήθηκε, γεγονός που οδήγησε στην άνοδο των μετοχών και των εμπορευμάτων και στην αδυναμία του δολαρίου και των ομολόγων.

Ως έναν βαθμό, βέβαια, τα κέρδη των μετοχών και η επιστροφή σε τίτλους με αυξημένη ευαισθησία στην οικονομική συγκυρία οφείλονται και στην αναγκαστική επανατοποθέτηση των επενδυτών στην αγορά, καθώς εδραιώθηκε η πεποίθηση ότι τελικά η παγκόσμια οικονομία θα αποφύγει μια μακροχρόνια και πολύ επώδυνη συρρίκνωση.

Όπως και να έχει η κατάσταση, μετά τις ιστορικές απώλειες των μετοχών ένα ράλι ανακούφισης ως απόρροια της προεξόφλησης για αποφυγή της πλήρους κατάρρευσης των αγορών ήταν αναμενόμενο, ενώ το ράλι θα μπορούσε να έχει συνέχεια όσο τα θεμελιώδη των οικονομιών και των επιχειρήσεων έδειχναν να βελτιώνονται.

--- Αποκόμιση κερδών

Σε μεγάλο μέρος της αγοράς σήμερα φαίνεται να αποκρυσταλλώνεται μία κύρια επενδυτική θέση που προτείνει μικρή αποκόμιση κερδών τώρα και επανατοποθέτηση σε πιθανή διόρθωση. Η Ιστορία βέβαια δείχνει πως οι μετοχές διορθώνουν ύστερα από μία φάση υπερβολής και ίσως αυτό να συμβεί και στην παρούσα χρονική στιγμή.

Σε γενικές γραμμές, πάντως, οι αναλυτές υποστηρίζουν πως, αν και μετά το ράλι μια περίοδος σταθεροποίησης θα ήταν ευπρόσδεκτη, ενδεχομένως εκείνοι που ψάχνουν ευκαιρία να αγοράσουν σε σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα ίσως τελικά και να απογοητευτούν. Ωστόσο, προτείνουν μερική αποκόμιση κερδών και στροφή προς ποιοτικά -μεγάλης αξιολόγησης- εταιρικά ομόλογα, ενώ τυχόν διόρθωση των μετοχών θα πρέπει να εκληφθεί ως ευκαιρία για νέο χτίσιμο θέσεων.

Συνολικά, εξάλλου, η δριμύτητα της ύφεσης φαίνεται να μειώνεται και η εμπιστοσύνη για τη βιωσιμότητα του τραπεζικού συστήματος στην Αμερική εμφανίζεται να εδραιώνεται, ενώ οι αγορές έχουν «αγοράσει» τα αποτελέσματα των stress tests, με αποτέλεσμα μια πιθανή μελλοντική απογοήτευση να βρει τα χρηματιστήρια σε υψηλότερα επίπεδα τιμών.
 
Επίσης, όταν (και αν) εμφανιστούν μελλοντικές απογοητεύσεις, οι αγορές θα πρέπει να συνυπολογίσουν το γεγονός ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει δεσμευτεί να βρει λύση και να στηρίξει τις αγορές και την οικονομία.

Πολλοί αναλυτές πάντως πιστεύουν ότι τα tests δεν ήταν αρκετά αυστηρά και οι τράπεζες θα χρειαστούν πολύ περισσότερα κεφάλαια από αυτό που υπολογίστηκε, καθώς η ανεργία εκτινάσσεται και η αγορά των ακινήτων όπως και η οικονομία στο σύνολό της χρειάζονται χρόνο για να βγουν από την τρέχουσα ύφεση και όλα αυτά θα οδηγήσουν σε μεγαλύτερη άνοδο των πιστωτικών απωλειών.

Τώρα το ράλι σε υψηλού κινδύνου επενδύσεις εξελίσσεται σε κίνηση που έχει να κάνει περισσότερο με προσδοκίες για το ότι οι κυβερνητικές παρεμβάσεις θα είναι αρκετές ώστε να φέρουν την παγκόσμια οικονομία σε ανάκαμψη.

Παρότι υπάρχουν σημάδια βελτίωσης, αυτά έχουν να κάνουν είτε με την αποκλιμάκωση του ρυθμού ύφεσης, που οφείλεται στις κυβερνητικές παρεμβάσεις, είτε απλώς με το γεγονός πως ο παράγοντας Lehman επιτάχυνε προϋπάρχουσες δυνάμεις ύφεσης και τώρα κινούμαστε πίσω, σε πιο φυσιολογικούς ρυθμούς οικονομικής επιδείνωσης.

--- Η οικονομία

Τα πράγματα πάντως δείχνουν ότι θα απαιτηθούν ακόμα δύο χρόνια μέχρις ότου οι οικονομίες πλησιάσουν ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ στα επίπεδα της μακροπρόθεσμης τάσης (+3,7%), καθώς μόνο η υπερβάλλουσα μόχλευση (σε επιχειρήσεις, σε νοικοκυριά και στο Δημόσιο) στις βασικές οικονομίες ξεπερνά σήμερα τα 7 τρισ. δολάρια.

Οι αγορές και οι οικονομίες ίσως δικαιούνται κάποια σταθεροποίηση δεδομένων των κυβερνητικών κινήσεων, αλλά τα προβλήματα είναι πολύ μεγάλα και περίπλοκα για να λυθούν τόσο εύκολα. Υπάρχει ακόμα αρκετή απομόχλευση μπροστά μας (και άνοδος στον ρυθμό αποταμίευσης και μεγαλύτερη μείωση του λόγου της κατανάλωσης ως προς το ΑΕΠ στις ΗΠΑ) και δεν είναι ακόμα εμφανές αν η Κίνα και ο υπόλοιπος αναπτυσσόμενος κόσμος μπορεί να αποσυνδεθεί από την Αμερική, η οποία θα παραμένει σε ύφεση ή έστω θα υποαναπτύσσεται.

Επιπρόσθετα, υπάρχει ο κίνδυνος ότι τα σημερινά σημάδια αποσύνδεσης (ο μεταποιητικός τομέας της Κίνας συνεχίζει να αναπτύσσεται παράλληλα με τον δανεισμό και τις επενδύσεις) μπορεί να προκαλέσουν ράλι στην αγορά των εμπορευμάτων, το οποίο, σε συνδυασμό με τις ανησυχίες για τα δημοσιονομικά ελλείμματα, θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα τη σημαντική άνοδο στις μακροχρόνιες αποδόσεις των ομολόγων, ανεβάζοντας το κόστος δανεισμού και ακυρώνοντας έτσι όποια σημάδια σταθεροποίησης στην αγορά ακινήτων και γενικά στην ευρύτερη οικονομία των ΗΠΑ.

Έτσι οι μετοχές δεν αποκλείεται να υπερβάλουν στην άνοδο. Για παράδειγμα, το short interest (το ποσοστό των ανοιχτών πωλήσεων) στο NYSE, αν και μειώθηκε στο 3,97% στο τέλος του Απριλίου, ακόμα βρίσκεται κοντά στο ιστορικό υψηλό, στο 4,85%. Για τις αμερικανικές τράπεζες, επίσης, το short interest παραμένει γύρω στο 1% ψηλότερα της συνολικής αγοράς.

--- Τα εταιρικά κέρδη

Σε επίπεδο εταιρικών κερδών, πάντως, τα αποτελέσματα εξέπληξαν θετικά καθώς περισσότερα από τα 2/3 των εταιρειών του S&P 500 έχουν υπερβεί τις προσδοκίες των αναλυτών. Τα κέρδη έχουν ξεπεράσει τις εκτιμήσεις κατά μέσο όρο σε ποσοστό 9%, αν και ο μέσος όρος των κερδών έπεσε κατά 37% σε ετήσια βάση. Οι αναλυτές αναμένουν ότι τα κέρδη θα πέσουν σε ποσοστό 32% το β΄ τρίμηνο και 33% το γ΄ τρίμηνο, πριν ανέβουν κατά 55% τους τελευταίους τρεις μήνες του έτους.

Συνολικά, οι αναλυτές υποστηρίζουν πως οι αγορές αναμένεται ότι θα φτάσουν σε τέτοιο σημείο όπου θα έχουν προεξοφλήσει μεγάλο αριθμό θετικών προσδοκιών, έτσι ώστε να είναι ευάλωτες πάλι σε μια πιθανή επιδείνωση των οικονομικών δεδομένων και αυτό το σημείο θα έρθει όταν θα γίνουν υπερβολικά αισιόδοξες.

Γενικότερα, η διάθεση για ανάληψη ρίσκου έχει βελτιωθεί. Ωστόσο η παρούσα αισιοδοξία θα πρέπει να συνοδευτεί και από θετικές οικονομικές εξελίξεις, ώστε η όποια αποκόμιση κερδών (κάποια στιγμή) να αποτελέσει ευκαιρία για νέες τοποθετήσεις, με μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα. 

* Οι πίνακες με τις αποτιμήσεις των μετοχών παγκοσμίως και τις εκτιμήσεις για τα εταιρικά κέρδη δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη: "Συνοδευτικό Υλικό".

**  Αναδημοσίευση από το 583ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, 22-26 Μαίου 2009.